Dünya Halleri: 25
Dünya Halleri: 25
22 - 28 Kasım 2021 tarihleri arasında gözümün önünden geçenler arasından bir seçki.
Haftanın Tortusu: 25
Cihazlarının yedek parça temini ve tamiratı konusunda sıkça eleştirilen Apple, iPhone 12 ve 13'ten başlayarak parça değiştirmeyi ve tamiratı kendisi yapmak isteyenlere imkan sunacak. Bu doğrulduda özellikle pil ve ekran değişimi için sitesinde rehberler yayınlayacak ve doğrudan yedek parça satışı satacak.
Gucci, yalnızca New York, Beverly Hills, Mexico City, Pekin, Tokyo, Londra, Berlin ve Milano şehirlerindeki mağazalarında satmak üzere Microsoft xbox oyun konsoluna özel 100 adetle sınırlı bir “bavul” tasarladı. 7 bin euro etiketle 17 Kasım'da satışa sunulan 100 ürün aynı gün içinde tükendi.
İsrailli Doral Renewables şirketi, ABD'nin Indiana eyaletinde bin futbol sahası büyüklüğünde bir güneş paneli tarlası inşa ediyor. 2 milyon 850 bin parçadan oluşacak "Mammoth" adlı yapı 1,65 gigawatt elektrik üretecek. Dünyanın en büyük güneş santrali, Hindistan'daki 2,25 gigawatt kapasiteli Bhalda tesisi.
2030 yılında benzin ve dizel yakıtlı araçların satışını sonlandırma kararı alan Britanya, inşa edilecek yeni konutlarda elektrikli araç şarj istasyonu bulunmasını şart koştu.
Suudi Arabistan Prensi Muhammed bin Salman, OXAGON adını taşıyan "çılgın projesini" duyurdu. Bu kapsamda Kızıldeniz'in Süveyş Kanalı'na yakın kısmında bir yüzen ticaret şehri inşa edilecek. Şehirde faaliyet gösterecek bütün şirketlerin temiz enerji kullanma ve sürdürülebilir alanlarda faaliyet gösterme şartı olacak. Dünyanın en büyük yüzen yapısı olması beklenen OXAGON, aynı zamanda ilk tam otonom limanına ve entegre lojistik merkezine de ev sahipliği yapacak.
Intel'in 4004 koduyla Japon malı bir hesap makinesi için geliştirdiği dünyanın ilk ticari mikroişlemcisi bu hafta 50 yaşına bastı.
Google'ın çatı şirketi Alpabet'in iştiraklerinden X tarafından birkaç yıldır geliştirilen robotlar, bu haftadan itibaren Google ofislerinde temizlik görevlisi olarak çalışmaya başladı.
Dünyayı Saran Ağ
ABD Ticari Temsilcisi Katherine Tai, geçtiğimiz Ağustos ayında Türkiye'nin Facebook, Netflix, Amazon gibi ABD kökenli dijital şirketlere uyguladığı "dijital vergi" uygulamasını kaldırmasını talep etmişti. Bu hafta Türkiye bu talebi yerine getirerek ABD'yi bu uygulamadan çıkaran ülkeler arasına katıldı.
Facebook ve Instagram'ın çatı şirketine dönüşen Meta, 2023 yılına kadar Facebook ve Instagram platformlarındaki mesajlaşmaları uçtan uca kriptolu hale getirMEyeceğini açıkladı.
Amazon, Avrupa Birliği'nden ayrılması sonucunda yükselen komisyon oranlarını gerekçe göstererek Britanya'da VISA kredi kartlarını kabul etMEme kararı aldı.
Haritalar uygulamasında yaptığı güncellemeyle Google yaklaşan yılbaşı döneminde kalabalık mekanlardan kaçınmak isteyen kullanıcılar için uyarılar yapmaya başladı. AVM ve restoran benzeri mekanlar kadar, toplu taşıma araç ve istasyonlarındaki yoğunlaşmalar da bu şekilde takip edilebilecek.
Keşif, İcat ve İnovasyonlar
Yara Birkeland adlı dünyanın ilk elektrikli ve otonom yük gemisi Norveç'te suya indirilerek seferine başladı. 3 bin 200 ton ağırlığındaki 80 metrelik gemi 15 knot hıza ulaşabiliyor.
