Dünya Halleri: 172
04 - 10 Kasım 2024 tarihleri arasındaki kayda değer gelişmeler.
Kendi adıma “rüzgar kanatlı atlılar gibi geçen” bir haftanın sonundan merhaba. Her hafta olduğu gibi bültene geçmeden önce yan sanayi ürünlerimize kısaca bir bakalım.
“Haddini Aşan Yaşam Rehberi” başlıklı podcastimde bu hafta “Temassızlık” haline baktım. Sevdiğimiz hiçbir şeye dokunamadığımız, her şeyi irili-ufaklı ekranlardan deneyimlediğimiz o malum “yeni normal”.
Oksijen gazetesindeki sayfamdaysa “üzümünü ye, bağını sorma” sözüyle tanımlayabileceğimiz ve umursamazlık ile faydacılık arasında salınan genel tavrın teknolojinin istikrar arayışı ile arasındaki çelişkiye yer verdim.
Bir önceki çağın uzay ve nükleer silahlar ekseninde yaşadığı küresel rekabeti hatırlatan bugünkü yapay zeka sektörüne yönelik yazım ise blogumda yerini aldı.
Bütün bunlar olurken taradığım gündemden arta kalanlar ise şöyle…
Genel Gündem
Dünyanın klonlanan ilk (yok olma tehlikesi altındaki) kara ayaklı gelinciği, iki sağlıklı yavru doğurarak soyunun devamlılığı adına önemli bir aşamaya geçti. Anne gelincik, 1988 yılında ABD / San Diego Hayvanat Bahçesi’ndeki Willa adlı bir türdaşından alınan DNA örneği kullanılarak kopyalanmıştı.
Suudi Arabistan’da düzenlenen “Geleceğin Yatırımı İnisiyatifi” adlı etkinlikte konuşan Google’ın eski CEO’su Eric Schmidt, ABD ordusunun savaşta artık bir şey ifade etmeyen tankları bir kenara bırakıp, yapay zeka destekli dronlara ağırlık vermesi gerektiğini savundu. Schmidt’in iddiasını desteklemek için kullandığı örnek ise Ukrayna savunmasının 5 bin dolarlık dronlar ile 24 ay içinde Rusya’nın her biri 5 milyon dolarlık 3 bin tankını etkisiz hale getirmesi oldu.
Ek bilgi: Suudi Arabistan demişken; dünyanın en büyük binası 2030 yılında ülkenin başkenti Riyad’da hizmete geçecek. “Mukaab” adlı yapı, 2 milyon metrekare alana sahip 400 metreküplük bir forma sahip olacak. (İşlevi gereği değil de sırf “en bilmemne” olması için tasarlananlar, üretilenlar üçüncü dünya ülkelerine has bir kompleks olmalı.)
İklim krizi yüzünden her yıl 25 santimetre suya batan Endonezya, başkentini Jakarta’dan Nusantara adıyla kuracağı yeni bir şehre taşıma kararı almıştı. Geçtiğimiz ay kapılarını açan yeni başkent hem ülkenin hem de bölgenin sürdürülebilir kaynaklara dayalı teknoloji merkezi olmayı hedefliyor.
Ek bilgi: Ülkeye yapay zeka odaklı yatırım kararı alan şirketlerden biri de Rusya merkezli Yandex oldu.
Apple’ın 2026 yılında dizüstü bilgisayar serisi MacBook Pro’yu tamamen yenileyeceği konuşuluyor. Olası güncelleme listesinin başında M5 serisi işlemci ve OLED ekran teknolojisi var.
Bir diğer Apple gelişmesi bence sektör adına çok önemli bir ilk oldu. Şirket, yatırımcılarına yönelik raporunda “Bizden iPhone kadar karlı ve kitlesel bir yeni ürün beklemeyin. Bu hiçbir zaman olmayabilir.” şeklindeki uyarıyla iştahlı beklentileri sakinleştirmeye çalıştı. Açıklamayı Apple’ın değişmeye başlayan iş modeline yönelik bir kılıf olarak değerlendirenler de var. Financial Times konuyu güzelce derlemiş.
Son olarak rekabete aykırı tutumu sebebiyle Apple’ın (DMA olarak bilinen) Avrupa Birliği Dijital Pazarlar Yasası’nı ihlalden yüklü bir para cezası almak üzere olduğunu da bilgilerimiz arasına ekleyelim.
BU SAYININ DESTEKÇİSİ
Swift Deyince Aklına Pop Şarkıcısı mı Geliyor Döviz mi?
Swift deyince aklına pop şarkıcısı gelenlere döviz de anlatan, “Duran Varlıklar”ı yeni nesil bir müzik grubu sananlara duran varlıkların yatırım alternatifi de olabileceğini hatırlatan bir radyo hayal edin. Ya da durun hayal etmeyin, Odea Radyo’yu açın direkt dinleyin!
