Dünya Halleri: 138

11 - 17 Mart 2024 tarihleri arasındaki kayda değer gelişmeler.

“Haddini Aşan Yaşam Rehberi” adlı podcast serimde bu hafta iki bölüm birden yayımlayarak “zaman” meselesini ele aldım. Önümüzdeki Salı ve Perşembe günü ise zamanımızın üçte birini kaplaması önerilen “uyku” konusuna bakacağım.

Oksijen gazetesinde geçen hafta yayımlanan ve atıl duran milyarlarca kişisel elektronik cihazımınız potansiyelini inceleyen yazım da blogumda yerini aldı.

Sırada hafta boyu olup biten ancak nedense memleket gündeminde kendine bir türlü yer bulamayan “esas meseleler” var.

---

Reklam

Yatırım odaklı bankacılık uygulaması Odea ile tanışmanın tam zamanı!

Yatırım yapmak için birçok seçenek bulunsa da doğru yatırım için neyi, nasıl yapmalıyız sorusu da giderek büyüyor. Sen de yatırım yapmak istiyorsun ama nereden başlayacağını bilemiyor musun?

O zaman yatırım odaklı bankacılık uygulaması Odea ile tanışmanın tam zamanı!

Seni yatırımın merkezine alarak; profiline uygun ürünler, bilgiler ve kaynaklarla donatan Odea, aynı zamanda zengin ürün portföyü arasından sana uygun seçenekleri keşfetmeni ve birikimini yönetmeni sağlıyor.

Çünkü Odea ile yatırımın merkezinde sen varsın. Nasıl mı?

Birikimlerini avantajlı faiz oranlarıyla mevduatta değerlendirebilir veya hisse senetlerinden dövize, bonodan emtiaya kadar farklı ürünler arasından sana uygun seçeneklerle çeşitlendirebilirsin.

İçerik havuzu Akademi’O ile sorularına cevap bulabilir, yapay zeka destekli akıllı yatırım danışmanı Rob’O ile kendi profiline uygun seçimler yapabilirsin.

Üstelik Odea’da hesap açmak da çok kolay! Uygulamayı indirerek senden istenen bilgileri tamamlayıp; kimlik doğrulama, yüz tanıma ve görüntülü görüşme adımlarıyla kolayca hesap açabilirsin.

---

Haftanın Tortusu

Suudi Arabistan, 500 milyar dolar maliyetli yaşam alanı Neom kapsamında yeni bir bileşen daha tanıttı. “Gidori” adlı kompleks, ülkenin yaratmaya çalıştığı “çöl tatili” konsepti adına golf sahalarından plaja, otelden yazlık villalara kadar pek çok şeye sahip. Buyrun mimarlarından dinleyerek izleyin.

IBM pazarlama ve iletişim departmanlarından çok sayıda çalışanıyla yollarını ayıracağını açıkladı.

Britanya, ayırılma kararı aldığı Avrupa Birliği’nin yarıiletken odaklı araştırma programına katılma kararı aldı.

Çin’de düşen iPhone satışlarını şirketin paydaşlarından sakladığı için Apple CEO’su Tim Cook aleyhinde açılan kamu davası şirketin 490 milyon dolar tazminat ödeme teklifiyle kapatıldı.

Ek bilgi: Diğer yandan Apple Brezilya’da daha ucuza iPhone satabilmek için ülkede bir montaj fabrikası kurdu. iPhone 15 modeline özel uygulama ile ortadan kalkan ithalat vergisiyle ürünün fiyatı 380 dolar ucuzladı.

Dünyayı Saran Ağ

Kısa dönemli emlak kiralama hizmeti Airbnb, sitesinde listelenen evlere kamera yerleştirmesini yasakladı. Mevcut konutlara kameralarını sökmesi için 30 Nisan’a kadar süre tanındı. (Arkaplan bilgisi: Kararın sebebi, güvenlik  bahanesiyle yerleştirilen gizli kameralar sebebiyle yaşanan birtakım tatsızlıklar.)

