Dünya Halleri: 28
13 - 19 Aralık 2021 tarihleri arasında ekranımdan geçenlerden bir seçki.
Haftanın Tortusu: 28
Rusya / HSE Üniversitesi tarafından yürütülen bir araştırmada LEGO'nun en karlı yatırım aracı olduğu ortaya çıktı. 1987-2015 yılları arasında üretilen 2 bin 322 LEGO seti üzerinde yürütülen çalışmanın sonuçlara göre üretimine son verilen setlerin fiyatı yılda ortalama yüzde 11 artıyor. Bu oran altın ve hisse senedi getirisinden daha yüksek.
TIME dergisi "Yılın Kişisi" tercihini Tesla ve SpaceX şirketleriyle tanınan Elon Musk'tan yana kullandı.
Mars'ta inşa etmeyi hedeflediği koloniye fon oluşturmak adına elindeki bütün varlıkları nakde çevirme kararı alan SpaceX şirketinin CEO'su Elon Musk, bu hafta sahip olduğu son evi de sattı. Musk'ın 2017'de 23 milyon dolara aldığı San Francisco'daki mülk 30 milyon dolar karşılığında yeni sahibinin oldu.
Apple CEO'su Tim Cook'un 2016 yılında Çin ile 275 milyar doları aşan bütçeli gizli bir ticari anlaşma imzaladığı ortaya çıktı. Mutabakatın hedefi "Çin'in ekonomisini güçlendirme ve ülkeyi en gelişmiş üretim teknolojilerine kavuşturma" olarak anılıyor.
İstihbarat kurumlarına kişilerin cep telefonlarına sızmayı mümkün kılan Pegasus kodlu bir hack hizmeti sunduğu açığa çıkan İsrail merkezli NSO şirketi yoğun protestolara sahne olmuş ve birçok ülke tarafından kara listeye alınmıştı. Borçlarını ödeyemez duruma düşen şirket bu hafta satılma ya da kapanmayı düşündüklerini açıkladı.
Her yıl sigara kullanımına bağlı sebeplerden ortalama 5 bin vatandaşını kaybeden Yeni Zelanda, aldığı radikal bir kararla şu an 14 yaş ve altında olan ve bundan sonra doğacak tüm vatandaşlarına ömürboyu sigara yasağı getirdi. Bir başka deyişle ülkenin mevcut kuşağı sigara içebilen son kişiler olarak tarihe geçecek. Sigara kullanımının yüzde 11,6 seviyesinde olduğu Yeni Zelanda'da hedef 2027 yılında satış ve kullanımı sıfırlamak.
Dünyanın en soğuk yerleşim bölgesi olarak anılan Rusya'nın Oymyakon bölgesi, iklim değişikliği yüzünden çıkan zombi yangınlarla tehdit altında. Karla kaplı toprağın altından çıkan yangınlar genellikle yaz mevsimindeki yangınların yeraltında sürmesi sebebiyle gerçekleşiyor.
Google, Covid19 aşısı olmayan çalışanlarını bir süre ücretli izne tabi tutup, aşı olmayı reddetmesi durumunda işten çıkaracağını duyurdu.
Pfizer'ın geliştirdiği Covid19 hapının üçüncü faz test sonuçlarına göre, hastalığa yakalanma durumunda ilacın kullanımı, hastaneye yatma oranını yüzde 89 oranında azaltıyor.
ABD merkezli yatırım bankası JP Morgan bu hafta yayınlanan raporunda dünya genelinde 2022'nin Coronavirus pandemisinin biteceği ve ekonomik düzelmelerin başlayacağı yıl olacağını öne sürdü.
Google, 2022'de kendi platformunda Android için geliştirilmiş oyunların Windows PC'lerde oynanabilmesini sağlayacak.
Uluslararası Enerji Ajansı IEA'nın yayınladığı rapora göre 2021, yenilenebilir enerji konusunda rekor kırılan bir yıl olarak tarihe geçecek. Verilere göre yıl boyunca mevcut enerji kapasitesine bu kapsamda toplam 290 gigawatt enerji eklenmiş durumda. Bu pastadaki en büyük dilime yüzde 45'lik payla Çin sahip. Onu ABD, Hindistan ve Almanya takip ediyor. Dünyanın en büyük fosil yakıt tüketicisi Çin'in 2030 yılına dek enerji tüketiminin yüzde 45'ini yenilenebilir kaynaklardan elde etmek gibi de bir ulusal hedefi var.
Uluslararası Robot Federasyonu raporuna göre 2021 yılında küresel robot nüfusu ikiye katlandı. Dünyada ortalama her 10 bin işçiye karşılık 126 robot düşüyor.
Japonya'nın milyarderlerinden İşadamı Yusaku Maezawa, asistanı Yozo Hirano ile birlikte Kazakistan'da bulunan Rusya'nın Baikonur üssünden uzaya çıktı. Varış noktası Uluslararası Uzay İstasyonu'na başarıyla ulaşan heyet 12 gün boyunca yörüngede ikamet edecek. Bu yolculuk, Rusya'nın uzay turizmine yönelik ilk adımı olma özelliği de taşıyor.
