Dünya Halleri: 142
08-14 Nisan 2024 tarihleri arasındaki kayda değer gelişmeler.
Umarım bugün sonlanan uzun tatil hepiniz için verimli ve dinlendirici geçmiştir. Ben rutin işlerime devam ettim ve okumaya fırsat bulamadıklarımın bir kısmını daha erittim.
Dün Haluk Mertbey’in İoanna Kuçuradi ile söyleşisine denk geldim, ilgiyle izledim (daha doğrusu dinledim). Çalışma bahsinde Kuçuradi, “İnsan anlam bulamadığı işlerden emekli olur” gibi bir şey söyledi. Zihnime mıh gibi saplandı. İçinde kendimi buldum. Sahiden; insan yapmayı sevdiği, uğruna yaşadığı bir şeyden nasıl emekli olabilir? Emeklilik sadece para için yapılan işlere has olmalı. Herkese sevdiği şey(ler)i iş olarak yapabildiği bir hayat dilerim.
İcraatlara geçelim: “Haddini Aşan Yaşam Rehberi” adlı podcast serimde bu hafta iki bölüm halinde orta yaşın bunalımları ve umutlarına değindim. Tahmin edin önümüzdeki hafta konu ne olacak? 👴🏼
Blogumda iki yazı yayımladım: İlki enerji üretimi alanındaki iki yenilikçi girişimi ele alıyor. Diğeriyse devletin ve ona bağlı aygıtların kendileriyle uyumlu yedek parça üretmek için geliştirdiği eğitim sistemine bakıyor.
BU SAYININ DESTEKÇİSİ
Meraklı zihinler için bilgi ve ilham dozu: O’blog
Merakınızı tatmin edecek, düşündüren ve ilham veren içerikler arıyorsanız, meraklı zihinlere yönelik bir keşif cenneti olan O’blog tam size göre.
Birikimlerini doğru değerlendirmek isteyenler için bilgilendirici yatırım içeriklerinden, süper kuantum bilgisayarlara kadar geniş bir konu yelpazesinde farklı ilgi alanlarına yönelik içerikler sunan platformdaki birkaç konu başlığına göz atmaya ne dersiniz?
O’blog okuyarak; finansal güvenliğiniz için kendinize sormanız gereken 7 soruyu öğrenebilir, sanat fuarı ve sergi gezerken dikkat edilmesi gerekenler hakkında bilgi alabilirsiniz. Veya doğayla bağ kurmanın insan üzerindeki olumlu etkilerine göz atıp, uzay madeciliğini keşfedebilirsiniz.
Geniş konu yelpazesiyle O'blog, okuyucularına yeni ufuklar açan bir deneyim sunmak için sizleri burada bekliyor.
Genel Gündem
Apple, önümüzdeki dönemin ana rekabet alanını oluşturacak yapay zeka konusundaki stratejisi kapsamında bilgisayar modellerinin tamamını M4 çipleri ile güncelleyecek
Ek bilgi: Apple’ın bilgisayar satışları son mali yılda yüzde 27 oranında geriledi. Şirketin 5 ay önce kullanıma sunduğu M3 serisi çipler bir önceki seriye kıyasla anlamlı bir fark yaratmadığı için ilgi görmemişti.
Microsoft, Qualcomm ile birlikte geliştirdiği Arm tabanlı çiplerin Apple’ın M3 işlemcilerinden daha iyi performans sunacağını iddia ediyor. “Snapdragon X Elite” kodlu yeni serinin ilk olarak “Surface Pro 10” ve “Surface Laptop 6” cihazlarında kullanılacağı bildirildi.
Tayvanlı teknoloji şirketleri Çin’den gelecek olası bir saldırıda operasyonların sekteye uğramaması için ülke dışında genel merkezler oluşturmak için harekete geçti. Olası seçeneklerin başında Singapur, Japonya, İsviçre ve Hollanda yer alıyor. (Tayvan başta bilgisayar çipleri olmak üzere birçok elektronik ürün gamında lider tedarikçi konumunda.)
Ek bilgi: Dünyanın en büyük çip üreticisi (Tayvanlı) TSMC, Arizona eyaletinde 3 üretim tesisi açmak için ABD hükumetinden 6,6 milyar dolarlık fon aldı. Böylece şirketin eyaletteki toplam yatırım projeksiyonu 65 milyar dolara ulaştı. 20 bin işçinin çalışacağı inşa sürecinin ardından tesisler 6 bin yüksek nitelikli çalışana istihdam sağlayacak.
ABD yönetimi Hollanda Başbakanı Mark Rutte’den Çin’e yüksek teknoloji ürün ve hizmet satışının durdurulmasını talep etti. Ancak hem Hollanda hem de Japonya bu konudaki yaptırımlara balıklama dalmadan önce Kasım ayında gerçekleşecek ABD seçimlerinin sonuçlarını görmek istiyor. (ABD, Hollanda’da faaliyet gösteren Avrupa’nın en büyük çip şirketi ASML’ye aynı talebi Ocak ayında da yapmıştı.)
