Dünya Halleri: 29
20 - 26 Aralık 2021 tarihleri arasında gözümün önünden geçenler arasından bir seçki.
Haftanın Tortusu: 29
CoronaVirus'ün Omicron varyantının önceki türe kıyasla bronşlarda 70 kat daha hızlı çoğaldığı açıklandı. Çok daha hızlı bulaşmasını açıklayan bu bulgunun yanısıra Hong Kong Üniversitesi'nin araştırması Omicron'un akciğer dokusunda 10 kat daha yavaş çoğaldığını; bu yüzden daha az etkiye sahip olduğunu ortaya çıkardı.
Apple, 1 trilyon dolar değere 42 yılda ulaştı. Ve onu takip eden sadece 2 yıl içinde 2 trilyon dolarlık bir marka oldu. Şu anki 2,7 trilyon dolar değeriyle yakında 3 trilyonluk ilk marka olacağı öngörülüyor.
Uçak üreticisi Airbus Americas, uçuş güvenliğini tehdit edeceği ve yıllık 350 bin seferi olumsuz etkileyeceği gerekçesiyle ABD'de 5G altyapısının hizmete girmesinin ertelenmesini talep etti. Müşterilerine bu hizmeti sunabilmek için toplamda 81 milyar dolar frekans lisans bedeli ödeyen operatörler ise 5G'nin halen 40 ülkede hizmet verdiğini ve herhangi bir sorun yaşanmadığını hatırlatarak talebe karşı çıkıyor.
Hızlı gıda zinciri McDonalds, kişiselleştirilmiş müşteri hizmetleri konusundaki otomasyon çözümlerini geliştirmesi için 2019 yılında Dynamic Yield adlı teknoloji şirketini satın almıştı. Restoran zinciri bu hafta yaptığı açıklamayla çözümünü kullanmaya devam edeceği Dynamic Yield'ı Mastercard'a açıklanmayan bir bedele sattığını duyurdu.
Fiat, Peugeot ve Chrysler markalarının çatı şirketi Stellantis, 4 yıllık bir plan çerçevesinde 30 milyar dolar bütçeyle, 4 bin 500 kişilik bir yazılım ekibi kuracağını açıkladı. Hedef, müşterilerinin mevcut dijital ekosistemleriyle uyumlu ve açık kaynaklı araç platformları hayata geçirmek.
Tasarım dünyasının renk ile kesişiminde akla gelen ilk marka Pantone, 2022 yılının rengini açıkladı. Veri Peri adlı renk Pantone kataloğunda 17-3938 koduyla yer alacak.
ABD'li rock şarkıcısı Bruce Springsteen, bütün şarkılarını kapsayan kataloğunu 500 milyon dolar bedelle Sony Music şirketine satarak bu alandaki zirveyi ele geçirdi. Bir önceki rekor, ABD'li şarkıcı Bob Dylan'ın Universal Music ile gerçekleştirdiği 400 milyon dolarlık anlaşmadaydı. Springsteen 2010-2019 yılları arasında düzenlediği konser turnesinde 840 milyon dolar gelir elde ederek bir başka rekora daha imza atmıştı.
Dünyayı Saran Ağ
Intel'in Grafik Grubundan Sorumlu Başkan Yardımcısı Raja Koduri, metaverse olarak anılan sanal alemlerin hayal edilen yapıda ve performansta hizmet verebilmesi için bugünküne kıyasla 1.000 kat daha gelişmiş bilişim altyapılarına ihtiyaç duyulacağını iddia ediyor. Gerçekçi avatarların konuşma ve hareket simülasyonu dahi başlı başına bir zorluk.
Youtube, Minecraft videolarının 1 trilyondan fazla izlendiğini duyurdu. 2011 yılında İsveçli oyun şirketi Mojang Studios tarafından piyasaya sürülen Minecraft'ı 2014'te Microsoft 2,5 milyar dolara satın almıştı.
Sammyuri adlı bir oyuncu, Minecraft içinde çalışan 1Hz hızında, 8-bitlik bir sanal işlemci inşa etti. Bugünkü işlemci hızlarıyla mukayese dahi edilemeyecek kadar yavaş olsa da işlemcilerin çalışma mantığını anlayabilmek adına ilginç bir örnek oluşturduğu kesin.