Çin'in Birleşmiş Milletler Elçisi Li Song, yapay zeka destekli ölümcül otonom silahlar konusunda bağlayıcı bir uluslararası düzenleme için örgütü göreve davet etti. Savunma sistemlerinde yapay zeka kullanımı BM'nin 8 yıldır üstünde tartıştığı konulardan biri.
Dünyayı Saran Ağ
Fransa'da e-ticaret sitelerinin ücretsiz kargo ile kitap satışı yasak. Ancak Amazon bunu gönderi başına 1 sent bedel ekleyerek tartışmalı bir yöntemle aşıyor. Fransa yönetimi karşı bir hamleyle kitap satışlarına özel asgari gönderim bedeli hazırlığına girince Amazon kitap başına gönderim bedeli tarifesini 1 cent seviyesinden 2,05 dolar seviyesine çıkarmayı taahhüt etti.
Amazon diğer yandan rekabeti ihlal ettiği gerekçesiyle İtalya'da devlet tarafından aleyhine kesilen 1,13 milyar euro tutarındaki cezaya itiraz ederek kararı temyize götüreceğini açıkladı.
Avrupa Birliği Uber ve Lyft gibi araç paylaşım hizmetlerinin sürücülerinin bağlı bulunduğu şirketlerin kadrolu personeli olarak çalışma zorunluluğu getirmeye hazırlanıyor.
Dijital reklamcılıkta tekel oluşturarak normalde yerel medyaya aktarılacak reklam bütçelerini haksız yere ele geçirdikleri gerekçesiyle 200'den fazla gazete Google ve Facebook'u mahkemeye verdi.
Facebook CEO'su Mark Zuckerberg, kişilerin profil sayfalarından gelir elde etmesine imkan tanıyan "Stars" kategorisine yönelik yeni bir hizmeti duyurdu. Kritere uyan kullanıcılar bu sayede ürettikleri 60 saniyelik Reels içeriklerle ayda 35 bin dolara kadar para kazanabilecek.
Bir dönem internet verilerini tutma ve karşılaştırma adına en önemli referans kaynağı olarak kullanılan Alexa, 1 Mayıs 2022 tarihinde kapanacağını açıkladı. 1996 yılında kurulan hizmet, 1999'da 250 milyon dolara Amazon tarafından satın alınmıştı.
Keşif, İcat ve İnovasyonlar
ABD / Harvard Kennedy School Üniversitesi'nden Prof. Graham Allison'ın yayımladığı rapora göre önümüzdeki 10 yıl içinde Çin, 5G, kuantum bilişim, yarıiletken, biyoteknoloji ve yeşil enerji gibi ileri teknoloji alanlarında ABD'yi geride bırakacak.
Mercedes-Benz, 3. seviye otonom sürüş için düzenleyici kurum onayı alabilen ilk otomotiv markası oldu. "Drive Pilot" adı verilen altyapı, önümüzdeki yıl satışa sunulacak Mercedes S sınıfı ve EQS serisinde yer alacak ve aracın saatte 60km hıza kadar yoğun trafikte sürücüye ihtiyaç duymadan seyredebilmesini sağlayacak.
Afrika merkezli Phractyl adlı girişim, Macrobat adlı uçak tasarımıyla hava araçları kategorisinde yepyeni bir sayfa açtı. Ana hatlarıyla bir kuşu andıran araç, tekerleklerinin yerini alan değişken açılı bir çift ayak ile dikey iniş-kalkış yapabiliyor.
Google'ın İşletim Sistemi Mühendislik Direktörü Mark Lucovsky, LinkedIN profilinden yaptığı paylaşımla şirketinin yeni bir Artırılmış Gerçeklik (AR) cihazı ve bu cihaza özel işletim sistemi üzerinde çalıştığını duyurdu.
Samsung ilginç bir akıllı saat tasarımı için patent başvurusunda bulundu. Geleneksel dairesel formlu kadranı iki ucundan yüzde 40 oranında genişleyerek yüzeyini büyütebiliyor. Orta kısmında ise bir kamera yer alıyor.
İsrailli MeaTech 3D şirketi, laboratuvar ortamında kas ve yağ dokusuna sahip 104 gram et üretmeyi başardı. Bu hacim kültür eti alanında şimdilik ulaşılan en ileri seviye.
ABD / Cincinnati Çocuk Hastanesi'nde yürütülen bir araştırma projesi kapsamında insan kök hücresinden laboratuvar ortamında bir "mide" geliştirildi. Emsal çalışmalar arasında en ileri seviyeye ulaşan bu organ, asit üretimini ve direncini mümkün kılacak 3 farklı hücre grubunu da oluşturdu. Deney kapsamında bir fareye nakledilen mide, laboratuvar ortamından çok daha hızlı ve sağlıklı bir şekilde büyümeye ve tamamlanmaya devam etti.
