Dünya Halleri: 35

Günlerdir aklıma her geldiğinde hem kahrolduğum hem de güldüğüm akılalmaz bir olayın itirafıyla başlayayım.

Geçen haftaki bülteni hazırlarken içimde tuhaf bir his vardı. Hani şu ucuz romanlardan aşina olduğumuz “telefonu acı acı çalıyordu” kalıbına benzer türden. Tuhaflığın sebebini fark ettiğimde her şey için çok geçti. Zira abonelere o hafta yayınlamam gereken bülteni değil; bu hafta için hazırladığım bültenin taslağını yollamıştım! 😨

Dolayısıyla bu hafta okuyacağınız bazı gelişmeler size tanıdık gelebilir 🙈

Kendimi şöyle affettirmek isterim: Geçen haftaki hatalı bülteni web arşivinde düzelttim. Anlamına gayet yaraşır bir tabirle, “dopdolu bir hatırlatma dozu” sizi bekliyor. 😀

Anlayışınız için şimdiden minnettarım.

(EK: Geçen hafta -ironik bir ayrıntı olarak- Patreon desteklerinin en hızlı arttığı dönem oldu. Kendi mütevazı hedefimin neredeyse yarısına ulaştım. Hepinize teşekkür ederim.)

Şimdi güncel gelişmeleri almak üzere merkez stüdyoya bağlanıyoruz.

Apple'ın mobil işletim sisteminin 15.4 sürümünde 37 yeni emoji yer alacak. Duyurulan yenilikler arasında (iPhone 12 üstü için) Face ID ile maskeyi çıkarmaya gerek kalmadan telefon kilidinin açılması da bulunuyor.

Yemenli eylemciler tarafından bir akaryakıt tesisine yönelik saldırıda kullanılmasının ardından Birleşik Arap Emirlikleri ülke çapında drone kullanımını yasakladı. Söz konusu eylemde 3 kişi hayatını kaybetti.

Windows 11'e önümüzdeki hafta gelecek güncelleme ile Android uygulamalarını Windows platformunda kullanmak mümkün olacak.

iPad hariç bütün satış hedeflerini aşarak son çeyrekteki gelirini yüzde 11 artıran Apple, 123,9 milyar dolarlık rekor gelir açıkladı. Bunun 71,63 milyar doları sadece iPhone satışlarından geliyor.

ABD'li Şarkıcı Neil Young, aşı karşıtlığıyla tanınan Joe Rogan adlı podcast yapımcısına hizmet veren Spotify'a “ya benim şarkılarım olacak ya da bu yayın” diyerek rest çekti. Spotify ise podcasti yayınlamaya devam edeceğini bildirince Young bütün şarkılarını siteden çekti. Bu süreç bazı şarkıcıların ve birçok üyenin Spotify hesabını silmesine ve şirketin 2 milyar dolar değer kaybetmesine yol açtı.

Alman Aktivist Lilith Wittmann, Apple'ın lokasyon takibi yapan AirTags adlı aksesuarını kullanarak gizli bir Alman istihbarat teşkilatını açığa çıkardı. İçinde AirTags bulunan bir paketi postaya veren Wittmann, gönderinin dolaşımını uzaktan takip etti. Bu sayede bütün gönderimlerin hiçbir yerde kaydı olmayan özel bir merkezde kontrolden geçtiğini ortaya çıkardı. Elde edilen bütün bilgiler Wikipedia'nın Alman sürümünde yayınlandı.

19 yaşındaki Jack Sweeney, havayolu seyahatlerini takip ederek duyuran 15 Twitter hesabına sahip. Bunlardan biri de Elon Musk'ın özel jetini takip eden @ElonJet. Musk, 128 bin takipçiye sahip hesabın paylaşımlarını durdurması için Sweeney'ye DM üzerinden 5 bin dolar teklif etti. Karşı teklif olarak 50 bin dolar isteyen Jack Sweeney parayı alamadı ve yayına devam ediyor.

Google, “Teknoloji ve Toplumdan Sorumlu Başkan Yardımcısı” unvanlı yeni bir pozisyon yaratarak başına James Manyika'yı atadı. Doğudan CEO'ya bağlı çalışacak Manyika, yapay zeka, yeni nesil iş yaşamı, dijital ekonomi, bilişim altyapısı ve sürdürülebilirlik gibi toplumsal ölçekte etki yaratan konularla ilgili Google'ın stratejilerini belirleyecek. (Ek Bilgi: James Manyika ABD Başkanlığı döneminde Barack Obama'nın da teknoloji danışmanlığını yürütmüştü.)

