Dünya Halleri: 40

Olgulardan çok algılara; başka bir deyişle hakikatten öte kulağımıza hoş gelene meylettiğimiz bir çağda olduğumuz söyleniyor. Hangi çağda böyle değildik dersiniz?

Bu günleri farklı kılan şey hakikat ile kopuşun hafifleyen vicdan sızısı mı acaba? Öyle olsaydı iddialarımıza kanıt bulmak, yüreğimizi ferahlatmak için bu kadar çırpınmazdık.

Dokunduğu her şeyi iyi-kötü diye bakmadan büyütme yeteneğine sahip internet, böylesi zamanlarda eşsiz kurtarıcımız.

Aksi taktirde dünyanın düz olduğuna, semada gezinen tarifesiz uçakların bizi kimyasal gazlarla zehirlediğine, insan suretli bir kertenkele ırkının dünyayı ele geçirdiğine ve Hasan Mezarcı'nın Mesih olduğuna yönelik tarihin hiçbir döneminde bu kadar bol kanıt asla bulamazdık.

Rusya-Ukrayna Savaşı olayı bir adım daha öteye taşıyarak zehirli bir tohum ekti: Devlet yanlısı (taraflı) teyit siteleri. Rusya daha da ileri giderek kendi adına çalışan ancak Ukrayna lehine yalan haber yayan siteler açtı. Yani Rusya böylece bizzat kendi yaydığı yalan haberleri gösterip “bakın Ukrayna nasıl da yalan haber yayıyor” diyebiliyor. (Aynısının Ukrayna'nın da yaptığına şüphem yok.)

Yani artık bir yalanın doğrulanması ya da benzer şekilde bir doğrunun yalanlanması işten bile değil. Bunun sıkıntısını ileride çok acı tecrübelerle çekeceğiz.

Apple, “Peek Perfomance” adını verdiği etkinliğinde üçüncü nesil iPhone SE, iPad Air 5 ve Mac Studio adını verdiği (36 bin TL‘den başlayan) yeni bir bilgisayar serisi ve Studio Display adlı monitörü tanıttı.

Microsoft, geçtiğimiz sene 19,7 milyar dolara satın alacağını açıkladığı yapay zeka şirketi Nuance ile tüm süreçleri tamamlayarak bünyesine kattı. İşbirliğinin hedefi yapay zeka destekli yeni sağlık hizmeti teknolojileri geliştirmek.

İtalyan hükümeti çip fabrikası kurmak için 4 milyar euro'luk bir fon oluşturdu. Hedef 2030 yılında üretime geçebilmek. Konuyla ilgili ABD merkezli çip üreticisi Intel ile görüşmeler sürdürülüyor.

E-ticaret devi Amazon, beklenmedik bir hamleyle ABD'de hizmet veren 66 fiziki kitap dükkanını kapatma kararı aldı. Firma sözcüleri bu adımın temel gıda ve tekstil alanındaki fiziki mağazalarına odaklanmak için atıldığını belirtti.

Cep telefonu pazarının lider markası Samsung'un performans ölçümü yapan “benchmark” uygulamalarında yüksek puan alabilmek için 10 binden fazla uygulamayı yavaşlattığı ortaya çıktı. Güney Koreli bir forumda paylaşılan verilere göre buna sebep olan şey “Game Optimizing Service” adlı bir (sabit) sistem uygulaması. Olayın ortaya çıkmasının ardından Samsung bir yazılım güncellemesiyle bu durumu düzelteceğini açıkladı.

ABD'nin en büyük üçüncü şehri Chicago, ülkenin en büyük “vatandaşlık maaşı” (universal basic income) deneyine hazırlanıyor. Bu kapsamda şehirde yaşayan her vatandaş devletten her ay 500 ile 5 bin dolar arasında değişen tutarda maaş alacak. Deneme sürecinde çekilişle belirlenecek 5 bin kişi yer alacak.

15 yıldır evsahipliği yaptığı kendine özgü içeriğiyle Türkiye internetinin önemli yapıtaşlarından Bobiler, Twitter hesabından yaptığı duyuruyla 26 Mart 2022 itibarıyla yayına “uzun bir süre” ara vereceklerini açıkladı.

İnternetin en köklü tarayıcılarından Firefox'un da geliştiricisi Mozilla Vakfı, erken dönem metaverse uygulamalarına Hubs adını verdiği bir platformla dahil oldu. Spoke adlı uygulamayla herkesin kendine özel bir sanal alem kurmasını ve dilediği arkadaşlarını davet edip etkileşim kurmasını sağlayan Hubs herhangi bir VR (sanal gerçeklik) aksesuarına ihtiyaç duymuyor. Ücretsiz olduğunu da hatırlatalım.