Britanya Meclisi tarafından hazırlanan ve kullanıcıların sosyal medya hesaplarında paylaşacağı belirli tür içeriklerden yayıncı platformları sorumlu tutacak yeni düzenleme yoğun tartışmalar eşliğinde komite safhasına geldi. Tasarının kapsamı, ifade özgürlüğünün de ötesinde uygulanabilirlik konusunda da darboğazlara sahip.
Çin'in internet yayınlarını düzenleyen kurumu, kullanıcıların sosyal ağlarda işleyeMEyeceği konuları içeren 100 maddelik bir liste yayınladı. Konular arasında kripto paralar, cinsellik, din ve TV yayınlarından kesitler gibi başlıklar var. (The New York Times gazetesi, Çin yönetiminin içerik üstündeki tahakkümüne yönelik son derece ayrıntılı bir derleme yapmıştı. Bu konu ilginizi çekiyorsa okumanızı tavsiye ederim.)
Okyanusların korunması için çalışan Oceana kurumunun son raporuna göre e-ticaret devi Amazon sadece 2020 yılında 300 bin ton plastik atık üretimine sebep oldu. Bu miktarın yaklaşık 12 bin tonunun okyanuslara döküldüğü tahmin ediliyor.
Keşif, İcat ve İnovasyonlar
IBM ve Samsung, ortak geliştirdikleri yeni nesil çip ile akıllı telefonların tek şarjla 1 hafta çalışacağını iddia etti. VTFET (Vertical Transport Field Effect Transistors) adlı yeni yapının temel farkı, transistörlerin mevcut çip mimarisindeki gibi yatay değil dikey düzlemde çalışması.
Hyundai Robot Laboratuvarı yenilikçi forma sahip bir ulaşım aracı tanıttı. Bebek arabalarından dağıtım araçlarına kadar kullanılabilecek araç 50 kg'a kadar yük taşıyabilen 67 x 60 x 33 cm ölçülerinde bir platforma sahip. En büyük özelliği, birbirinden bağımsız olarak 360 derece hareket edebilen ve her forma girebilen tekerlek yapısı. MobED (Mobile Eccentric Droid) adı verile konsept, önümüzdeki ay ABD / Las Vegas'ta düzenlenecek CES 2022 fuarında teşhir edilecek.
İspanya / Granada Üniversitesi'ne bağlı Human Brain Project grubu, insan beyinciğini (cerebellum) taklit edebilen yeni bir yapay nöral ağ geliştirdi. Robot koluna bağlanan beyincik insanlarla iletişime girmekte ve hassas hareketleri gerçekleştirmede önceki robotik yapay zeka sistemlerinden çok daha ileri seviyede başarı gösterdi.
Girişimci Elon Musk, kurucusu olduğu Neuralink şirketinin beyne yerleştirmek üzere geliştirdiği çipi 2022 yılında insanlar üzerinde denemeye hazırlanıyor.
FryAway adlı bir girişim, geliştirdiği sebze tabanlı toz ile kızartma yağlarını katı hale getirebiliyor. Böylece pişirme sonrası ortaya çıkan atık yağlar giderlere dökülüp arıtması son derece güç kirliliğe sebep olmadan katı bir atık olarak çöpe atılıp geri dönüşüme tabi tutulabiliyor.
Sağlık Olsun
Britanya/ The Francis Crick Enstitüsü'ne bağlı bir grup bilimci, fareler üstünde CRISPR tekniğiyle yürüttüğü deneyin sonucunda anne-babanın genlerini düzenleyerek doğacak bebeklerinin cinsiyetini önceden tercih ederek ve yüzde 100 kesinlikle belirlemeyi başardı. Bu çalışma genetik kadar etik alanının da gündemini oluşturuyor.
Japonya / Juntendo Üniversitesi, "zombi hücre" olarak da anılan ve yaşlanmaya sebep olan hücreleri engelleyecek bir aşı üzerinde çalışıyor. Bu hücreler çoğalmayı bırakmasına rağmen ölmeyi de reddeden halleri yüzünden zombi olarak adlandırılıyor. Üniversite tarafından geliştirilen aşının damar sertliği ve diyabet gibi yaşlanmaya bağlı diğer hastalıklarda da işe yaraması bekleniyor.