Rolls-Royce'un elektrikli uçağı deneme seferinde saatte 387 mil (623 km) hıza ulaşarak rekor kırdı. Bu aynı zamanda hava, deniz ve kara kategorisindeki bütün elektrikli araçlar adına ulaşılan en yüksek sürat anlamına geliyor.
FusionFlight şirketi tarafından geliştirilen AB6 JetQuad adlı hava aracı pervaneli drone'ların kullandığı mantığı jet motorlarına uyarlayarak dikey iniş-kalkışa yeni bir yaklaşım getiriyor. Denemeler sürecinde saatte 402 km hıza ulaşan araç ek tasarım paketiyle saatte 644 km seviyesine çıkabiliyor.
Cleo firması tarafından geliştirilen Dronut X1 kodlu drone, dünyanın kendi türündeki iki pervaneli ilk örnek. Alışılmadık bir forma sahip üründe 4K kamera, LED aydınlatma ve 3D LIDAR bulunuyor. Küçük boyutu ve çarpmadan etkilenmeyen yapısıyla da birçok yeni kullanım alanı ve senaryosu vaat ediyor.
Bill Gates'in yeni nesil enerji girişimi TerraPower, ilk nükleer enerji santralini Natrium adıyla ABD'de hizmete soktu. Enerji Bakanlığı'ndan 80 milyon dolar destek alan şirket, tesisi General Electric-Hitachi konsorsiyumuyla tamamladı. Santral deneme safhasında 345 megawatt üretim yapacak. Hedef, 400 bin haneye yetecek 500 megawatt seviyesine çıkmak.
İspanya / Katalonya Biyomühendislik Enstitüsü'nden bir grup bilimci geliştirdiği elektronik burnu drone'a entegre ederek havadan koku ve kirlilik denetimi yapabilen bir çözüm geliştirdi. Sistemin özellikle kamu sağlığını olumsuz etkileme ihtimali bulunan işletmelerin civarında denetim ve raporlama amacıyla kullanılması öngörülüyor.
ABD / Northwestern Üniversitesi, kendi tanımıyla "görünmeyeni gören" yüksek çözünürlüklü bir kamera geliştirdi. "Sentetik dalgaboyu holografisi" adını verdikleri iddialı bir teknik kullanan cihaz saklı cisimleri, köşelerin ardını; hatta insan kafatasının içini dahi görüntüleyebiliyor. Bu yöntemin sağlık ve endüstriyel kullanım alanlarında yepyeni bir dönemi aralaması bekleniyor.
Özellikle izolasyon amacıyla yoğun olarak kullanılan (poliüretan ismiyle de anılan) EPS, etkili ve ucuz ancak geri dönüştürülmesi çok zor bir madde. Almanya / Georg August Üniversitesi'nden Prof. Alireza Kharazipour, 10 yıl önce sinema salonunda aklına düşen fikirle çıktığı yolda EPS'ye alternatif olarak kullanılabilecek patlamış mısır temelli bir materyal geliştirerek tanıttı.
ABD / California Üniversitesi buz küplerinin yerini alacak yüzde 90 su, yüzde 10 jelatin içeren bir hidrojel geliştirdi. Her şekli alabilen bu geri dönüştürülebilir jel, soğutma görevini aynen buz gibi ancak "erimeden" yerine getiriyor.
İspanya / Valencia Politecnica Üniversite tarafından yürütülen bir çalışmada tarımın kaderini değiştirebilcek bir buluşa imza atıldı. Bilimciler tütün ailesinden "nicotiana benthamiana" bitkisinin genlerine müdahale ederek daha kısa boylu ve dişi Lepidoptera güvesinin kokusunu yayan yeni bir tür yarattılar. Normal ekinlerin arasına dikilen bu "tuzak akrabalar" ürüne en çok zararı veren bu böcekleri kendine çekerek esas mahsulü korumayı başardı.
Göklerden Gelen Haberler
Elon Musk'ın yönetimindeki uzay girişimi SpaceX, önümüzdeki sene yörüngeye Starship kod adlı araçlarından yerleştirmeye çalışacak. Şirketin 2022'de uzaya bu şekilde en az bir düzine araç yollama hedefi bulunuyor. Görev doğrultusunda alt parçayı oluşturan itici bölüm üst kısımda yer alan Starship aracını yörüngeye yerleştirdikten sonra yeniden Dünya'ya iniş yapacak.
