Dünya Halleri: 56

Nasıl ki uzayın bir parçası olmamıza rağmen “uzaylı” dediğimizde kendimizi hariç tuttuğumuz bir evrenden bahsediyoruz; “Dünya Halleri” deyince de aklıma hep “Türkiye'nin dışındaki meseleler” geliyor.

Yoksa tahmin edeceğiniz gibi mesleğim gereği Türkiye gündemini de gayet yakından takip ediyor, üstüne sürekli düşünüyorum. Fakat hafta boyu sabah-akşam her yerden üstünüze yağan iç gündemi size bir kere daha hatırlatmak, yemek niyetine buzdolabındaki kurumuş pilavı ısıtıp önünüze koymak gibi geliyor.

Bunca laf kalabalığının sebebine gelince: Cüneyt Arkın öldü.

Uzaktan çok severdim. Yakından daha da çok sevmiştim. Hepiniz gibi benim de içim sızladı. Bahsetmeden geçemedim işte.

Ne acıdır; zaman her şeyi siliyor. Biz de yavaştan geçelim şu “Dünya” meselelerine.

Ukrayna'yı işgaliyle başlayan uluslararası yaptırımların gerilimi sonucunda Rusya'nın Avrupa'ya doğalgaz akışını kesmeye başlamasıyla birlikte bölge ülkeleri hızla alternatif arayışına girdi. Avrupa'nın en büyük endüstri ülkelerinden Almanya, Hollanda ve Avusturya bu doğrultuda daha önce iklim kriziyle mücadele kapsamında engellediği yeni kömür santrali inşaatlarına ruhsat vermeye başlayacağını açıkladı.

Hızlı gıda zinciri McDonald’s, araca servis yapan restoranlarında yapay zeka destekli ses tanıma teknolojisi kullanmaya başladı. Deneme amaçlı 24 restoranda kullanıma sunulan sistemde sipariş otomasyon sistemi üzerinden alınarak hazırlanıyor. Şu an yüzde 80 başarı oranına sahip yapı yüzde 93 seviyesine ulaştığında mevcut diğer şubelere de entegre edilecek.

Britanya / Imperial College London Üniversitesi'nin gerçekleştirdiği bir modellemeye göre 2021 yılı boyunca dünya genelinde yürütülen COVID-19 aşılamarı 19,8 milyon kişinin hayatını kurtardı.

Japonya'nın Amagasaki şehrinde belediyenin alt yüklelenicisi bir şirketin çalışanı fazla miktarda alkollü içki aldığı bir akşam içinde 460 bin kişinin isim ve adres bilgilerinin yer aldığı USB belleği kaybetti. Ertesi gün farkedilerek polise bildirilen olaydaki tek sevindirici ayrıntı belleğin içindeki bilgilerin kriptolu olması.

İsabetli yorumlarıyla tanınan Apple Analisti Ming-Chi Kuo, şirketin yakında çıkartacağı artırılmış gerçeklik (AR) gözlüğünün şirketin tarihinde çıkardığı en komplike ve kendi kategorisinde kuralları değiştiren bir cihaz olacağını öne sürdü. Sızan bilgilere göre Apple'ın AR ürünü 15 optik modüllü 4K OLED ekrana, wifi6 erişime ve 2 işlemciyle desteklenen göz ve obje takibine sahip olacak. Ağustos ayında üretimine başlanması planlanan ürünün 2023 yılının Ocak ayında yaklaşık 3 bin dolar etiketle satışa sunulması bekleniyor.

ABD / New York Üniversitesi tarafından yürütülen bir çalışma, kadınların bilimsel makalelerde erkeklere kıyasla yüzde 13 daha az yazar olarak kayda geçtiğini ortaya çıkardı. 2013 - 2016 yılları arasında 56 üniversitenin çalışmalarını kapsayan araştırma özellikle yüksek etkili makalelerde kadınların isimsiz kaldığı görüldü.

