Dünya Halleri: 51

Yoğun gündem sebebiyle bülten biraz uzun. Size ulaşan e-posta yarıda kesilmişse, lütfen [devamı] bağlantısına tıklayın.

İsveç / Karolinska Enstitüsü'nün araştırması bilgisayar oyunlarının çocukların zeka gelişimine “olumlu” katkı yaptığını ortaya koydu. Okuma becerisi, kelime haznesi, yönetim yeteneği, görsel işleme kapasitesi, dikkat ve öğrenme kabiliyeti kriterleri üzerinde yürütülen çalışmada 2 yıl boyunca izlenen 9-10 yaş aralığındaki 5 bin çocuğun IQ seviyelerinde yükselme gözlenirken, okul performansı, fiziksel aktiviteler ve uyku düzeninde herhangi olumsuz bir etkiye rastlanmadı.

Özellikle Netflix'e transferinin ardından geniş kitlelerin beğenisini kazanan “Black Mirror” serisi, 2019'da yayınlanan 5. sezonunun ardından sessizliğe gömülmüştü. Haberlere göre 6. sezon için anlaşma sağlandı.

Elektrikli araç üretimi konusunda uzun süredir büyük bir gizlilikle çalışan Apple, bu doğrultuda 2019 yılında otonom sürüş konusunda uzmanlaşmış DriveAI şirketini satın almıştı. Söylentilere göre Apple'ın sıradaki hedefi, 5 yıl önce kurulan ve ilerleme konusunda sıkıntılar yaşayan Canoo adlı otomotiv girişimi. Canoo, 2022 yılında 40 bin dolar fiyatla “Lifestyle Vehicle” adlı aracını piyasaya sürmeyi hedefliyordu.

Almanya / Darmstadt Teknik Üniversitesi, iPhone'lara sızan ve cihaz kapatıldıktan sonra dahi 24 saat boyunca çalışan yeni bir zararlı yazılım keşfetti. Çalındığında ya da kaybolduğunda telefonun yerinin tespit edilebilmesi için aktif kalan çipleri kullanan yazılım sadece “jailbreak” denen teknikle işletim sistemi kırılmış telefonlarda çalıştığı için yaygın bir risk oluşturmuyor. Ancak araştırma ekibi bu açığın devletler adına yasadışı takip hizmeti veren NSO Group benzeri yapılar tarafından farklı yöntemlerle istismar edilebileceği konusunda uyarıyor.

Google'ın 2013 yılından bu yana üstünde çalıştığı ve inşaatı 5 senedir devam eden ABD / Bay View'daki yeni genel merkezi kapılarını açtı. 170 bin metrekareye yayılan tesis “ejderha derisi” olarak nitelendirilen bir çatıyla kaplı iki ana yapıdan oluşuyor. Jeotermal enerjiyle ısıtılıp - soğutulan kampüs tamamen yenilenebilir enerji kaynakları kullanıyor.

Kanada Hükümeti ulusal güvenlik adına tehdit oluşturduğu gerekçesiyle 5G altyapısında (Çinli) Huawei ve ZTE'nin çözümlerinin kullanımını yasakladı.

Çinli çip üreticisi Semiconductor Manufacturing International, cep telefonu, PC ve ev aletlerindeki talebin “dibe çakıldığını” ve dahası, herhangi bir toparlanma emaresi de göstermediğini açıkladı.

Orta Amerika ülkesi Costa Rica'nın devlet altyapısına sızan bir hacker grubu, hükümeti devirmeyi hedeflediklerini açıkladı. Göreve geleli 10 gün geçmeyen Başkan Rodrigo Chaves'ten 20 milyon dolar fidye isteyen çete, 27 devlet kurumunun yanısıra birçok belediye ve hükümet hizmetlerinin de kontrolünü ele geçirmiş durumda. Birçok kamu hizmetinin işlemez hale geldiği ülkenin taze başkanı Chaves, Conti adlı bu hacker grubuna boyun eğmeyeceklerini açıkladı.

Youtube, Rusya - Ukrayna savaşı kapsamında içerik kurallarını ihlal ettikleri gerekçesiyle (Rus yanlısı) 70 bin videoyu sildiğini ve 9 bin kanalı kapattığını açıkladı.

Hükümet tarafından ülkedeki varlıklarına el konan Google, Rusya şubesi için iflas talep etti. Bu süreçte Youtube başta olmak üzere bütün Google hizmetleri kullanılmaya devam edecek ancak maaş alabilme ihtimali kalmayan çalışanlar işsiz kalacak.

Rusya'nın Dijital Gelişim Bakanı Maksut Shadaev ülkesinin Youtube'u engelleme ya da kendi internetini kurma gibi bir hedefleri olmadığını belirtti.