Kripto Gündemi
Britanya vatandaşı James Howells, 2013 yılında eskiyen bilgisayarını çöpe attı. Ardından içindeki sabit diskinde 7 bin 500 Bitcoin kaldığını hatırladı. Yaklaşık 350 milyon dolara denk gelen bu inanılmaz servetin peşine düşen Howells, diskin büyük ihtimalle son durağı olan elektronik bileşen çöplüğünü buldu. Ancak 200 x 50 metrelik bu alanda 250 metre derinliğe kadar kazarak bir sabit disk bulmak pek de kolay değil. Çünkü her şeyden önce gömülen atıkların tekrar kazınmasının çevreye zarar vereceğini düşünen belediye bu kazıya izin vermiyor.
Whatsapp, ABD ve Kanada'daki bir grup kullanıcı arasında kripto para transferi denemesi yürütüyor. Hızlı, güvenli ve komisyonsuz sunulma iddiasındaki Novi destekli hizmette şu an ABD dolarına endeksli Paxos Dollar adlı kripto para kullanılabiliyor.
En pahalı NFT koleksiyonları arasında yer alan "Bored Ape Yacht Club" serisinden bir eseri satışa sunan sahibi, siteye değerini yanlışlıkla 75 ether yerine 0,75 ether olarak girdi. 15 saniye dahi geçmeden gerçekleşen satış sonrası 300 bin dolar değerindeki eseri sadece 3 bin dolara sattığını fark ettiyse de sistemin doğası gereği bunu iptal etmesi ya da geri çekmesi mümkün olamadı. Hatta alıcı bot, işlemi hızlandırmak için 34 bin dolar ekstra bedel ödedi. Yeni sahibi eseri 248 bin dolar etiketle satışa koydu.
Blokzincir tabanlı oyun şirketi VulcanForge'un ağına sızan hacker'lar 140 milyon dolar değerindeki kripto varlığı çaldı. Oyuncuların dijital cüzdanlarının özel anahtarlarını ele geçiren hackerların kullandığı yöntem henüz belirlenemedi.
Sağlık Olsun
Pfizer ve Biontech'in bu hafta yayınladığı raporun sonuçlarına göre şirketin mRNA tabanlı aşısının çift doz uygulanması COVID19'un Omicron varyantına karşı yetersiz kalıyor. Aynı rapora göre "hatırlatma dozu" olarak da geçen üçüncü doz uygulama yeni varyanta karşı koruyuculuk sunabiliyor.
ABD'nin gıda ve ilaç düzenleme kurumu FDA, AstraZeneca'nın Covid19 ilacına onay verdi. Risk grubundaki kişileri hedefleyen ilaç, tixagevimab ve cilgavimab adlı iki antikorun karışımından oluşuyor ve hastalığın etkisini yüzde 83 oranında geriletiyor. İlaç aynen aşılar gibi enjeksiyon yoluyla uygulanıyor.
Japonya / Kyoto Prefectural Üniversitesi, Covid19'a sebep olan Coronavirüs'e maruz kaldığında morötesi ışıkta parlayarak kullanıcısını uyaran maske geliştirdi. Buluşun temelinde hastalığa karşı doğal antibiyotik geliştiren devekuşlarının yumurtaları yer alıyor . Aynı yöntemin yakın gelecekte düşük maliyetli kişisel test kitleri için kullanılması hedefleniyor.
Harvard Üniversitesi'nde Gökhan S. Hotamışlıgil liderliğinde yürütülen bir çalışmada 10 yıl önce keşfedilen FAB4 adlı proteinin diyabet hastalığının durdurulması ve tedavisi için anahtar rol üstlendiği ortaya çıktı. Fareler üstünde yürütülen çalışmalarda FAB4'ün kana karıştığında "fabkin" adlı bir protein kompleksi oluşturarak pankreasın insülin üretimini etkilediği tespit edildi. Bu doğrultuda tedavi uygulanan tip1 ve tip2 diyabet hastası kobaylar tamamen sağlığına kavuştu.
Kapanış Notları
Bu hafta Oksijen gazetesindeki sayfamda 2022 yılında adını sıkça duyacağımız teknoloji trendlerini derledim. (aslında bu yazı gazetenin ekinde çıkacaktı ve ben sayfamda başka bir konuyu ele alacaktım ama çaktırmayın; bir karışıklık oldu.)
Üç hatırlatma
Dünya Haller bülteninin kendine özel bir arama motoru var. Eski defterleri karıştırmak isteyenlere duyrulur.
Bu çabamı kişisel olarak desteklemek isterseniz Patreon sayfamı kullanabilirsiniz.
Bu bültenden faydalanacağını düşündüğünüz arkadaşlarınız varsa lütfen https://bulten.mserdark.com/ adresini onlarla da paylaşın.
Haftaya Pazar günü saat tam 10:00'da yeniden görüşebilmek ümidiyle. 🙋♂️