Dünya Halleri: 231

22 - 28 Aralık 2025 tarihleri arasındaki kayda değer gelişmeler.

Dec 28, 2025

İşte geldik bir senenin daha sonuna. Böylece Dünya Halleri de 10 yaşını doldurmuş oluyor. Bu sayıda genel bir 2025 özeti yapayım diyordum ama onu 2026’nın ilk sayısına erteleme kararı aldım.

Bu hafta Oksijen gazetesinde bizi (aynen internetin yaptığı gibi) aracılardan kurtarmaya çabalayan yapay zeka sektörünün üprertici bir ihtimaline değindim.

Podcast yayınım “Haddini Aşan Yaşam Rehberi” için yeni bir bölüm kaydettim fakat henüz yayına girmedi. Konunun takibini size bırakıyorum 🤓.

Şimdi bakalım seneyi hangi gelişmelerle kapattığımıza.

🌍 Genel Gündem

Küresel danışmanlık şirketi McKinsey, 47 kanaat önderine danışarak farklı kategorilerden 100’e yakın başlık içeren bir kitap (daha doğrusu, okuma) listesi oluşturmuş. Hepsi İngilizce fakat bir kısmının Türkçe çevirisi de var.

Tesla hissedarları 2018 yılında şirketin CEO’su Elon Musk’ın 2,3 milyar dolarlık rekor ücret paketi almasına onay vermiş ancak Richard Tornetta adlı bir hissedarın itirazıyla Delaware Yüksek Mahkemesi kararı durdurmuştu. Bu hafta yeniden görülen davada önceki karar geçersiz sayıldı ve Musk ödemeyi almaya hak kazandı. Tesla hisselerinin yüzde 9’una karşılık gelen paketin bugünkü değeri 139 milyar dolar ve S&P 500 endeksindeki tüm diğer CEO’ların son on yıllık toplam kazancından fazla. (Elon Musk geçen sene 10 yıla yayılacak 1 trilyon dolarlık bir başka ücret paketi anlaşması daha yapmıştı.)

Benim olacak Fıstık, bineceğim üstüne vuracağım kırbacı…

ABD’de elektrikli otonom araçlarla taksi hizmeti veren Waymo, San Francisco’da yaşanan genel elektrik kesintisi yüzünden yolda kalan araçlarıyla şehrin trafiğini felce uğrattı. Şirket yönetimi, trafik ışıklarının ve tabelalarının işlemez hale gelmesinden kaynaklanan bu sorunun yeniden yaşanmaması için çözümler üzerinde çalıştıklarını açıkladı.

Ek bilgi: Konuyla bağlantılı daha da enteresan bir ayrıntı ise Waymo’nun yolda kalan araçları toplaması için “Honk” adlı bir mobil uygulama ile insan sürücü ve çekici çağırması. (Honk sürücülerinin başına bir şey gelirse hangi uygulamaya başvuracağız?)

Avrupa Komisyonu, 2022 yılında içten yanmalı (fosil yakıtlı) araçların satışını 2035 yılı itibarıyla yasaklama kararı almıştı. Komisyon, Avrupa otomotiv endüstrisinden gelen yoğun baskı sonucu (2050’deki sıfır karbon hedefinden vazgeçmemek kaydıyla) bu kararı revize ettiğini duyurdu. Buna göre 2035’ten itibaren benzin ve dizel motorlu araçların satışı sürecek ancak egzoz karbon salımında yüzde 90 azalma hedefi olacak.

Akıllı telefon rekabetinde yeni bir kategori yaratan katlanabilir cihazlarda Apple’ın önümüzdeki sene tanıtmayı planladığı iPhone modeli merakla bekleniyor. iPad benzeri geniş bir yüzeye sahip olacağı iddia edilen yeni iPhone ile rekabet adına Samsung da 7,6 inçlik yeni bir model üstünde çalışıyor. “Wide Fold” kod adlı modelin 25W kablosuz şarj desteğine sahip olması bekleniyor.

Avustralya hükümeti artan nüfus, çoğalan veri merkezleri ve azalan yağışlar sebebiyle önümüzdeki 10 yılda deniz suyu arıtma projelerine yönelme kararı aldı. Bu doğrultuda ülkede 23 milyar Avustralya doları bütçeyle 11 yeni arıtma tesisi inşa edilecek.