Britanya egemenliğinin bitişiyle birlikte Çin yönetimine devrolan Hong-Kong'da demokrasi yanlısı (Çin karşıtı) direnişin en önemli dijital araçlarından biri mesajlaşma uygulaması “Telegram”. Henüz doğrulanamayan haberlere göre hükümet çok yakında Telegram'a erişim engeli getirmeye hazırlanıyor. (Ek Bilg: 2 hafta önce bu uygulama üstünden bağımsızlık talep eden bir mesaj yayınladığı gerekçesiyle bir üniversite öğrencisine 5 yıl hapis cezası verilmişti.)

Çin'de hizmet veren Lianjia adlı emlak hizmetinin veritabanı yöneticisi olarak görev yapan Han Bing, sistem verilerini kasıtlı olarak sildiği gerekçesiyle 7 yıl hapse mahkum edildi. 2018 yılında Bing'in sebep olduğu olay sitenin hizmetlerini durdurmakla kalmamış, on binlerce çalışanının aylar boyunca maaş alamamasına da yol açmıştı. Soruşturmada Han Bing'in bu eylemi sitenin finansal sisteminde bulduğu açıkları defalarca yöneticilerine bildirmesine rağmen umursanmadığı için yaptığı ortaya çıktı. Ülke geneline yayılmış binlerce temsilci ofis üzerinden 120 bin emlakçıya hizmet veren site, 6 milyar dolar değere sahip.

Yılan hikayesine dönen “Elon Musk'ın Twitter'ı satın alma konusu” şimdi de bot ve sahte hesaplarda düğümlendi. Elon Musk, Twitter'daki sahte hesap oranının kendisine açıklandığı gibi yüzde 5'i geçmediği ispatlanana kadar teklifini dondurduğunu açıkladı. Twitter CEO'su Parag Agrawal oranın belirtildiği gibi olduğu konusunda ısrarlı.

Özel uçağının kuyruk kodunu (kimlik numarasını) keşfettiği Elon Musk'ın seyahatlerini Twitter'da paylaşan Jack Sweeney bir anda yüz binlerce takipçiye ulaşmış; bizzat Musk'tan “parası neyse vereyim de kapat şunu” benzeri bir teklif (uyarı) almıştı. Bunu reddeden Sweeney devamında Rus oligarkların uçak ve yatları için aynı “hizmeti” sunmaya başlamıştı. Sweeney'nin son keşfi, (kişisel mahremiyeti ve güvenliğine takıntısıyla bilinen) Facebook'un Kurucusu ve CEO'su Mark Zuckerberg'in özel jeti oldu. Kuyruk numarasını öğrendiği uçağın seferlerini yayınlayan “ZuccJet” adlı Twitter hesabı şimdiden 10 bin takipçiyi geride bırakmış halde.

Günde 1 milyar aktif kullanıcıya ulaşan uygulamasında oyun desteği de sunmaya hazırlanan TikTok, ilk denemeye Vietnam'da başladı. Teknoloji kullanıcılarının yüzde 70'inin 35 yaş altında olduğu Vietnam birçok sosyal ağ ve oyun için öncelikli hedeflerden biri.

Hem yayıncı hem de izleyici adına son dönemin en gözde yayın formatı olan “canlı yayın satışları” yakında Youtube'da da kendini gösterecek. Platformda farklı iki kanalın ortak yayın yaparak ürün ya da hizmet satması da mümkün olacak.

Apple'ın yeni nesil iPhone ve iPad cihazlarında ikincil ekran olarak kullanmak üzere e-mürekkep teknolojisiyle ilgilendiği iddia edildi. Bildirim ve önizlemelerin takip edilebileceği (ve muhtemelen cihazın arka yüzeyinde bulunacak) ekranların 16 ton gri ve 4 bin 96 renk destekli yapıyı kullanması bekleniyor.

Acer'ın SpatialLabs View ve SpatialLabs View Pro adlı 4K çözünürlüklü yeni ekranları 2 boyutlu görüntüleri 3 boyutlu gibi gösterebiliyor. Bunun için gözbebeğinizi takip eden bir yapay zeka, yazılım ve donanım desteğiyle görüntüyü anlık olarak manipüle ediyor. Bu teknolojinin Acer'ın oyun odaklı yeni nesil dizüstü bilgisayar serisinde de kullanılacağı açıklandı.

Galler / New South Wales Üniversitesi gece enerji üretebilen bir panel icat etti. Güneş'in Dünya'ya yansıttığı ışınlardan enerji üreten geleneksel çözümlerin tam tersine bu paneller akşam saatlerinde Dünya'dan gökyüzüne ışıyan termal enerjiyi elektriğe çeviriyor. Verim oranı (şimdilik) Güneş panellerine kıyasla onda bir oranında.

ABD Enerji Bakanlığı'na bağlı Ulusal Yenilenebilir Enerji Laborotauvarı, yüzde 39,5 verimlilik oranıyla güneş enerji panellerinde yeni rekorun sahibi oldu.

ABB ve Eviny şirketlerinin ortaklığıyla geliştirilen “Terra 360” kodlu elektrikli araç şarj istasyonu dünyanın en hızlı çözümü oldu. 360kW'a kadar çıkış verebilen ünite, pili tamamen boşalmış bir aracı 15 dakikada doldurabiliyor.