Geçtiğimiz hafta ABD Temsilciler Meclisi TikTok’un ülkedeki operasyonlarının 180 gün içinde Çin merkezli çatı şirketi ByteDance’ten ayrılmasını, aksi taktirde erişime engellenmesini oybirliğiyle kabul etmişti. Bu hafta meclis de tasarıyı onaylayarak yasalaşması için Senato’ya yolladı. Bu telaşın arasında oyun şirketi Activision’ın eski CEO’su Bobby Kotick, oluşturacağı bir yatırım grubuyla TikTok’u satın almak için teklif yaptı. ABD’li TikTok fenomenleri ise “Ekmeğimizle oynamayın, Reis duy sesimizi!” minvalinde eylemlere başladı. (Reuters, TikTok’un Çinli sahibi ByteDance şirketiyle ilgili güzel bir künye hazırlamış.)

Bizde de buna benzer bir “araç camı filmi” eylemi vardı. Hala anlayabilmiş değilim. (Pankart metinlerine dikkat.)

Ek bilgi: Diğer yandan TikTok’un Instagram ile rekabet adına fotoğraf odaklı “TikTok Photos” adlı bir kırılım üstünde çalıştığı ortaya çıktı.

Apple, Avrupa Birliği’nin yeni düzenlemesine uyum sağlamak adına üye ülkelerdeki kullanıcıların AppStore yerine uygulama geliştiricinin kendi platformundan yükleme yapabilmesine izin verme kararı aldı. (Şahsen “güvenlik ve mahremiyet” adına bunun iyi bir şey olup olmadığını kestiremiyorum.)

Eski ABD Başkanı Donald Trump’ın görev süresinin sonuna doğru bütün sosyal medya hesapları askıya alınınca protesto için “Truth Social” adlı kendi (Twitter klonu) ağını kurmuştu. Geçtiğimiz yaz aylarında Trump’ın Elon Musk’a “benim siteyi de satın alsana” dediği, Musk’ın ise ölü taklidi yaptığı ortaya çıktı. (Deli deliyi görünce değneğini saklarmış.)

Mesajlaşma hizmeti Telegram’ın kurucusu Pavel Durov, şirketin önümüzeki yıl kara geçeceğini ve ardından halka açılacağını açıkladı. 900 milyon kullanıcıya sahip uygulama 30 milyar dolar değerlemeye sahip.

Yapay Zeka Gündemi

Bu kategoriye yönelik son zamanlarda gördüğüm en çarpıcı gelişmeyle başlayalım: Talep ve tariflerinizden yola çıkarak tamamen kendi başına ve her ayrıntısıyla web sitesinden uygulamaya kadar her türlü kodlamayı yapabilen Devin adlı bir yapay zekalı yazılım mühendisi tanıtıldı. Sitesindeki örnek videoları incelemenizi tavsiye ederim. Sahiden ÇOK enteresan.

İlginç ve sürpriz bir gelişme daha: ABD, yapay zeka başta olmak üzere ileri teknoloji ürün ve hizmetlerinin az gelişmiş ülkelerin de eşit fırsatlarla kullanabilmesi için Birleşmiş Milletler’e başvurdu.

Kurucuları arasında yer aldığı OpenAI şirketini kapalı kaynağa geçtiği için mahkemeye veren Elon Musk, yeni girişimi xAI bünyesindeki Grok adlı yapay zeka hizmetini bu hafta açık kaynaklı hale getireceğini duyurdu.

Eski yönetim kurulu tarafından şirketten uzaklaştırılan ve olaylı şekilde geri dönen OpenAI CEO’su Sam Altman bu hafta 3 yeni üye ile birlikte yönetim kuruluna yeniden katıldı.

Apple, Kanadalı yapay zeka girişimi DarwinAI’ı (resmi bir açıklama yapmadan) satın aldı.