🧑🏻‍💻 Dünyayı Saran Ağ

Video platformu Netflix, bu ayın başında Warner Bros Discovery’yi satın almak için 72 milyar dolarlık bir teklif yapmıştı. Böylece diğer talip Paramount - Skydance konsorsiyumu devre dışı kalmıştı. Bu hafta Oracle’ın kurucu ortağı Larry Ellison sürpriz bir atakla devreye girerek Paramount - Skydance grubunun (şüpheyle karşılanan) 108,4 milyar dolarlık teklifinin 40,4 milyar dolarlık kısmını şahsi servetiyle garanti edeceğini açıkladı. Warner Bros, Netflix sürecini askıya almamakla birlikte Ellison’ın teklifini değerlendireceğini açıkladı. Son kararın 21 Ocak 2026’da verilmesi bekleniyor.

Ek bilgi: The New York Times’ın bu konuyla ilgili dosya haberi sayesinde öğrendim ki Larry Ellison oğlu David ile epey mesafeli bir ilişkiye sahipmiş. Ergenlik sonrası iş odaklı süreçlerin katkısıyla aralarındaki buzlar erimiş. Warner Bros anlaşması bu yakınlaşmayı daha da ileri taşımış.

Anonim arşivciler tarafından yönetilen ve çoğunluğu korsan içeriklerden oluşan “Anna’s Archive” adlı site, müzik platformu Spotify’ın 300 terabaytlık kopyasını çıkararak ücretsiz olarak paylaştı. 86 milyon şarkı dosyası ve 256 milyon şarkı (meta) verisi içeren arşivin Spotify’ın içeriğinin yüzde 99,6’sını içerdiği iddia ediliyor.

Alçak yörünge uydularıyla kablosuz internet erişim hizmeti veren Starlink’in 155 ülkedeki abone sayısı 9 milyona ulaştı.

Çin yönetimi, e-ticaret platformlarına yönelik yeni düzenlemeler getirdi. Buna göre satış siteleri satıcılara en düşük fiyattan listelemeyi dayatmayacak, yüksek fiyatlı ürünleri arama sonuçlarında alt sıralarda çıkaramayacak ve ürünlerin sadece kendi platformunda satışını zorunlu kılamayacak. E-ticaret sitelerinin bir ürün için farklı kişilere farklı fiyatlandırma yapması da yasaklandı. Darısı başımıza.

İtalya Rekabet Kurumu, WhatsApp’ın diğer şirketlerin YZ destekli sohbet botlarını engellemesini rekabete aykırı buldu. WhatsApp’ın çatı şirketi Meta, kararı temelden hatalı olarak niteledi ve itiraz edeceğini belirtti.

Ek bilgi: İtalya Rekabet Kurumu ayrıca mobil uygulama pazarı App Store’daki hakim konumunu kötüye kullandığı gerekçesiyle Apple ve iki iştirakine 98,6 milyon euro ceza kesti. Apple karara itiraz edeceğini açıkladı.

🤖 Yapay Zeka Gündemi

11 sene önce “Echo” adlı cihazı ve “Alexa” adlı yapay zeka sohbet botuyla gündemi belirleyen Amazon bugün büyük bir kafa karışıklığı içinde, zorlu bir tercihin eşiğinde. Şirket dünyanın en büyük e-ticaret platformlarından biri olmasına rağmen YZ botlarının hepsini engelliyor, bir kısmını ise dava ediyor. 4 yıl sonra 1 trilyon dolarlık ciro yaratması beklenen bir alan adına zorlu bir karar.

Üretken yapay zeka araçlarının görsel içerik üretiminde sunduğu mucizelerin ardında muazzam bir enerji tüketimi saklı. 2023 verilerine göre bin adet görsel üretmek için benzinli bir aracın 7 kilometre yol almasına denk karbon salımı gerçekleşiyor. Bu sebeple üretken modelleri çalıştıran yüksek performanslı çiplerin enerji tüketimi son derece kritik öneme sahip. Çin’de Shanghai Jiao Tong ve Tsinghua üniversitelerinin araştırmacıları, elektron yerine ışık (foton) kullanan yeni bir çip mimarisiyle Nvidia’nın en güçlü A100 grafik işlemcilerinden 100 kattan fazla hız ve enerji verimliliği sunan bir çözüm geliştirdi.

Yapay zeka veri merkezlerinin sürekli artan ihtiyacı sebebiyle ABD’de kapatılması planlanan birçok fosil yakıtlı enerji santralinin çalışmaya devam edilmesine karar verildi.