İnternet canlı yayınları konusunda en tutkulu ülkelerden Çin, bireysel özgürlükler konusuna antipatisiyle bilinen devlet yönetimiyle köşe kapmaca oynuyor. Yürürlüğe giren son düzenlemede Çinli sosyal medya fenomenlerinin canlı yayınlarda lükse ve israfa özendirme, Çin Komünist Partisi'nin otoritesini zayıflatıcı sözler sarfetme gibi 31 adet davranışı yasaklandı. Bu kapsamda ayrıca “ehil olmayan” kişilerin ekonomi, hukuk ve sağlık konularında konuşması cezaya tabi olacak.

Instagram, küçük yaştaki kullanıcılara özel düzenlemelerini daha iyi uygulayabilmek adına bu haftadan itibaren yeni bir yöntem kullanmaya başlıyor. Buna göre kullanıcılar 18 yaşından büyük olup olmadığını belirlemek için 30 gün içinde silinmek üzere kimlik kartını yükleme, yaş analizi yapan Yoti adlı hizmete selfie video yükleme ya da 18 yaş üstü olduğu onaylanmış 3 farklı kullanıcıdan referans alma seçeneklerinden birini kullanmak zorunda kalacak. Sistem şimdilik sadece ABD'de kullanılacak.

Minecraft, kullanıcıların kendi kurallarını oluşturabildiği özel sunucuları yasaklama kararı aldı. Yeni güncellemeyle (oyunun sahibi Microsoft'un ücretli Realms sunucuları da dahi olmak üzere) her tür özel sunucu üstünden oynayan kullanıcılar bir daha çevrimiçi Minecraft oynayamayacak. Minecraft ekosisteminde kullanıcılar tarafından bu şekilde oluşturulmuş ve kayıtlara geçmiş 31 binden fazla özel sunucu bulunuyor. Kayıtsız olanların sayısının çok daha fazla olduğu düşünülüyor.

Mahremiyet odaklı web tarayıcısı Brave'in arama motoru “Goggles” adını verdiği yeni işleviyle arama sonuçlarını kategorize edip filtrelemeyi sağlıyor. Bu sayede kişisel tercihlerinizi belirleyerek arama motorunu kendinize göre şekillendirmeniz mümkün hale geliyor.

Amazon, yapay zeka destekli akıllı hoparlörü Echo Dot cihazlarına sahibinin sesini öğrenerek taklit edebilme yeteneği ekledi. Bu sayede istenirse hayatını kaybeden eski kullanıcıların sesleri cihazda “bir şekilde” yaşamaya devam edebilecek.

Netflix'in Yardımcı CEO'su Ted Sarandos, Cannes Lions festivali kapsamındaki söyleşisinde reklamla desteklenecek düşük bedelli abonelik seçeneği konusundaki çalışmalarını doğruladı ve bu konuda farklı reklam satış ağlarıyla görüşmeler yürüttüklerini belirtti. Diğer yandan şirket abone kaybı sebebiyle 300 çalışanını daha işten çıkardı.

İtalya'nın kişisel verileri koruma kurumu “Garante” bir yayıncının Google'ın Analytics adlı trafik analiz ve raporlama uygulamasını ülkenin düzenlemelerine aykırı kullandığını fark etti. Bu sebeple ziyaretçi verilerinin Google'ın ABD'deki sunucularına gönderildiğini fark eden kurum şirkete gerekli düzenlemeleri yapması için 90 gün süre verdi. Aksi taktirde ülkede Google Analytics kullanımı yasaklanacak.

20 bin mikrometre (yaklaşık 1 cm) uzunluğa sahip, şerit formunda bir bakteri keşfedildi. Çıplak gözle dahi görülebilen ve şu ana kadar kayıtlara geçen bu en büyük bakteri formuna “Thiomargarita magnifica” adı verildi. Bir bataklıkta keşfedilen organizmanın insan bedenine herhangi bir zararı bulunmuyor.

Airbus, “sürdürülebilir uçak yakıtı” inisiyatifi kapsamında geliştirdiği hidrojen motoruyla çalışan H225 kodlu helikopterinin ilk uçuşunu başarıyla gerçekleştirdi.