Britanya Hava Kuvvetleri bu hafta bir Ikarus C42 uçağıyla yüzde 100 sentetik yakıt kullanan ilk uçuşu gerçekleştirdi. Yine Britanya merkezli Zero Petroleum şirketinin imzasını taşıyan ZERO SynAvGas adlı yakıt sadece su ve karbondiyoksitten imal ediliyor. Sentetik UL91 yakıtının hedefi, kurumun 2025 yılındaki "sıfır karbon" hedefine ulaşmasını sağlamak.
Richard Branson'ın kurduğu uzay şirketi Virgin Galactic, kişi başı 450 bin dolardan satışa sunduğu uzay seferleri için 100 kişinin bilet aldığını açıkladı. İlk ticari uçuşun 2022'nin ortasında yapılması hedefleniyordu ancak geçen ay firma tarafından bu tarihin erteleneceği bildirildi.
Kripto Gündemi
Latin Amerika ülkesi El Salvador, tamamen Bitcoin üzerine kurulu yeni bir şehir inşa edecek. Başkan Nayib Bukele tarafından duyrulan plan jeotermal enerjiyle elektrik (ve Bitcoin) üreten, hiçbir gelirin vergiye tabi olmayacağı, sadece KDV uygulamasının yer alacağı bir sistemle yönetilecek.
Afrika kıtasının ilk kripto parası olarak 25 Ekim'de Nijerya Merkez Bankası tarafından kullanıma sunulan eNaira sancılı şekilde ilerliyor. Ülkede diğer kripto paraların yasaklanmasından sonra hayata geçen para birimi nüfusun finans sistemi dışındaki yüzde 55'lik kısmını hedefliyordu ancak halk yine de tercihini ABD dolarını tercih etmeyi sürdürdü. Bunda yönetimin şeffaflıktan uzak olması kadar, para hareketlerinin yönetime bu kadar şeffaf yansımasını istemeyenlerin de payı büyük.
Sağlık Olsun
Kanser tedavisi sürecinde kemoterapi ilaçlarını sadece kanser hücrelerine uygulama amacıyla bir mikro-robot geliştirildi. 3D yazıcıyla hidrojel kullanarak basılan robotlar mıknatıs yardımıyla yönlendiriliyor. Ortamdaki pH değerinin değişmesiyle tümöre ulaştığını anlayarak içindeki ilacı zerk etmeye başlıyor.
Burundan soluma yoluyla uygulanacak dünyanın ilk Alzheimer aşısı insanlar üstünde denenmeye başladı. 20 yıllık bir çalışmanın ürünü olan aşının birinci fazı 60 ile 85 yaşları arasında 16 gönüllü hasta üzerinde uygulanacak. Protollin adlı bir etken maddeyi temel alan aşı, ense bölgesindeki lenf bezlerinde yer alan beyaz kan hücrelerini tetikleyerek Alzheimer hastalığına sebep olan plakların temizlenmesini sağlıyor.
Kapanış Notları
Bu sayıyla birlikte 25 haftayı geride bıraktığımız Dünya Halleri bülteni için basit bir arama motoru oluşturdum. Aslında kendim için yapmıştım ama sizin de işinize yarayacağını düşündüm 😄
Bu hafta Oksijen gazetesindeki yazımda ekonomik kriz ve enflasyon dönemlerinde her ülkede olduğu gibi Türkiye'de de yıldızı parlayan kripto para ekosistemini ele aldım.
Türkiye'nin başarılarını kıskanan Almanya'da Lufthansa mühendisleri, itibardan tasarruf etmeyeceklere özel bir VIP uçak tasarlamış. Airbus'ın A330 modelini temel alan tasarımın en ilginç ayrıntılardan biri Fransız Diehl Aerospace imzalı sanal kabin tavanı. Sitesine de bakın, aşağıdaki videosunu da izleyin. (Yana açılan platformu bana Türkiye'de tasarlanıp inşa edilen uçuk bir deniz aracını hatırlattı.)
Bu bültenden faydalanacağını düşündüğünüz arkadaşlarınız varsa lütfen https://bulten.mserdark.com/ adresini onlarla da paylaşın.
Haftaya Pazar günü saat tam 10:00'da yeniden görüşebilmek ümidiyle. 🙋♂️