Belarus Devlet Başkanı Alexander Lukashenko karşıtı siber aktivistler, ülkenin demiryolu ağını yöneten bilişim sistemine sızarak siyasi mahkumların serbest bırakılmasını ve Rus Ordusu'nun Ukrayna'ya müdahale amaçlı demiryolu sevkiyatının durdurulmasını talep etti.

Çin'in İnternet Denetim Kurulu, 5 ana konu başlığını ceza kapsamına alacağını açıkladı. Listede ünlülere ait dedikodular, batıl inançlar, hafif pornografi, intihar ve şiddet yer alıyor.

Microsoft kendisine ait Azure adıl bulut bilişim altyapısına yönelik 10 ülke ve 10 binden fazla kaynaktan gelen 3,47 Tbps büyüklüğündeki bir DDOS saldırısını bertaraf ettiğini açıkladı.

FTC tarafından yayımlanan rapora göre sosyal medya tabanlı yöntemleri kullanan dolandırıcılar 2021 yılında toplam 770 milyon dolar “para kazandı”.

ABD / Tufts Üniversitesi'nde yürütülen bir projede, bacağı kesik bir kurbağaya uygulanan 24 saatlik bir “ilaç tedavisi” ardından 18 ay içinde bacağı yeniden oluştu.

Taşımacılık devi Maersk, Danimarkalı Orsted adlı girişim ile birlikte elektrikli gemiler için açık denizlerde şarj istasyonları kuracak. Hedef, küresel karbon salımında yüzde 3 pay sahibi gemiciliği daha çevreci hale getirebilmek.

İsrailli yapay zeka girişimi Cortica'ya bağlı Corsight, kişinin DNA örneğinden yola çıkarak biyometrik güvenlik sistemlerinde kullanılmak üzere yüz modelini oluşturan bir teknik üzerinde çalıştıklarını duyurdu.

Almanya merkezli Lovr adlı bir girişim, tekstilde derinin yerine kullanılacak kenevir tabanlı bir alternatif geliştirdi. Sentetik deri pazarının 2028 yılında 57 milyar dolarlık bir ciroya ulaşması bekleniyor.

İklim kriziyle mücadele adına çözümler üstünde çalışan ABD / Illinois Chicago Üniversitesi, fotosentez sürecinde organik yapraklara oranla 100 kat daha fazla karbon toplayan bir “sentetik yaprak” geliştirdi.

NFT oluşturma maliyetinin önemli kalemlerinden biri, “gaz bedeli” (gas fee). Bunu aşmak için kullanılan yöntemse, NFT'yi bedava listeleyip, satış sırasında bu ücreti alıcıya yansıtmak. Ancak en popüler NFT pazaryeri Opensea üstünde yürütülen bir çalışma, sitede bu şekilde listelenen eserlerin yüzde 80'inin sahtekarlık ya da spam amaçlı olduğunu ortaya çıkardı. Opensea ise aldığı yeni bir kararla kullanıcıların bu yöntemle yapabileceği listemeleleri kısıtladı.

NFT satışlarını takip eden CryptoSlam grubu, cirosu en hızlı yükselen NFT pazaryeri LooksRare üstünde yürüttüğü çalışmada platformun para aklama odaklı satışlardan 8,3 milyar dolar ciro yaptığını iddia etti. Buna göre site telif hakkı bulunmayan eserler listeleyip, kendine ait cüzdanları kullanarak piyasasını yükseltecek sahte alım-satımlar yapıyor. Aynı araştırmada benzer bir taktiğin Larva Labs’s Meetbits, Terraforms, Loot ve CryptoPhunks tarafından da kullanıldığı belirtiliyor.

Qubit Finance adlı DeFi platformuna sızan hackerlar, 80 milyon dolar tutarındaki varlığı ele geçirdi. Şirket ise Twitter'dan yaptığı çağrıyla tutarın iadesi karşılığında hacker'lara 250 bin dolar fidye vermeyi kabul ettiğini açıkladı.

Bir heyetle El Salvador'u ziyaret eden IMF, Eylül 2021'de Bitcoin'i resmi para birimi olarak tanıyan ülkeyi kararından geri dönmesi için “tavsiyede” bulundu.

2019 yılında yenilikçi bir ödeme altyapısı hedefiyle kurduğu “Diem Association” (Libra) adlı oluşumla kendi kripto parasını geliştirmeye başlayan Facebook, projeden vazgeçtiğini açıklayarak elindeki varlıkları satışa çıkardı.