Son yılların en hızlı yükselen sosyal ağı TikTok, video paylaşım uzunluğunu 10 dakikaya çıkardı. (Oysa 10 saniye bile pek çok şey için fazlasıyla yeterliydi.)

Elon Musk'ın özel jetinin seferlerini açtığı özel bir Twitter hesabından duyurarak ünlenen Jack Sweeney, izleme listesini genişletti. Sweeney'nin hizmete soktuğu @RUOligarchJets adlı yeni Twitter hesabı “oligark” olarak anılan Rus milyarderlerinin jetlerini paylaşıyor. Birkaç gün içinde hesabın takipçi sayısı 150 bini geride bıraktı.

Sennheiser, Mars'a yollanan araçlarda kullanılan metal alaşımdan 3D yazıcılarla üretilmiş odyofil kategorisindeki kulaklığını tanıttı. IE 600 kodlu seri, sesi gerçeğe en yakın kalitede aktarma iddiasına sahip. 700 dolarlık fiyatının başka bir açıklaması olamazdı.

Avustralyalı madencilik şirketi Fortescue'nun temiz enerji üretimi konusundaki hedefleri adına kurduğu Fortescue Future Industries adlı girişimi şarj edilmeye ihtiyaç duymadan cevher taşıyabilen elektrikli tren konseptini duyurdu. Buna göre lokomotif kalkış ve varış güzergahında önceden planlanmış aşağı eğimli raylarda süzülürken jeneratörleriyle pilini şarj ediyor. Yükünü boşaltıp (hafiflemiş olarak) geri dönerken ise ürettiği elektriğin gücüyle eğimi tırmanıyor.

ABD / Nevada Üniversitesi'nin Yapay Zeka Medya Laboratuvarı, Rektör Keith Whitfield'ın dijital ikizini kullanıma sundu. Böylece öğrenciler diledikleri her an, diledikleri herhangi bir konuda doğrudan rektör ile iletişim kurabiliyor. Seçilmiş ve atanmış rektörlerden sonra yeni bir kategori olarak “yazılmış rektör”.

Google'ın donanım odaklı ileri teknoloji projelerini geliştiren ATAP departmanı, kamuoyuyla paylaştığı iki yeni yenilikle gündeme geldi. Jacquard kodlu ilk proje dokuma sırasında kumaşa entegre edilen iletken bir tür kumaş ile kıyafetlerimize dokunarak çevremizdeki cihazları kontrol edebilmemizi sağlıyor. Soli adlı diğer projeyse kişinin beden dilini algılayabilen ve size uyum sağlayan bir insan - cihaz arayüzü ortaya koyuyor.

Elon Musk'ın uzay şirketi Space X'ten ayrılan bir grup mühendis tarafından kurulan Arc Boats, deniz araçlarını da elektrik enerjisiyle tanıştırmak istiyor. Yaz-kış bakımlarının maliyeti, artan akaryakıt fiyatları, sebep oldukları karbon salımı ve gürültü gibi bir dizi sebeple bu alana yöneldiğini belirten şirket “Arc One” adını verdiği ilk modeli bu hafta tanıttı. CEO Mitch Lee, 300 bin dolarlık etiketiyle emsallerine kıyasla iki kat pahalı teknenin aynen Tesla gibi zamanla ucuzlayacağını vaat ediyor. 220 kWh gücünde piliyle 500 beygir güç üreten 3 tonluk Arc One, saatte 40 mil hıza ulaşabiliyor.

İnek sütündeki proteinlerin eşdeğerini üreten özel bir mikroflora geliştiren Perfect Day şirketi, ürettiği ikame sütü piyasaya sürdü. 2014 yılında iki vegan tarafından kurulan girişimin hayvan mamulü içermeyen bu ürünü laktoz ve kolestrolsüz olmanın yanısıra doğal inek sütüne kıyasla yüzde 67 oranında daha az şeker içeriyor.

Intel, kripto para madenciliği için yeni bir çip tasarladığını açıkladı. Şirketin iddiasına göre bu çip SHA-256 bazlı çalışan GPU ünitelerine kıyasla 1.000 (bin) kat daha iyi performansa sahip olacak. İlk üretimin müşterileri şimdiden belli: Argo Blockchain ve Twitter'ın Kurucusu Jack Dorsey'nin girişimi Block (eski Square).