Çin'de hizmet veren Huangpu Wenchong Tersanesi otonom insansız hava araçları için yarı-otonom bir gemi inşa etti. 290 feet (yaklaşık 88 metre) uzunluğundaki insansız deniz aracı kara üssünden (uzaktan) kumanda ediliyor.

İtalya / Liguria denizinde dünyanın ilk sualtı serası inşa edildi. “Nemo'nun Bahçesi” adı verilen yapıda sualtının yeryüzüne kıyasla çok daha istikrarlı sıcaklık yapısı ve karbondioksit oranından faydalanılarak normalin çok daha üstünde verim alınması hedefleniyor. Güneş ışınlarının sualtına daha az nüfuz etmesi sebebiyle seralar suni aydınlatmayla destekleniyor.

Mastercard, avuçiçinizi veya yüzünüzü kullanarak ödeme yapmanızı sağlayan teknolojisini deneme amaçlı Brezilya'da kullanıma sundu. Bunun için öncelikle cep telefonunuzda ya da hizmeti destekleyen ödeme noktalarında yüzünüzün fotoğrafını veya parmakizinizi tanımlayıp, kredi kartınızla eşleştirmeniz gerekiyor. (Ek Bilgi: Juniper Research'ün öngörüsüne göre 2025 yılına dek dünya genelinde biyometrik ödeme yöntemi kullanacakların sayısı 1,4 milyar kişiye ulaşacak.)

Kripto para camiasının en popüler birimlerinden Dogecoin'in yaratıcısı Billy Markus, kripto varlıklara yatırım yapanların yüzde 70'inin konu hakkında hiçbir fikir sahibi olmadığını dile getirdi.

ABD / Miami Valisi Francis Suarez'in “belediye vergisini ikame edeceği” iddiasıyla hizmete soktuğu kripto para birimi MiamiCoin yüzde 95 değer kaybetti.

NASA'nın 3,5 yıldır Mars yüzeyinde araştırmalar yapan InSight adlı aracı bu yıl sonunda enerjisiz kalacağı için hizmetine son verecek. Şu ana kadar toprak yapısından iklime kadar birçok farklı alanda görülmemiş miktarda veri toplayarak Dünya'ya yollayan araç saatte 5 bin watt enerji üreten Güneş panelleri sayesinde çalışıyor. Ancak Mars'taki fırtınalar sebebiyle kumla kaplanan panellerin güç üretimi saatte 500 watt seviyesine kadar düşmüş durumda. Bu da günde sadece 10 dakika çalışabilmesine olanak sağlıyor. Sene sonuna kadar panellerin işlevini tamamen yitireceği tahmin ediliyor.

Politico sitesiyle söyleşi yapan bir grup ABD hükümet yetkilisi, Savunma Bakanlığı Pentagon içinde UFO'larla ilgili bilgileri sır gibi saklayan “Kurukafa ve Kemikler” tarzı bir gizli cemiyet olduğunu iddia etti. İsmini vermek istemeyen yetkililer sözkonusu grubun elinde 1966'dan bugüne dek toplanmış son derece çarpıcı bilgi ve belgeler olduğunu söylüyor.

Hindistan Bilim Enstitüsü, dişlerdeki bakterileri yok eden nano-robot geliştirdi. Helezon şekilli robotlar dişin ulaşımı zor noktalarına nüfuz ederek ısı yoluyla (çürümeye yol açan) bakterileri öldürüyor. Bu yöntemle antibiyotiğe dirençli bakteriler de yok edilebiliyor.

Görme kaybına yol açan katarak hastalığının tedavisi konusunda yeni bir umut daha doğdu. Britanya / Anglia Ruskin Üniversitesi'nin yürüttüğü çalışmada gözde birikerek katarakta yol açan proteinlerin “oxysterol” tabanlı bir ilaç yoluyla yok edilebildiği ortaya çıktı. Fareler üzerinde yüzde 61 başarı sağlanan yöntem, bir sonraki aşamada insanlar üstünde denenecek.

Britanya / King’s College London Üniversitesi, yaşlanmaya bağlı işitme kaybına sebep olan 10 yeni genetik varyant keşfetti. 700 bin kişi üstünde yürütülen araştırmanın sonucuna göre kaybın sebebi kulağın “stria vascularis” bölgesindeki deformasyon. Sözkonusu genlere yönelik terapi tedavisinin bozulmayı engellemesi hedefleniyor.

Bu hafta Oksijen gazetesinde kendisini iklim krizi, savaş ve kıtlık gibi acı verici olaylarla hatırlatan “enerji” meselesini ele aldım. Devletlerin, sivil toplum kuruluşlarının ve özel şirketlerin hedefleri, yaptıkları, yapmadıkları ve “yapmış gibi yaptıkları"na yönelik bir özet de denebilir.

Haftaya Pazar günü saat tam 10:00'da yeniden görüşebilmek ümidiyle. 🙋‍♂️