Dünya Halleri: 41
14 - 20 Mart 2022 tarihleri arasında gözümün önünden geçenler arasından bir seçki.
Dünya Halleri: 41
Britanya Mahkemesi, ABD'ye iade talebiyle tutuklu yargılanan Wikileaks'in Kurucusu Julian Assange'ın temyiz başvurusunu reddetti. İadesi halinde Assange ABD'de Irak ve Afganistan savaşlarındaki gizli belgeleri ifşa etmek suçundan 175 yıl hapis talebiyle yargılanacak.
Çin'de başta Apple olmak üzere bir dizi elektronik devinin üretimini gerçekleştiren Foxconn, 9 milyar dolarlık yatırımla Suudi Arabistan'da bir fabrika kurmaya hazırlanıyor. Bir diğer seçenek Birleşik Arap Emirlikleri. Bu hamle, uluslararası ticaret savaşlarında olası bir krizle (mesela Çin'in Tayvan'ı işgali?) Rusya'nın akıbetine uğramak istemeyen Çin'in erken bir hamlesi olarak da okunabilir.
Elon Musk ile Grimes adıyla tanınan Kanadalı Müzisyen Claire Elise Boucher çiftinin ikinci çocuğu dünyaya geldi. Musk'ın 7. çocuğu olan bebeğe "Exa Dark Sideræl Musk" ismi verildi. Çiftin ilk çocuklarının adıysa "X Æ A-Xii" (okumakta zorlandıysanız açılımı: X A.I. Archangel).
Alman otomotiv markası Volkswagen, uzun süredir üstünde çalıştığı ID.Buzz adlı elektrikli modeli tanıttı. Avrupa'da 2022 sonuna doğru satışa sunulacak araç ilhamını şirketin ilk olarak 1949 yılında piyasaya sürdüğü ve daha çok "Microbus" adıyla bilinen "Type 2" modelinden alıyor. Hızı 145 km/s ile sınırlanan, tek şarjla 480 km menzile sahip ve 4, 6 ve 7 kişilik seçeneğe sahip olacak ID.Buzz'ın fiyatı henüz belli değil.
Playboy mankeni Carolina Lekker, eş ve sevgililerinin sadakatini ölçmek isteyen kadınlara 500 binden fazla takipçisi bulunan Instagram hesabıyla "hizmet veriyor". 2 bin dolar ödeyen şüpheli kadınlar, Lekker'ın Instagram hesabı üzerinden belirlenen hedefe yönelik "davetkar adımlarının" sonuçlarını takip edebiliyor.
Antarktika Kaşifi Ernest Shackleton'ın 1915 yılında batan gemisi Endurance, Weddell Denizi'nin 10 bin feet derinliğinde bulundu.
Japonya, yıllık 136 bin 69 adet robot üretimiyle dünya pazarının yüzde 45'ini oluşturarak bu alandaki liderliği Çin'den devraldı.
Resemble adlı yapay zeka şirketi, 1987 yılında hayata veda eden pop-art akımının kurucularından ABD'li Sanatçı Andy Warhol'un sesini hayatını anlatan bir belgesel için sentetik olarak yeniden üretti. Netflix için hazırlanan "The Andy Warhol Diaries" adlı yapım, bu alandaki bir ilk olarak kayıtlara geçti.
Microsoft, geçtiğimiz sene satın aldığı Clipchamp adlı video düzenleme uygulamasını Windows 11 işletim sistemine entegre etti.
Dünyayı Saran Ağ
Linux işletim sistemlerinde keşfedilen "Dirty Pipe" adlı bir açığın, sahte bir güvenlik sertifikası üzerinden sisteme "root" olarak; yani en üst düzey yetkilerle sızmaya imkan tanıdığı ortaya çıktı. Android tabanlı telefon ve tablet gibi cihazları da kapsayan açık şu ana kadar fark edilenler arasında en ürpertici olanların başında geliyor.
Rus askerleri ve siyasetçilerine yönelik nefret söylemi içeren paylaşımları engellemediği gerekçesiyle Meta (Facebook) Rusya'da terörist propagandası yapan oluşumlar listesine alındı. Rus yönetimi ayrıca ülkesinde hizmeti durduran yabancı şirketlerin malvarlıklarını kamulaştırma kararı aldı.
Almanya'da hizmet veren Enercon adlı şirkete yönelik kaynağı belirlenemeyen bir siber saldırı sonucu, 5 bin 800 rüzgar türbininin uydu bağlantısı kesildi. Enerji santrali olarak hizmet veren türbinler bu süre boyunca otomatik modda çalışmaya devam etti.