Pixelmon adlı NFT destekli bir oyun, üyelerine ilhamını Pokemon'dan alan, güzel tasarımlı NFT avatarlar sunacağını vaat ederek 70 milyon dolardan fazla gelir elde etti. Ancak ilk örnek görselleri paylaşmasının ardından kullanıcılar kazan kaldırdı. Çirkinliğiyle herkesi hayalkırıklığına uğratan avatarların ardından oyunun “Syber” kodlu geliştiricisi “projenin bu kadar popüler hale geleceğini bilmiyordum” diyerek Twitter hesabından “konuyla ilgileneceklerinin” sözünü verdi.

2016 yılında yarattığı BitConnect adlı kripto para birimi üzerinden saadet zinciri kurduğu ve 2,4 milyar dolar haksız kazanç elde ettiği iddiasıyla ABD'de hakkında soruşturma açılan Satish Kumbhani sırra kadem bastı. 36 yaşındaki Hindistan vatandaşı Kumbhani, parasını yatıran kişiler tarafından ölüm tehditleri de alıyordu.

Kurduğu kripto para borsası FTX ile dünyanın en genç milyarderi olan Sam Bankman-Fried, insanlığa hayırlı projelere aktarılmak üzere 1 milyar dolarlık bir fon kurdu. Tutarın en az 100 milyon doları bu yıl içinde harcanacak. FTX Future Fund adı verilen fon, şimdiden örnek oluşturabilecek 24 alanı belirleyerek sitesinden paylaştı (listenin girişimciler için de fikir verici olduğunu söylemek gerekir). Ek Bilgi: FTX geçtiğimiz hafta sitesine kayıtlı her Ukrayna vatandaşına 25 dolar bağış da yapmıştı.

İspanya merkezli uzay girişimi Kreios Space çok alçak yörünge (VLEO) uydu görevlerine özel bir tasarım geliştirdi. Yakıta ihtiyaç duymayan sistem, 150 - 400 km aralığındaki herhangi bir irtifada yörüngeye oturarak topladığı havayı dönüştürdüğü elektromanyetik bir hortuma çevirerek ilerleyebiliyor. En büyük avantajı, emsallerine kıyasla çok daha düşük üretim ve kullanım maliyeti.

Kanser tedavisindeki en belirleyici ayrıntılardan biri, ilacı doğru noktaya ve doğru miktarda ulaştırabilmek. ABD / Rice Üniversitesi, geliştirdiği bir implant ile her iki konuda tutarlı sonuçlar alarak sadece 1 hafa içinde deney farelerindeki tümörlerin yüzde 100'ünü yok etmeyi başardı. İnsan üzerindeki birinci aşama deneyler bu yılın sonunda başlayacak.

Dünyanın ilaç zerk edebilen ilk kontakt lensi FDA'den kullanım onayı aldı. Johnson & Johnson tarafından geliştirilen lensin ilk kullanım amacı alerjiye bağlı göz kaşıntıları üzerine olacak. 19 mikrogram ilaç taşıyan tek kullanımlık lens, kaşıntının başladığı anda gereken dozu 12 saat boyunca göze yayacak.

ABD / Güney California Üniversitesi tarafından yürütülen bir çalışma, denek olarak kullanılan bir balığın belleğinin oluşumunu gerçek zamanlı kaydetmeyi başardı. Quanta dergisinde yayımlanan makaleye göre veriler balığın beynindeki nöral ağların gözlemleri sonucu yeniden bağlantılar kurmasını içeriyor. Deneyde kullanılan Zebra Balığı türünün amigdalası olmadığı için aynı yöntemin henüz insan beyni gibi karmaşık sistemlerde ne kadar işe yarayacağı bilinmiyor.

Mutlaka farkındasınız; önümüzdeki dönemde yaşanabilecek olası savaşlar öncesinde ülkelerin asla gözardı edemeyeceği, yepyeni bir rekabet alanının gözlerimizin önünde şekillenmesine şahitlik ediyoruz.

Oksijen gazetesindeki sayfamda bu bağlamda 80'li yılların popüler kavramı “yumuşak güç” olgusunun internetin kaldıraç etkisiyle “akıllı güç” formuna dönüşümünü ele aldım.

Haftaya Pazar günü saat tam 10:00'da yeniden görüşebilmek ümidiyle. 🙋‍♂️