Dünya Halleri: 42

Ben bu satırları yazarken İstanbul Boğazı'nda SU MAYINI yüzüyordu.

Türkiye, “bir ömre en fazla ne kadar mevzu sığdırılabilir” konulu bir simülasyon gibi adeta. Herkesin, kendi dışındaki her şeyin (diğer bir deyişle bütünün) bir parçası olduğunun farkındayım ancak bizim durum kesişen küme olmaktan çıkıp evrensel bir alt küme olma yolunda ilerliyor gibi.

Başlıyoruz.

Küresel iklim krizinin gölgesinde yaşanan Rusya - Ukrayna Savaşı ile iyice kendini belli eden enerji krizi, uzmanlara göre daha da endişe verici gelişmelere gebe. Uluslararası Enerji Ajansı, yaptığı son açıklamada talebi azaltmak adına bütün ülkelere 10 maddelik bir eylem planı sundu. Tavsiyeler arasında toplu taşımaya yönelme, uçak yerine trenlere tercih etme gibi tanıdık tedbirler var.

E-ticaret devi Amazon'un film yapım şirketi MGM'i 8,5 milyar dolara satın alma süreci tamamlandı. Geçtiğimiz Mayıs ayında başlayan süreç, rekabet ve düzenleme kurul onaylarını bekliyordu. Böylece MGM'in kataloğunda yer alan 4 binden fazla film ve 17 bin bölümden fazla TV dizisinin yeni sahibi Amazon Prime Video oldu.

Kafe zinciri Starbucks, kendisiyle özdeşleşen beyaz karton bardakları kaldırmaya hazırlanıyor. Sürdürülebilirlikten Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Michael Kobori, tek kullanımlık bu bardakların geri dönüşümünün dahi zor olduğunu belirterek israf ile mücadele adına 2025 yılından itibaren müşterilerine kendi getirecekleri kupa ve termoslarda ya da restoranın geleneksel fincanlarında hizmet vereceklerin belirtti. Geçiş döneminde yüzde 100 geri dönüştürülebilir karton bardaklar 1 dolar depozito bedeliyle kullanılmaya devam edecek.

Microsoft Türkiye Ar-Ge Merkezi hizmete geçti. 30 mühendis ile çalışmaya başlayan organizasyon süreç içinde istihdam edeceği 100'den fazla mühendisle yerel ihtiyaçlara yönelik çözümlere yönelik araştırma-geliştirme faaliyetleri sürdürecek.

Meta'nın (Facebook) Essilor Luxottica işbirliğiyle geliştirdiği Ray-Ban Stories adlı akıllı gözlüğü ABD'nin ardından İspanya, Avusturya, Belçika ve Fransa'da (329 Euro etiketle) satışa sunuldu.

Pew Araştırma Merkezi tarafından ABD halkı üzerinde yürütülen bir anket çalışmasında vatandaşların en korktuğu teknolojinin “beyne çip takılması” olduğu ortaya çıktı. Katılımcılar bu yöntemle yükseltilecek bilişsel algı düzeyinin toplum için zararlı olacağını düşünüyor.

Hızlı teslimat ağı Getir, 11,8 milyar dolar değerleme üzerinden girdiği yeni yatırım turunda 768 milyon dolar topladı. Mubadala Investment Company, Abu Dhabi Growth Fund, Alpha Wave Global, Sequoia Capital ve Tiger Global fonları şirketin yatırım grubu olarak şekillendi. Böylece Getir, kendi sektöründe Avrupa'da 10 milyar dolar değeri aşan ilk şirket unvanını da kazandı.

Slava Bocharov ve Rodion Shishkov adlı iki Rus girişimci tarafından ABD / New York'ta kurulan hızlı teslimat hizmeti Buyk, Rusya'ya yönelik yaptırımların fon kaynaklarını kesmesi sebebiyle iflas masasına başvurdu.