Okul ödevlerinde yapay zeka desteği alınmasına yönelik tartışmalar sürerken ChatGPT tabanlı yeni bir uygulama öğretmenlerin en çileli sorumluluğunu üstlenmek için hizmete girdi. “Writable” adlı çözüm öğrencilerin ödevlerini değerlendirip not verme konusunda destek sunuyor.

Ek bilgi: Benzer işleve sahip Crowdmark, EssayGrader ve Gradescope gibi seçenekler de mevcut.

Google, kendi yapay zeka sohbet botu Gemini’ın 2024 ABD başkanlık seçimi ile ilgili soruları yanıtlamasını engelledi.

Keşif, İcat ve İnovasyonlar

Bültende ara sıra andığım Agilty Robotics’in maharetli robotlarının Amazon depolarındaki mesaisine yönelik bir video paylaşıldı. Seyretmeden önce bir bilgi: Amazon’da çalışan robot sayısı 750 BİNİ geçmiş durumda.

İsviçreli ETC Zurich’in geliştirdiği “ANYmal” kodlu robot ise yapay zekasıyla karşısına çıkan her tür engeli aynen bir hayvan (hatta insan) misali algılayıp ne yapacağına otonom olarak karar verebiliyor. Videoyu izlerken aynı hisse kapıldım: Beni bir göçükten kurtarmak için geliyor olsa iyi. Öteki türlüsünü bilemedim.

İki haftadır bültende kendine yer bulan “Figure AI” kodlu insansı robot OpenAI’ın üretken algoritmasının desteğiyle doğal sohbet edebilme (ve komutları anlayıp yerine getirebilme) yeteneği de kazandı.

Oyun aksesuarlarıyla dikkat çeken GameSir şirketi Apple ve Android telefonlara özel “X2s” kodlu yeni bir tasarım tanıttı. Beğendim.

Avrupa’nın 3 boyutlu yazıcılarla inşa edilen en büyük yapısı unvanını kazanan Almanya’nın Heidelberg şehrindeki “Wave House” adlı 600 metrekarelik veri merkezi sadece 140 saatte tamamlanarak hizmete girdi.

Avustralya / New South Wales Üniversitesi’nden bir grup araştırma görevlisi gözbebeğine Güneş enerji paneli yerleştirmeyi temel alan bir proje üstünde çalışıyor. Bu sayede elde edilen enerji, beynin görme noktasına görüntü aktaran elektronik protezin çalışmasını sağlıyor. Amaç, görme yeteneğini kaybetmiş kişilerin gözlerine yeniden işlev kazandırmak.

Kripto Gündemi

2016 yılından bu yana “Bitcoin’in yaratıcısı (Satoshi Nakomoto) benim!” diye ısrar eden Avustralyalı Bilgisayar Mühendisi Craig Wright konuyu Londra’da mahkemeye taşımıştı. İddia ve delilleri değerlendiren yargıç “Hayır, değilsin.” şeklinde özetleyebileceğimiz bir karara vardı.

Bitcoin’in blokzincir yazılımı, üretilen her 210 bin blok sonrasında üretim oranını düşürecek otomatik bir düzenleme gerçekleştiriyor. Yaklaşık 4 yılda bir gerçekleşen ve “halving” (yarılama) denen bu işlem sebebiyle yeni Bitcoin üretme maliyeti arttığından değerine de etki ediyor. Nisan ayı sonunda gerçekleşmesi beklenen üçüncü yarılamanın nasıl bir etki yapacağı (Bitcoin’in rekorlar kırdığı şu dönemde) herkesin merak konusu. Reuters bu konuda (da) güzel bir derleme yapmış.

Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu ICIJ, “Copper Technologies” adlı şirketin ABD yaptırımlarına tabi bir silah tüccarına 4,2 milyon dolar tutarında kripto para transferi yapılmasına aracılık ettiğini belgeledi. Silah tüccarı İsrail doğumlu Rus vatandaşı Jonatan Zimenkov (29) bu transferleri 2021 yılında gerçekleştirmiş. O dönemde Britanya merkezli şirket şu an İsviçre’den hizmet veriyor.