ABD’nin yaptırım listesindeki Çinli Huawei, Intel’in “Core Ultra Meteor Lake” kodlu en yeni çiplerini kullanan “MateBook X Pro” dizüstü bilgisayar modelini tanıttı. 14,2 inç ekranlı model sadece 980 gram ağırlığa sahip.
Çin yönetimi, ABD’nin ihracat yaptırımlarına karşı hamle olarak telekom operatörlerinin Intel ve AMD marka çip kullanımını sonlandırmalarını istedi. (En büyük müşterileri arasında yer almasından dolayı kararın ardından Intel ve AMD’nin hisseleri yüzde 5 oranında düştü.)
Çin rekabeti sebebiyle zorlu günler yaşayan otomotiv şirketi Tesla, uzun zamandır beklenen “ucuz model” projesini rafa kaldırdı. Kararla ilgili resmi açıklama yapılmadıysa da konuyla ilgili çevreler gerekçenin ucuz araçların düşük kar marjlarına mahkum kalmamak olduğunu düşünüyor. Bu kategori için tasarlanan platform, markanın sürücüsüz taksi modeli için kullanılacak.
“Acaba daha nereye reklam yerleştirebiliriz?” diye düşünen birileri Microsoft Windows işletim sisteminin Başlat (Start) menüsünü hatırlamış. Windows 11 ile hayata geçecek bir yenilik daha.
Google, Android işletim sistemi kullanan cihazlar için “Find My Device” (Cihazımı Bul) hizmetini devreye soktu. Bu sayede sahipleri cihazlarının konumunu harita üzerinden takip edebilecek ve kaybolma, çalınma gibi durumlarda uzaktan kilitleyip, içindeki bilgileri silebilecek.
Dünyayı Saran Ağ
Bu kategoriye internet denen şeyi yazılımıyla, donanımıyla ve altyapısıyla kökten değiştirebilecek bir gelişmeyle başlayalım: Britanya / Aston Üniversitesi, kullanmakta olduğumuz mevcut genişbant altyapısı üstünden veriyi 4,5 milyon kat daha hızlı aktarmayı başardı. Sayısal karşılığını merak edenlere “saniyede 301 MİLYON megabit” şeklinde özetleyebilirim. (Sistem bu hızdaki aktarımı henüz kullanılmayan dalgaboyu bandı üstünden gerçekleştiriyor.)
İnternet tarihinin en skandal gelişmelerinden biri Twitter’da yaşandı. Malum, Elon Musk şirketi satın aldıktan sonra adını “X” şeklinde değiştirmişti. Bu hafta (iOS uygulamasındaki) paylaşımlarda yer alan “twitter.com” şeklindeki eski alan adlarını da otomatik olarak değiştirmeye karar verildi. Ancak bu değişim öyle bir algoritmayla hayata geçirildi ki, sonu x ile biten bütün adreslerin feleği şaştı. Aşağıdaki Netflix.com örneğinde yaşananlara bakarak ne demek istediğimi anlayabilirsiniz.
Brezilya Yüksek Mahkemesi, kapatılması talep edilen Twitter hesaplarını (isteğin anayasaya aykırı olduğunu ileri sürerek) kapatmadığı gerekçesiyle şirketin sahibi Elon Musk hakkında soruşturma başlattı. Suçlu bulunması durumunda Twitter ülke yasalarına göre her gün 100 bin real (yaklaşık 6,5 milyon TL) ceza ödemek durumunda kalacak.
Sizi sosyal ağların baş belasına dönüşen “bot hesaplar” konusuna enteresan bir yaklaşım ile tanıştırayım: OnlyBots. Başka bir deyişle, “sadece bot hesaplardan oluşan sosyal ağ!”. Dilerseniz kendi ürettiğiniz botu da ekleyebiliyorsunuz. (İşin tuhaf tarafı akışa göz gezdirince daha anlamlı ve bilgilendirici bir içerik ile karşılaşıyorsunuz. Yoksa sahiden sorun biz insanlarda mı?)
“Send Nude!” camiası mensuplarına heyecan kaçıracak bir haber: Instagram, özel mesajlar ile yollanan fotoğraflardaki çıplaklığı otomatik olarak algılayıp bulanıklaştıracak.
TikTok’un Instagram ile rekabet edecek uygulaması “TikTok Notes” adını taşıyacak. Kullanıcılara yollanan bir bildirimle kesinleşen hizmet, fotoğraf odaklı TikTok paylaşımlarını otomatik entegre edebilecek.