Britanya merkezli otomotiv girişimi Viritech, geliştirdiği hidrojen motorlu performans aracıyla 1.000 HP güç sunuyor. 1 tondan hafif “Apricale” adlı model böylelikle hidrojen kategorisinde 1 kilograma 1 beygir oranına ulaşan ilk araç olarak kayda geçti.

ABD / Colorado Boulder Üniversitesi, üretimindeki temel bileşenlerden kalker / kireç taşı yerine “coccolithophores” adlı bir mikroalg (yosun) kullanarak karbon salımına sebep olmayan yöntemle çimento üretmeyi başardı. Söz konusu organizma fotosentez işlemi sürecinde depoladığı karbon kabukları ile ısıtılmış kireç taşına denk bir mukavemet sunuyor.

Çin / Sichuan Üniversitesi, deniz ve okyanuslardaki mikro-plastik atıkları toplayan robot balıklar üretti. 13 mm uzunluğundaki balıklar saniyede 30 mm hızla yüzebiliyor. Esnek bedenleri sayesinde her bir balık 5 kg mikro-plastik toplama kapasitesine sahip. Robotlar hasar görmesi durumunda kendini yüzde 89 oranında tamir ederek işlevini koruyabiliyor.

Sosyalleşme konusunda insan doğasına en benzeyen kemirgenlerden hamster'ların saldırganlığına yönelik yürütülen bir araştırma kapsamında bir grup bilimci ilgili olduğunu düşündükleri bir gen üzerinde CRISPR-Cas9 tekniğiyle değişiklik yaptı. Ancak sakinleşmelerinin beklendiği deney tam tersi sonuç vererek son derece hırçın ve saldırgan hamster'lar ortaya çıkardı. Bu çalışma, gen terapisi konusunun hassaslığını bir kere daha gündeme taşıdı.

Facebook'un çatı şirketi Meta, NFT özelliklerine de sahip olacak yeni dijital ödeme sistemini duyurdu. “Facebook Pay” olarak öngörülen ismi “Meta Pay” olarak değiştirilen sistem sayesinde bir platformda satın aldığınız dijital varlığı bir başka platformda da kullanabileceksiniz.

Harmony ağındaki popüler bir ürünün açığını kullanan hackerlar sistemi 100 milyon dolar tutarında dolandırdı. Kripto varlıklarda kayıp yaşanmayan olayın ardından “ONE Token” birimi 24 saat içinde yüzde 12 oranında değer kaybetti. Farklı kripto birimlerinin arasındaki alışverişi mümkün kılan ve “köprü” olarak adlandırılan bu yapılar üstünden şu ana dek çalınan para miktarı 1 milyar doları aşmış durumda.

ABD Gıda ve İlaç Kurulu FDA, yeni nesil elektronik sigaralar arasındaki en popüler ürünlerden Juul'un bütün ürünlerinin satışına yasak getirdi. Gerekçe olarak ürün hakkında sunulan bilgilerin “yetersiz ve birbiriyle çelişen” yapıda olması gösterildi. Kararın durdurulmasını talep eden şirket diğer yandan da iflas ilanı için hazırlıklara başladı.

İsviçre / ETH Zurich Enstitüsü, kısıtlı hareket imkanına sahip kişilerin üst bedenini daha iyi kullanabilmesini sağlayacak bir harici iskelet (exoskeleton) geliştirtirdi. İhtiyaç duyulduğunda bir kılıf gibi kolayca kol ve bele giyilebilen elektronik destek, çıkarılıp katlandığında küçük bir kutuya sığabiliyor. Toplam ağırlığı 4 kg olan harici iskelet kas kaybı yaşayan hastaların normal hayatını sürdürebilmesini sağlıyor.

Bu hafta Oksijen gazetesinde devletler ile küresel dev şirketler arasındaki iktidar mücadelesini, gerekçelerini ve sonuçlarını yazdım.

Haftaya Pazar, saat tam 10:00'da yeniden görüşebilmek ümidiyle. 🙋‍♂️