Microsoft tarafından 2016 yılında 26,2 milyar dolara satın alınan iş odaklı sosyal ağ LinkedIN'in Kurucusu Reid Hoffman, Google tarafından satın alınan yapay zeka şirketi DeepMind'ın Kurucu Ortağı Mustafa Suleyman ile bir girişim hayata geçireceklerini duyurdu. ABD / Silikon Vadisi'nde kurulan Inflection AI adlı girişim, kullanıcıların bilgisayarlar ile iletişimini kolaylaştıran çözümlere odaklanacak.
Garbo adlı bir girişim ile işbirliğine giden eşleştirme uygulaması Tinder, ilk defa buluşulacak kişilere yönelik "sicil tarama" imkanı sunmaya başladı. Sorgu başına kullanım ücreti 2,50 dolar olarak belirlendi.
Twitter, daha güvenli ve engellenemez bir kullanım tercih edenler için TOR ağı üzerinden erişimi desteklemeye başladı. "Onion" uzantılı adresini paylaşan hizmetin desteklediği tarayıcıların listelendiği sayfada da TOR web tarayıcısı yerini aldı. Firma ayrıca kullanıcıların 50 ürüne kadar listeleme ve satış yapabileceği "Shops" adlı e-ticaret hizmetini de kullanıma sundu.
Amazon, kendi müzik hizmetindeki şarkıları da kullanarak sesli yayın yapmayı sağlayan Amp adlı uygulamayı beta sürümüyle kullanıma sundu. Clubhouse uygulaması benzeri bir arayüze sahip platform, emsallerinden geniş müzik kataloğuyla ayrışıyor.
Dünyanın en hızlı büyüyen sosyal ağı TikTok, video eksenli yapısına rağmen dünya müzik trendlerinde de büyük pay sahibi. Site, bu hafta duyurduğu SoundOn adlı müzik platformuyla sanatçıların eserlerini duyurması konusunda da hizmet verecek. Sanatçıdan herhangi bir bedel istemeyen SoundOn, kendi platformlarından kazanılacak telif gelirinin tamamını sanatçıya aktarmayı taahhüt ediyor.
Keşif, İcat ve İnovasyonlar
Çin, 2030 yılına dek enerjisinin yüzde 40'ını fosil dışı kaynaklardan elde etme hedefi doğrultusunda Gobi Çölü başta olmak üzere kiralayacağı çeşitli çöllerde 450 gigawatt gücünde güneş ve rüzgar santralleri kuracağını açıkladı. Halihazırda bu alanda dünya lideri olan ülke, 2060 yılında tamamen yenilenebilir enerjiye geçme hedefine sahip.
Ek Bilgi: Uluslararası Enerji Ajansı raporuna göre 2021'de enerji üretimine bağlı küresel karbon salımı yüzde 6 oranında artarak tarihin en yüksek seviyesine ulaştı.
Britanya / Cambridge Üniversitesi, gökdelen benzeri dizilen bakteri kolonilerini kullanarak sadece su ve güneş ışığından elektrik üretmeyi başardı. 3D yazıcılarla üstüste dizilen bakteriler fotosentez benzeri bir yöntemle küçük elektronik aletleri çalıştırabilecek kadar enerji üretebiliyor.
Rusya'nın Ukrayna'yı işgaliyle başlayan süreçte ulusalararası ilişkilerdeki kritik rolü iyice açığa çıkan enerji konusunda Avrupa'nın Rusya'ya bağımlılığı yeni önlemleri gündeme getirdi. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Rusya'dan günlük 118 milyon dolarlık doğalgaz ithal eden Avrupa'daki çözüm arayışları doğrultusunda bölge ülkeleri olarak hızla bağımsız ve yenilenebilir kaynaklara yatırım yapılması konusunda harekete geçeceklerini belirtti.
Kripto Gündemi
ABD Başkanı Joe Biden, kripto paraları düzenleyecek kararnameyi duyurdu. Beyaz Saray tarafından yapılan açıklamada dijital varlıkların potansiyelini ve risklerini tanımlayan bir yaklaşım sergileneceği belirtildi. Hedefler arasında ABD Merkez Bankası FED'in (birkaç yıldır üstünde çalıştığı) kripto ABD Doları'nı hayata geçirmesi de yer alıyor.