Güney Kore’de aralarında Samsung’un eski bir yöneticisinin de bulunduğu 10 kişi, Çinli bellek yongası üreticisi CXMT şirketine ticari sırları satma suçlamasıyla tutuklandı.

Nvidia, Google’ın eski çip tasarımcılarının hayata geçirdiği “Groq” şirketini satın almak için ön anlaşma imzaladı. Birleşmenin Nvidia’ya maliyetinin 20 milyar dolar olduğu iddia ediliyor.

Theranos adlı genetik girişimin sahtekarlığını ortaya çıkaran ve bunu “Bad Blood” adlı bir kitaba dönüştüren araştırmacı gazeteci John Carreyrou, kitabını izinsiz kullanarak yapay zeka modellerini eğittikleri gerekçesiyle xAI, OpenAI, Meta, Google, Perplexity ve Anthropic şirketlerini mahkemeye verdi.

Japonya merkezli yatırım fonu SoftBank, OpenAI şirketine taahhüt ettiği 22,5 milyar dolarlık yatırımı tamamlamak için tüm kartları masaya sürmüş halde. Varlık satışları, hisse ipotekleri, krediler ve borçlanma ile tamamlanmaya çalışılan tutar sebebiyle SoftBank Nvidia hisselerinin tamamını ve T-Mobile’daki payının çoğunluğunu sattı ve birçok çalışanını işten çıkardı

Meta CEO’su Mark Zuckerberg, geçtiğimiz aylarda yapay zeka çalışmalarını desteklemek adına milyarlarca dolarlık transfer ücretleriyle birçok yeteneği şirket bünyesine katmıştı. Financial Times’ın haberine göre Zuckerberg, bu grubun başını çeken en gözde transferleri (Scale AI Kurucusu) Alexandr Wang ve (GitHub eski CEO’su) Nat Friedman ile yolları ayıracak seviyede anlaşmazlık yaşıyor. Meta’nın yüzde 11 düşüşle 200 milyar dolar değer kaybetmesiyle başlayan süreçte şirketin Yapay Zeka Lideri Yann LeCun da istifa etmişti.

🧑🏻‍🔬 Keşif, İcat ve İnovasyonlar

Dijitalleşmeyle birlikte kitleselliğini kaybetmiş olsa da CD ve plaklar kendine has ses kalitesiyle meraklıları için cazibesini koruyor. Bu alandaki ürünleriyle tanınan “Mixx Audio”nun yeni tasarımı “Mixx Analog Plus”, CD ve plakçaları tek bir cihazda birleştirmiş. Dilerseniz Bluetooth ile kablosuz hoparlörlere de bağlanabiliyor. Ne güzel bir yılbaşı hediyesi. (400 dolar)

Selfie çekiminde ön kameraya mahkumiyete son veren (iPhone’a özel) zekice bir kılıf: “Selfix”. Yakında Kickstarter’da fonlamaya çıkıyor. Bunun yeni serilerde standart olması gerekmez mi?

Olayın özü, arka yüzeydeki dairesel monitör.

Dikkatimi çeken bir diğer aksesuar “Playtile” oldu. Ekrana yerleştirdiğiniz anda telefonunuzu el oyun konsoluna dönüştürüyor. Benim gibi Retroarch’ın sanal tuşlarıyla boğuşanlar için güzel haber. (12 dolar)

🩺 Sağlık Olsun

“GLP-1” tabanlı zayıflama ilaçları şu ana kadar hep iğne formunda geliyordu. Günde bir kez ağızdan alınan hap formundaki ilk seçenek, ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) onayı alan Wegovy oldu. İlaç, klinik deneylerde 15 ayda ortalama yüzde 13,6 oranında kilo kaybı sağlamış. (Aylık dozu 25 dolar)

Ulusal Bilimler Akademisi dergisinde yayımlanan bir araştırmaya göre dövme mürekkebinin zamanla deriden lenf düğümlerine ilerleyerek birikiyor ve bağışıklık sisteminde kalıcı değişikliklere sebep oluyor. Fareler üzerinde yürütülen deneylerde dövme mürekkebinin mikrop ve hasarlı hücreleri temizleyen “makrofaj” adlı bağışıklık hücrelerini öldürdüğü, ayrıca mRNA bazlı aşıların etkisini zayıflattığı gözlemlendi.

Bu çabayı Patreon sayfam üzerinden maddi katkılarınızla destekleyebilirsiniz.

Haftaya yeniden görüşebilmek ümidiyle. 🙋‍♂️