Finans dünyasının nabzını tutmak isteyenler için bilgi dolu, müziğin ritmiyle günün temposunu yakalamak isteyenler için enerji dolu Odea Radyo, Karnaval uygulamasında ve www.odeabank.com.tr'de sizleri bekliyor.
Yoğun ve koşturmacalı hayatlarımızda kendimize kaliteli zaman ayırmanın ne kadar zor olduğunu biliyoruz. Bu yüzden Odea Radyo, finansal analizler ve yatırım içeriklerini müzikle buluşturuyor; böylece gününüzü renklendirirken yatırım bilginizi artırıyor. Sloganı “Yatırımda aklın yolunu, müzikte kalbinin sesini dinleyenlerin radyosu” da buradan geliyor.
Odea Radyo’yu keşfetmenin tam zamanı!
Dünyayı Saran Ağ
Uluslararası emniyet teşkilatı Interpol, “Synergia II” adını verdiği 95 ülkeyi kapsayan operasyonda bin 37 sunucuya el koydu ve 41 kişiyi tutukladı. Uluslararası çete, bilgi hırsızlığı ve fidye isteme ile suçlanıyor.
Fransa’da 7 aile, küçük yaştaki çocukları zararlı içeriklerden korumadığı için TikTok’u mahkemeye verdi. 15 yaşındaki iki çocuğun intiharıyla sonuçlanan ilişkili vakalarda platform intiharı, kendine zarar vermeyi ve sağlıksız beslenmeyi özendiren içerikleri engellememekle itham ediliyor.
Ek bilgi: Kanada da ulusal güvenlik gerekçesiyle TikTok’un ülkesindeki faaliyetlerini durdurma kararı aldı.
İşi bir adım öteye taşıyan Avustralya, 16 yaşından küçüklere sosyal medyayı tamamen yasaklayacak bir düzenleme üstünde çalışıyor.
Vietnam’da dijital verilerin yurtdışına aktarımına yönelik kısıtlamalar getirecek yasa tasarısı ABD merkezli sosyal ağlarda alarm zilleri çaldırdı. 100 milyon nüfusuyla en büyük internet pazarlarından Vietnam, aynı sebeple birçok veri merkezine de evsahipliği yapıyor.
Uluslararası ilişkilerde teknolojinin rolüne yönelik bir haber: Yabancı dijital hizmetlerin vergi dilimini yükselten İtalya Ekonomi Bakanı Giancarlo Giorgetti, ABD’den gelen tehditkar uyarının ardından yerel şirketlerin vergilerini aynı oranda artırmak zorunda kaldı.
Avrupa Komisyonu, kıtanın önde gelen uzay şirketleriyle 290 uyduyu kapsayacak bir internet erişim ağı oluşturma kararı aldı. 10 milyar euro bütçeli proje, ABD, Rusya ve Çin’in emsal ağlarına karşı bağımsız bir seçenek oluşturma amacı taşıyor.
Yeni nesil iPhone’larda kapsama alanı dışında kalınan durumlarda uydu üzerinden iletişim kurabilme imkanı sunan Apple, hizmet ağını genişletmek üzere Globalstar şirketine 1,5 milyar dolar yatırım yaptı. Anlaşma doğrultusunda şirketin kapasitesinin yüzde 85’i Apple’a hizmet verecek.
Ek bilgi: Diğer yandan Apple, Mac platformunun popüler görsel işleme uygulaması Pixelmator’ı satın aldı. Adobe Photoshop’un en yakın rakiplerinden 17 yaşındaki Litvanya merkezli Pixelmator’ın hayatına müstakil bir uygulama olarak devam edip etmeyeceği henüz belirsiz.
Yapay Zeka Gündemi
Birleşik Arap Emirlikleri’nin enerji devi ADNOC, enerji sektöründe ilk yüksek seviyede otonom yapay zeka kullanımı için çalışmalara başladı. Süreci Microsoft’un bu amaçla 1,5 milyar dolar yatırım yaptığı BAE’nin G42 adlı varlık fonu yönetecek. Sistemin normalde aylar süren sismik araştırmaları günler seviyesine indirmesi ve üretim tahminlerindeki tutarlılığı yüzde 90 seviyesine çıkarması bekleniyor.
Yapay zeka odaklı kullanım için artan çip siparişleri Nvidia ve TSMC şirketlerinin hisse değerlerini yüzde 9,3 ve yüzde 6,5 oranında artırdı. Pazar değeri 3,26 trilyon dolara ulaşan Nvidia, Ekim ayının en çok değerlenen şirketi oldu.
Ek bilgi: Tayvanlı TSMC, Çin için gelişmiş yapay zeka çip üretimini durdurduğunu açıkladı.
Microsoft ise yapay zeka alanında artan harcamalara rağmen Azure kodlu bulut bilişim platformunda büyümenin yavaşlayacağını duyurdu.