SpaceX şirketi, Britanya / Liverpool Üniversitesi'nin yürüttüğü yaşlanmaya yönelik bir araştırma kapsamında Uluslararası Uzay İstasyonu'na insan kas hücresi taşıdı. Laboratuvarda çoğaltılan pirinç tanesi boyutundaki kas hücrelerinin yerçekimsiz ortamdaki süreçleri Dünya'daki emsaliyle bir dizi deney kapsamında kıyaslanacak.
ABD / Washington Üniversitesi'nin 65 yaş üstü 5 bin katılımcıyla gerçekleştirdiği araştırmada katarakt ameliyatı geçiren yaşlıların bunama ve Alzheimer riskinin yüzde 30 azaldığı ortaya çıktı. Kataraktın gözdeki mavi ışık algılayıcılarını engellemesi ve dolayısıyla bilişsel işlevler ve uyku döngülerinde bozulmalara yol açmasının bu ilişkinin altında yatan sebep olduğu düşünülüyor.
FDA tarafından kullanım onayı alan Vuity adlı göz damlası, odaklanma sorunu yüzünden okuma gözlüğüne ihtiyaç duyanlara çözüm sunuyor. 30 günlük kullanıma izin veren dozuyla 80 dolardan satışa sunulan bileşen, 65 yaş altındakilerde başarı vaat ediyor.
Avustralya Ulusal Üniversitesi (ANU) kapsamındaki bir proje grubu, egzersiz yaptıktan sonra lipit parçalarıyla beynimize ve gözümüze iletilen bir molekül keşfetti. Bu molekülü hap formuna dönüştüren ekip, böylece farklı sebeplerden dolayı spor yapamayanlara bu çabanın fiziki etkilerini yaşatmayı mümkün kıldı.
Kapanış Notları
Bu hafta Oksijen gazetesindeki sayfamda silahlı ve insansız hava araçlarının yarattığı ürpertiyi ve başta Birleşmiş Milletler olmak üzere birçok ülkenin konuyla ilgili tavrını ele aldım.
Tarihçi / Yazar Nuval Noah Harari ile söyleşilerimizden birinde ilginç bir tespit yapmıştı: Bilimin bizi korkutan yanlarıyla ilgili endişelerimiz anlamlı fakat karşılıksız. Çünkü bir ülke bu tip çalışmaları kendi içinde engellese dahi meyledecek bir başka ülke mutlaka çıkacak ve rekabet koşulları nihayetinde bütün ülkeleri yine o sonuçta birleştirecek.
Özetle, tek umudumuz Birleşmiş Milletler gibi görünüyor.
Bu sayının kapanışında da sizi enteresan bir kişilik ile tanıştırayım istedim. Alex Shakespeare (evet, soyadı Shakespeare) neredeyse 3 yıldır süren Covid19 kapanmalarından fena halde bunalmış. Sıkıntıya şifa olsun diye evinin bir duvarına sahte bir pencere, onun arkasına da yüksek çözünürlüklü bir ekran yerleştirmiş. Bir parça da yazılım desteğiyle duvardaki atlasta uçağını nereye indirirse, manzaraya o şehri yerleştiren tam seyirlik bir iş çıkmış.
Bu işi sevdiyseniz, eski bir paylaşımımı hatırlatayım. Bu kadar zahmete girmeden de dünyayı arşınlamak mümkün. Üstelik -bence- sürpriz ve tesadüfilik işi daha da keyifli hale getiriyor!
Üç hatırlatma
Dünya Halleri bülteninin arşivini taramak isterseniz arama motorunu kullanabilirsiniz Eski defterlerde de epey bir şeyler var.
Bu bültenden faydalanacağını düşündüğünüz arkadaşlarınız varsa lütfen https://bulten.mserdark.com/ adresini onlarla da paylaşın.
Haftaya Pazar günü saat tam 10:00'da yeniden görüşebilmek ümidiyle. 🙋♂️