Ukrayna işgali sonrasında yaşanan gelişmeler sonucu hemen her sosyal ağa erişimin hükümet tarafından engellendiği Rusya'da Clubhouse uygulaması kullanıcı patlaması yaşadı. Birçok ülkede süratle parlayıp, aynı hızla sönen bu sesli sohbet uygulaması, ülkedeki muhalif kanadın tek mecrası olarak ilginç bir reenkarnasyon yaşamış oldu.

ABD Başkanı Joe Biden, yayınladığı resmi bir bildiriyle Rusya'nın ABD şirketlerine yönelik büyük bir siber saldırı hazırlığında olduğunu belirterek firmaları güvenlik protokollerini güçlendirmeleri için uyardı.

Britanya'da görüşülmeye başlanan internet güvenliği yasa tasarısı, zararlı içerik barındıran ve yayılmasına izin veren platformların temsilci ve yöneticilerine hapis cezası öngörüyor.

Google siber güvenlik uzmanları, şirket ağlarına yüklediği kripto virüsler ile fidye toplayan Conti adlı bir siber çeteye yönelik bulgularını paylaştı. Buna göre Conti'ye bağlı ekipler Microsoft Windows'un bir güvenlik açığının yanısıra, Exotic Lily kod adlı bir başka grubun yapay zeka desteğiyle yarattığı sahte LinkedIN hesaplarını kullanarak sistemlere sızıyor. Birlikte çalışan bu iki grubun kurumsal bağlantılara günde ortalama 5 bin tuzak e-posta mesajı yolladığı belirlendi.

Hükümetin ağır yaptırımlarına maruz kalan Çinli internet girişimleri kan kaybetmeye devam ediyor. Sızan haberlere göre cirolarında büyük düşüş yaşayan ülkenin en büyük iki dijital şirketi Alibaba Group ve Tencent Holdings, on binlerle ifade edilen sayıda çalışanıyla yollarını ayırmaya hazırlanıyor. Tencent Holdings tek başına 40 bin kişiyle yollarını ayıracaklarını duyurdu.

2050 yılına dek iki katına çıkması beklenen enerji ihtiyacına yönelik çözüm arayışları dört bir koldan devam ediyor. Bu kapsamdaki en iddialı projelerden biri Britanya'dan geldi. 16 milyar sterlin bütçeli proje doğrultusunda ülke uzayda dev bir güneş paneli kuracak. Yörüngede Güneş'i takip edecek tesis böylece 24 saat boyunca enerji toplamayı sürdürebilecek. 1,7 km çapa ve 2 bin ton ağırlığa sahip olacak yapı 2 gigawatt enerji üretecek. Ancak böylesi bir sistemin parçalar halinde uzaya taşınması ve birleştirilmesi işin en zorlu kısmını oluşturuyor.

Japon motosiklet üreticisi Kawasaki, başkent Tokyo'da düzenlenen 2022 Uluslararası Robot Sergisi kapsamında “Bex” adlı enteresan bir ürünü görücüye çıkardı. İlhamını dağ keçisinden alan robot, görünüm olarak da aynen bir keçiye benziyor. Dahası sırtında 90 kiloya kadar insan taşıyabiliyor. Şirket Bex'in fabrikalarda yük taşıması için geliştirildiğini belirtti.

ABD / MIT Üniversitesi tarafından geliştirilen “Mini Cheetah” adlı robot, aynı üniversite tarafından geliştirilen bir yapay zeka modeliyle kendi başına çalışmaya başladı. Bu sayede geliştirdiği özgün teknikle Mini Cheetah kategorisinin en hızlı koşan robotu oldu.

Britanya / Londra'da geliştirilen “Invisibility Shield” kod adlı bir proje, adından da anlaşılacağı gibi arkasındaki objeyi (ya da kişiyi) görünmez kılan bir yüzey geliştirdi. Fon aradığı Kickstarter sayfasında paylaştığı ayrıntılara göre yüzde 100 geri dönüştürülebilir malzemeden üretilen bu şeffaf katman, hiçbir güç kaynağına ihtiyaç duymadan yarattığı bir göz yanılmasıyla gözlemci konumundaki kişinin yarı şeffaf katmanın ardındakini görmesini engelliyor.