Kripto paralarla ilgili bir düzenlemeye hazırlanan Rusya'da Devlet Başkanı Vladimir Putin'in engelleme yerine düzenlemeye giderek gelirleri vergilendirmek istediği iddia ediliyor.

Elon Musk'ın uzay girişimi SpaceX 2022 boyunca 52 roket uçuşu yapacağını açıkladı. 2021'deki toplam sefer sayısı 31 olarak gerçekleşmişti. Şirketin en büyük müşterisi hala NASA ancak yabancı ülkelerin devlet ve girişimlerinin de payı büyüyor.

Uluslararası Radyo Astronomi Araştırma Merkezi, galaksimizin dışındaki tanımlanamayan bir kaynaktan düzenli aralıklarla bir radyo dalgası yayıldığını duyurdu. Avustralya'daki Murchison Widefield Array Teleskobu tarafından keşfedilen ve 4 bin ışık yılı uzaktan geldiği belirlenen radyo dalgaları her 18,18 dakikada bir, 30 ve 60 saniye süreyle yayınlanıyor.

Dünya genelinde üretilip dağıtılan Covid-19 aşısı 10 milyar adedi geçti. Fakat dağılımdaki eşitsizlik halen hastalıkla mücadele adına en büyük sorunların başında geliyor. Aşılanma oranı gelişmiş ülkelerde ortalama yüzde 77'ye ulaşırken geri kalmış ülkelerde yüzde 10'un altında seyrediyor.

ABD / Johns Hopkins Üniversitesi, tamamen otonom bir robotla dünyanın ilk laparoskopik ameliyatını gerçekleştirdi. Cerrahi süreçlerde ameliyat sonrası komplikasyonların sık görüldüğü bağırsaktaki yumuşak doku üstünde yürütülen operasyon başarıyla sonuçlandı.

Batılı ülkeler tarafından geliştirilen mRNA aşılarını kullanmayı reddeden Çin'in kendi mRNA aşısını geliştirmeye başladığı ortaya çıktı. Çinli aşı şirketi Walvax Biotech bu hafta yaptığı açıklamayla kendi üretimleri olan aşının 1. faz klinik sonuçlarını kamuoyuyla paylaştı. Sonuçlara göre Çin'in Covid-19'a yönelik mRNA aşısı yüzde 80-95 arası koruma sağlıyor. Bu oran Pfizer ve BioNTech'inkilerle aynı seviyede.

Moderna, Covid-19'un Omicron varyantına özel mRNA tabanlı yeni aşısının klinik deneylerine başladığını açıkladı. Etkin sonuç vermesi durumunda “hatırlatma dozu” olarak kullanılabilecek.

Brüksel / Vrije Üniversitesi, kanser hastalığına odaklı çalışmasında yeni bir yöntem geliştirdi. Tümörlerin ana enerji kaynağı olan laktik asit, vücudun savunma silahı makrofajların da temel yakıtı. Araştırmada tümöre saldıran makrofajların bir kısmının laktik asidi kullanırken düşman saflarına katılarak tümöre dönüştüğü ortaya çıktı. Dolayısıyla laktik asidin kontrolü ve “hain makrofajların” yalıtımı, savaşın kaderini değiştirebiliyor. Bu keşfin imünoterapi tedavisinin etkisini büyük oranda artırması bekleniyor.

Bu hafta Oksijen gazetesindeki sayfamda Rusya - Ukrayna arasındaki gerilimin internet üzerindeki olası etkilerini ele aldım. Savaşın yıkıcı etkisinin tanımını değiştirebilecek ihtimaller her geçen gün daha mümkün ve kolay hale geliyor.

Yazımı tamamladıktan sonra ortaya çıkan konuyla bağlantılı dehşet verici bir iddiayı da buraya eklemiş olayım. The Washington Post gazetesinin haberine göre Rusya Ukrayna'yı işgal etmesine bahane oluşturmak üzere sahte bir propaganda (dezenformasyon) videosu üretmiş. Videoda Ukrayna ve müttefiklerinin bombalı saldırısında yaralanan siviller ve Rus askerlerinin hayli kanlı görüntülerinin olduğu iddia ediliyor.

Dolayısıyla deepfake teknolojisinin başımıza açabileceği dertler listesine bir satır daha eklemiş oluyoruz.

Haftaya Pazar günü saat tam 10:00'da yeniden görüşebilmek ümidiyle. 🙋‍♂️