Yapay Zeka Gündemi
Norveç Varlık Fonu CEO’su Nicolai Tangen ile bir etkinlikte sahne alan Elon Musk, en geç 2026 yılında insandan daha akıllı bir yapay zeka üretilmiş olacağını öne sürdü.
Microsoft, Londra’da yapay zeka çalışmalarına özel yeni bir ofisi için düğmeye bastı. İki hafta önce Google’ın yapay zeka şirketi DeepMind’dan ayrılarak Microsoft’a transfer olan (İngiliz vatandaşı) Mustafa Suleyman’ın yöneteceği merkez, “istisnai derecede başarılı” yetenekleri bünyesinde toplamayı amaçlıyor.
Ek bilgi: Microsoft ayrıca bulut ve yapay zeka altyapısını güçlendirmek adına Japonya’da 2,9 milyar dolarlık yeni bir yatırım paketi açıkladı.
İtalya’nın kamu yatırım fonu “Cassa Depositi e Prestiti”, önümüzdeki 5 sene içinde yapay zeka ve siber güvenlik alanında 1 milyar euro’luk ek destek paketi açıkladı. Tutarın 580 milyonu yeni girişimlerde, 300 milyonu yurtdışına açılacak mevcut şirketlerde ve 120 milyonu üniversitelerin teknoloji transferinde kullanılacak. Toplam yatırımın 2028’e kadar 8 milyar euro seviyesine ulaşması hedefleniyor.
Öğrencilerin ödevlerini yaptırmak için kullanımından dolayı sıkça şikayet konusu olan yapay zeka araçlarının öğretmenler tarafından da artan oranda kullanıldığı belirlendi. Bu kullanımın desteklenen kısmı ödevlerde yapay zeka kullanımını tespit eden yapay zeka çözümleri. Endişe veren kullanım alanıysa öğrencilerin yaptığı ödevlerin öğretmenleri tarafından yapay zeka araçlarına yüklenerek puan verdirilmesi.
Keşif, İcat ve İnovasyonlar
Microsoft’un son patent başvurularından biri şirketin üstünde çalıştığı yeni ürüne yönelik ipuçları verdi. Ortamdaki seslerini tanımayı ve analiz etmeyi temel alan patent önce kapı zili, bebek ağlaması, köpek havlaması gibi rutin kaynakları öğrenerek sınıflandırıyor. Ardından cam kırılması, nefes alma zorluğu, boğuntulu öksürük gibi sıradışı sesleri ayırt ederek harekete geçiyor. Sistem ayrıca doğal afetlere bağlı sesleri algılayarak erken uyarı yapma yeteneğine de sahip.
ABD / Notre Dame Enstitüsü, Güneş’ten yayılan morötesi (ultraviyole) ve kızılötesi ışınları engelleyen “şeffaf” bir cam kaplaması keşfetti. Binalardaki ısınmanın temel sebebi bu iki ışının kesilmesi sayesinde özellikle yaz aylarında iklimlendirme maliyetleri de belirgin ölçüde düşebilecek.
Sağlık Olsun
ABD’nin gıda ve ilaç idaresi FDA, depresyon tedavisine yönelik ilk dijital uygulamaya kullanım izni verdi. “Rejoyn” adlı uygulamayı sadece reçeteli hastalar kullanabiliyor. (Geliştiren şirketin yazılım ile tedavi sunma adına üstünde çalıştığı diğer alanlar da ilginç.)
ABD / Albert Einstein Enstitüsü tarafından yürütülen bir çalışmada şimdiye kadar beyin işlevine olumsuz etki yaptığı sanılan nöron iltihaplanmasının bazı durumlarda tam tersi bir rol üstlendiği anlaşıldı. Buna göre beyin uzun süre hatırda kalması gereken bilgiler için hipokampus bölgesinde iltihaplanmaya yol açan bir protein üreterek nöronların DNA’sını önce parçalıyor, sonra yeniden düzenliyor. Bu işlem kaydın daha uzun süreli saklanmasını sağlıyor.
Kapanış Notları
Bu hafta Oksijen gazetesindeki sayfamda internet adlı dünyayı saran ağın esasen ne kadar kırılgan olduğuna baktım. Bütün bu dijital medeniyetin özünde birkaç kabloya bağlı olduğunu bilmek bir parça ürpertici.
Son hatırlatmalar
Aşağıdaki forma e-posta adresinizi yazarak (ücretsiz) abone olabilirsiniz.
Dilerseniz Patreon sayfam üzerinden bu çabamı maddi katkılarınızla destekleyebilirsiniz.
Haftaya yeniden görüşebilmek ümidiyle. 🙋♂️
Girişte Ioanna hanımefendiden alıntıladığınız cümle benim için de etkileyici oldu. 🙏🏻
Elinize emeğinize sağlık. Teşekkürler