ABD Senatosu, Rusya'ya yönelik yaptırımlar çerçevesinde Rus vatandaşlarının kripto varlık borsalarındaki işlemlerinin engellenmesi ve mevcut yatırımına el konulması için bir yasa teklifi hazırladı.

9 yıl önce blokzincir teknolojisinin kripto paralar dışında kullanım alanları da olabileceği fikriyle Ethereum'u geliştiren 1994 doğumlu Vitalik Buterin, TIME dergisine kapak oldu. Bu kapsamdaki söyleşisinde Ethereum'un kamu hizmetleri, katılımcı demokrasi, yerel yönetimler ve oy kullanımı gibi konularda umutlu ancak kripto paraların kötü amaçlı kullanımından endişeli olduğunun altını çizdi.

ABD uzay ajansı NASA'nın Rus muadili Roscosmos'un başındaki isim Dmitry Rogozin, geçtiğimiz günlerdeki bir açıklamasında uzay çöplerini kullanarak Uluslararası Uzay İstasyonu'nu düşürebileceklerini iddia etmiş ve istasyona verdikleri desteği geri çekme tehdidinde bulunmuştu. Bir internet soru-cevap seansında konuyla ilgili açıklama yapan NASA yetkilileri Ruslar'ın her iki tehdidinin de mümkün olduğunu ve bunun operasyona gerçekten zarar vereceğini kabul etti.

Jeff Bezos'un uzay girişimi Blue Origin'in 23 Mart'ta gerçekleştirilmesi hedeflenen seferi açıklanmayan bir sebeple 29 Mart tarihine ertelendi. Yine ilginç bir ayrıntı olarak adı daha önce 6 kişilik yolcu listesinde yer alan Oyuncu Pete Davidson'ın uçuşta yer almayacağı belirtildi.

Daha önceki söylemlerinde insanoğlunun Mars'a ayak basacağı tarih olarak 2024 ya da 2026 yıllarını işaret eden SpaceX şirketinin CEO'su Elon Musk, Twitter'da benzer bir soruya yönelik yanıtında 2029 yılını telaffuz etti.

SpaceX diğer yandan ABD / Arizona Üniversitesi işbirliğiyle uzayda cerrahi müdahale yapabilecek uzman yetiştirmek için kolları sıvadı. Amaç ilerideki uzun dönemli uzay görevlerinde sağlık hizmetlerinin kesintisiz sunulabilmesini sağlamak. Eğitim kapsamında adaylar 6 ay boyunca SpaceX ekipleriyle birlikte çalışacak.

Sağlık alanındaki yapay zeka kullanımının en verimli sonuç verdiği alanların başında ilaç ve aşı geliştirme süreçleri geliyor. Ancak bir grup araştırmacı aynı becerinin tam tersi amaçla da kullanılabileceğini ortaya koydu. İlaç geliştirme odaklı bir yapay zekanın algoritmasını değiştiren araştırma grubu, sadece 6 saat içinde 40 bin yeni zehirli molekül geliştirmeyi başardı.

Bir süredir siber-güvenlik temalı konuşmalarımda kabus senaryosu olarak anlattığım “siyasi liderlerin yapay zeka teknikleriyle üretilmiş sahte (daha doğrusu deepfake) videolarıyla manipülasyon” konusu gerçeğe dönüştü. Muhtemelen Rus kaynaklı bir odak, Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy'ye ait “teslim oluyoruz” minvalinde bir sahte video üreterek sosyal medyaya saldı.

Ben de bu haftaki Oksijen gazetesindeki sayfamda kısa sürede milyonlarca kişi tarafından izlenen ve kısa sürede sahteliği anlaşılarak silinen bu videodan yola çıkarak bir sonraki ihtimalleri ele aldım. Çok daha fena ihtimaller var zira…

Haftaya Pazar günü saat tam 10:00'da yeniden görüşebilmek ümidiyle. 🙋‍♂️