Sektörel raporlara göre Çin'in kripto para madenciliğini yasaklamasının ardından Bitcoin üretimine bağlı karbon salımında belirgin bir yükseliş gözlemleniyor. Yasak öncesi küresel kripto para madencilerinin yüzde 44'üne evsahipliği yapan Çin'de yaşanan sürgün, bu yapıların Kazakistan başta olmak üzere ABD ve Rusya'ya taşınmasına sahne olmuştu.
Sağlık Olsun
Kayıtlara geçen 3 bin 122 vakayla yeni bir Covid19 salgını ilan eden Çin’de ülkenin en büyük iki şehri Shanghai ve Shenzhen 1 hafta süreyle kapandı. Üretim tesislerindeki önlemler birçok teknoloji markasını da etkiledi.
Fransa Ulusal Bilim Araştırma Merkezi CNRS, Formica fusca türü karıncalar üstünde yürüttüğü çalışma sonucunda kanser teşhisinde yeni bir sayfa açtı. Araştırma kapsamında 30 dakikada tamamlanan bir eğitimin ardından bu tür karıncaların başta meme kanseri olmak üzere bazı türleri tespit edebildiği ortaya çıktı.
ABD / Washington Üniversitesi, diş çürüklerini oluşmadan önce tespit eden bir yöntem geliştirdi. FDA tarafından onaylanan bir kimyasal boya uygulanan dişlere yine özel bir floresan ışık tutulduğunda diş çürüğüne yol açacak bakteri ve asit oluşumları önceden tespit edilebiliyor.
ABD / Maryland Üniversitesi'nde gerçekleştirilen operasyonda dünyada ilk defa denenen bir yöntemle domuzdan alınan kalbin nakledildiği 57 yaşındaki hasta 2 ay sonra hayatını kaybetti. Doktorlar ölüm sebebiyle ilgili gerekçe açıklamadı.
Moderna, aralarında MERS, HIV, verem, ebola ve sıtmanın da yer aldığı 15 hastalığa yönelik mRNA tabanlı aşı geliştireceğini duyurdu. Klinik deney aşamasına 2025 yılında geçilmesi hedefleniyor. Şirket bu bağlamda 500 milyon dolarlık yatırımla Kenya'da bir mRNA aşı üretim tesisi kuracak.
Kadınların yumurtalarında yaşlanmaya bağlı olarak DNA ve kromozomların kalitesinin azalması, doğurganlığa doğrudan etki eden bir faktör. Bu konuya odaklanan İsrail / Hebrew Üniversitesi, bir antiviral ilacın beklenmedik yan etkisiyle yumurtaların yaşlanmasını tersine çevirdiğini ortaya koydu. Bu yöntemle gençleştirilmiş yumurtaların tüp bebek yöntemiyle spermle birleştirilmesine yakında başlanacak.
Avusturya, yürürlüğe girmesine günler kala zorunlu Covid-19 aşısı uygulamasını askıya aldığını açıkladı. Söz konusu tasarı herkesin aşı olmasını şart koşuyor ve polis kontrolünde aşısız olduğu belirlenen kişilere 600 euro ceza kesilmesini öngörüyordu.
Kapanış Notları
Bu hafta Oksijen gazetesinde Rusya-Ukrayna savaşının pek göz önünde olmayan mağdurlarından Rus oligarkların hikayesini ele aldım. Bir gecede milyarderler listesinde yerini alan bu şanslı azınlığın "kılıçla gelen, kılıçla gider" deyişini hatırlatır şekilde; bir gecede değişen hayatlarına baktım. Elbette ki mağduriyet listesinde dahi hayli ayrıcalıklı konumdalar. Ancak şüphesiz ki düşünmesini bilen için bu hikayede alınacak (yansıtılacak) nice dersler vardır...
Son hatırlatmalar
(Eğer abone değilseniz ve) Bu özetleri her Pazar saat 10:00'da bir e-posta bildirimi eşliğinde almak isterseniz sayfadaki forma e-posta adresinizi yazmanız yeterli.
Destek olmak isteyenler için bir Patreon sayfası, arşiv taraması yapacaklar içinse basit fakat işe yarar bir arama motorumu olduğunu da hatırlatmış olayım.
Bu bültenden faydalanacağını düşündüğünüz arkadaşlarınız varsa lütfen https://bulten.mserdark.com/ adresini onlarla da paylaşın.
Haftaya Pazar günü saat tam 10:00'da yeniden görüşebilmek ümidiyle. 🙋♂️