Göklerden Gelen Haberler

Rusya ve Çin uzay ajansları 2033 yılında Ay yüzeyinde bir nükleer enerji santrali inşa etmek için prensipte anlaştı. Proje, Ay’ı bir ara istasyon olarak kullanacak uzay araçlarının ihtiyaç duyacağı enerjiyi üretmeyi hedefliyor.

117 metre kanat genişliğiyle dünyanın en büyük uçağının geliştiricisi “Stratolaunch Systems” bu hafta yine kendi geliştirdiği “Talon-A1” kodlu hava aracının ilk deneme uçuşunu başarıyla tamamladı. Ses hızına yakın seyredebilen aracın aşırı yakıt tüketen roketlere alternatif olması hedefleniyor.

SpaceX’in yeniden kullanılabilir roketi Starship’in üçüncü deneme uçuşu Dünya’ya iniş sırasında parçalanarak başarısızlıkla sonuçlandı.

Sağlık Olsun

Geliştiricisi Danimarkalı Novo Nordisk şirketini Avrupa’nın en değerli markası haline getiren mucize zayıflama ilacı Ozempic’in tahtından inmesi an meselesi. Novo Nordisk bu hafta yaptığı açıklamada hap formundaki yeni formülleriyle obezite hastalarının 12 haftada kilolarının yüzde 13’ünü verebildiğini duyurdu. “NNC0487-0111” kodlu yeni ilacın birinci faz denemesi Japonya’da 36 kişi üstünde gerçekleştirildi.

ABD / Vanderbilt Üniversitesi Tıp Fakültesi’nin araştırması, hastanelerde hastalara bağlı cihazların uyarı sinyallerinin her yıl yüzlerce can kaybına sebep olduğunu belirledi. Her nöbet süresinde ortalama bin adet alarm sinyali duyan sağlık çalışanlarının önceliklendirme sıkıntısı çektiği ve bir süre sonra bu rahatsız edici seslere duyarsızlaştığı gözlemlendi. Araştırmada gerçekte sadece yüzde 15’inin hayati önemde olduğu anlaşılan alarm seslerinin daha seçici ve farklı tonlarda olmasının verimi yüzde 88 oranında artırdığına dikkat çekildi.

ABD / Illinois Urbana-Champaign Üniversitesi, genetiğini değiştirdiği ineklerin insan insülini içeren süt üretmesini sağladı. Buluş sayesinde tip2 diyabet hastalarının enjeksiyon yerine süt içerek insülin seviyelerini dengelemesi sağlanabilecek.

ABD / Penn State Üniversitesi’nden İbrahim Özbolat, yara izi bırakmadan doku onarımı yapan bir 3D yazıcı geliştirdi. Saç kökü ekimi de yapabilen cihaz aynı anda hem yumuşak hem de sert doku uygulaması yapabiliyor.

ABD / Johns Hopkins Üniversitesi, kanser hastalarının tümörlerini kesip çıkarmaya özel “ASTR” kodlu bir cerrahi robot geliştirdi. Cihazın hassasiyeti bir kalem ucu boyutundaki kitleyi dahi sağlıklı dokuya zarar vermeden bölgeden ayırabiliyor.

iOS 18 sürümüyle birlikte Apple AirPods kulaklıkları “işitme cihazı” olarak da kullanılabilecek. Tek bir güncellemenin dev bir sektörü altüst edebilmesi ne enteresan bir şey. Yazılım sahiden her şeyi yiyebilecek kadar iştahlı.

---

Kapanış Notları

Bu hafta Oksijen gazetesindeki sayfamda dünyanın en büyük ve en gizli altın madenine yer verdim: ÇÖPLÜKLER!

Son hatırlatmalar

Aşağıdaki forma e-posta adresinizi yazarak (ücretsiz) abone olabilirsiniz.

Dilerseniz Patreon sayfam üzerinden bu çabamı maddi katkılarınızla destekleyebilirsiniz.

Haftaya yeniden görüşebilmek ümidiyle. 🙋‍♂️