Samsung, son bilançosuyla yatırımcılarında büyük hayalkırıklığı yaratmıştı. Şirketin hisseleri yapay zekaya özel yüksek kapasiteli yeni bir çip üstünde çalıştığını ve bu doğrultuda büyük bir tedarik anlaşması imzaladığını açıklamasının ardından yüzde 3 arttı.
Keşif, İcat ve İnovasyonlar
“Aptera Motors” imzalı “P12” kodlu elektrikli araç, güneş panelleri sayesinde şarja ihtiyaç duymadan hizmet verebiliyor. Salt güneş ile günlük 65 kilometre menzil vaat eden P12’nin geleneksel yöntemlerle şarj olan ve bin 600 kilometre menzil sunan pil desteği de var. 0 - 100 km/s aralığını 4 saniyede alan aracın maksimum hızı 162 km/s.
Facebook’un çatı şirketi Meta, dokunuşu hissedebilen bir robot el üstünde çalışıyor. “GelSight” adlı duyarga (sensör) geliştirici şirket ile ortaklaşa yürütülen “Digit 360” kodlu projenin hedefi, yapay zeka algoritmalarının fiziki dünyayı algılamasına yönelik bir arayüz oluşturmak.
ABD / Harvard Üniversitesi İnovasyon Laboratuvarı kalp düzeni, beyin dalgaları ve kandaki oksijen seviyesini gerçek zamanlı ölçen “OxyZen” adlı bir kafa bandı tasarladı. “BrainCO” tarafından üretilecek cihazın amacı stres ve depresyon emarelerini takip ederek en uygun zamanda kişiye özel meditasyon programları çıkarmak ve uykuyu düzenlemek.
ABD / San Diego ve Chicago üniversitelerinin ortak çalışmasıyla geliştirilen yara bandı, antibiyotiğe dirençli bakterileri düşük seviyeli elektrik akımıyla etkisiz hale getirmeyi başardı. 18 saat boyunca, her 10 dakikada bir, 10 saniye süreyle 1,5 volt elektrik akımı uygulayan bant bu sayede bakterilerin yüzde 99’unu engelleyebiliyor.
Göklerden Gelen Haberler
Japonya / Kyoto Üniversitesi’nde bir grup, uzayda ağaç temelli materyaller kullanmak adına senelerdir araştırmalar yapıyor. Bu çabanın ayaklarından biri de “LignoSat“ adlı tahtadan mamul uydu. Grup bu hafta uzaya ilk örneği başarıyla fırlattı. “Yalancı Servi” olarak da bilinen “hinoki” ağacından üretilen uydu, yapıştırıcı ya da vida kullanmaksızın birbirine geçen bir yapıya sahip. Ekibin en büyük hayali, 50 yıl içinde Ay ve Mars’a dikeceği ağaçlarla sürdürülebilir bir ekosistem yaratmak. (Uzayda çürümeye sebep olan nem ve yanmaya sebep olan oksijen olmadığından ağacın işlevi artıyor.)
Rusya Uzay Ajansı, Soyuz aracı ile İran’a ait iki uyduyu 500 km irtifadaki yörüngelerine taşıdı. Uydulardan biri yüksek çözünürlüklü görüntüleme, diğeri iletişim için hizmet verecek.
SpaceX önümüzdeki sene fırlatacağı roketlere uzayda yakıt ikmali yapmayı deneyecek. NASA’nın Ay yerleşkesi ihalesi kapsamında 4 milyar dolar teşvik alan şirket, 1961 yılındaki Apollo Görevi’nin ardından 2026 yılında Ay’a ayak basacak ilk astronotları taşımayı planlıyor.
Sağlık Olsun
Kamuoyunda “zayıflama ilacı” olarak nam salan “Ozempic”in diyabet dışında faydalı olduğu bir dert daha belirlendi: kireçlenmeye bağlı diz sancıları (osteoartrit).
Çin / Zhejiang Üniversitesi’nden bir araştırma grubu, nefesimizden akciğer kanserini tespit edebilmenin yöntemini buldu. Nefeste kolayca ölçülebilen “izopren” adlı hidrokarbonun kanser durumundaki düşüşü bu tekniğin temelini oluşturuyor.
Ek bilgi: Türkiye’de kansere bağlı ölümlerin ilk sırasını akciğer kanseri oluşturmaya devam ediyor. İkinci sıraya ise prostat kanseri yerleşmiş.
ABD / Georgia Üniversitesi’nin 250 binden fazla kişi üstünde yürüttüğü çalışma, omega-3 ve omega-6 yağlarından yana zengin beslenmenin kanser riskini azalttığını ortaya koymuş. Özellikle kolon, mide ve akciğer kanserlerinde.
Son hatırlatmalar
Dilerseniz Patreon sayfam üzerinden bu çabamı maddi katkılarınızla destekleyebilirsiniz.
Haftaya yeniden görüşebilmek ümidiyle. 🙋♂️
Teşekkürler Serdar Bey, yaşamaya devam ettiğimiz bir Pazar gününü daha aydınlattınız.
ağaç abi ağaç görüyorsunuz