Dünya Halleri: 61
01 - 07 Ağustos 2022 tarihleri arasında gözümün önünden geçenler arasından bir seçki.
Dünya Halleri: 61
Yıllık enflasyonun yüzde 837'ye tırmandığı Zimbabwe'de hükümet hiperenflasyonla mücadele (ve ekonominin tamamen ABD dolarına kaymasını önleme) adına altın para tedavüle soktu. Sikkeler 180 günden önce nakde çevrilemeyecek.
20 Temmuz 1969'daki Ay yolculuğunda ABD'li Astronot Buzz Aldrin'in giydiği ceket Sotheby's tarafından düzenlenen açık artırmada 2 milyon 772 bin 500 dolara satıldı.
Suudi Arabistan'ın Kızıl Deniz kıyısında Neom adı altında 500 milyar dolar bütçeyle inşa ettiği akıllı şehirde 170 kilometreye yayılan bir gökdelen yer alacak. 500 metre yüksekliğinde ve 34 kilometrekare alana sahip olacak yapıda 9 milyon kişi yaşayacak.
ABD'nin Texas eyaletinde yaşayan 83 yaşındaki Betty Thomas, 2019'da kablo TV kurulumu yapmak için gelen teknisyen tarafından bıçaklanarak öldürülmüştü. Katil Roy Holden Jr, yakalanarak cezaevine kondu. Ancak Thomas'ın ailesi cinayetin sonrasında kablo TV şirketinin "hizmet faturası" kestiğini fark edince tazminat davası açtı. Bu hafta sonuçlanan jürili mahkemede Charter şirketinin Betty Thomas'ın ailesine 7,3 milyar dolar ödemesine karar verildi. Şirket kararı temyize götürmeye hazırlanıyor.
İki yıl sonra piyasaya sürülmesi beklenen "Grand Theft Auto VI", oyunseverlerin en heyecanla beklediği yapımların başında geliyor. Yayıncı şirket Rockstar tarafından yapılan açıklamaya göre yeni bölümde ilk defa ana karakterlerden biri (Latin kökenli) kadın olacak. Ayrıca eski bölümlerde sıkça rastlanan türden cinsiyetçi ve ırkçı şakalar da yer almayacak. Altıncı bölümün haritası ABD'nin Miami şehrini temel alacak.
Netflix'in popüler dizisi "Stranger Things"in yönetmenleri Duffler Kardeşler, bazı bölümleri yayına girdikten sonra değiştirdiklerini açıkladı. İzleyicilere açıklanmayan bu müdahale, uygulanış şekliyle film sektöründe bir ilki temsil ediyor.
ABD'nin havacılık alanındaki düzenleyici kurumu FAA 2021 yılında üreticilerinin her drone için "Remote ID" adlı araç plakalarına benzer tanımlayıcı bir kimlik teknolojisi kullanmasını zorunlu kılmıştı. Tepkiler sonucu mahkemeye taşınan süreçte hakim, yasadışı takibe yol açacağı gerekçesiyle bu düzenlemeyi reddetmişti. Ancak bir üst mahkeme tasarıyı mahremiyete aykırı bulmayarak temyiz etti.
Ek Bilgi: ABD'de kayıtlı 865 binin üzerinde drone bulunuyor.
Dünyayı Saran Ağ
Özbekistan'ın otonom bölgesi Karakalpakistan'da başlayan protestolarda polisin açtığı ateş sonucu 18 kişi öldü, yüzlerce kişi yaralandı. Hareketliliğin tırmanması sonucu Özbekistan yönetimi bölgede internet erişimini tamamen kesti. Aynı olay akaryakıt fiyatlarının protesto edildiği komşu Kazakistan'da da yaşanmıştı.
Son dönemde Çin yönetiminin üstündeki baskısı iyice artan (Alibaba'nın çatı şirketi) Ant Group'un kurucusu Jack Ma'nın yönetimden çekileceği iddia ediliyor. 57 yaşındaki Ma, ülkenin en zenginleri arasında. Ant Group'un piyasa değeriyse 300 milyar dolar olarak hesaplanıyor.
Avrupa Birliği'nin yürüttüğü soruşturmada üye ülkelere bağlı bazı adalet bakanlığı yetkililerinin telefonlarına İsrailli NSO Group şirketinin Pegasus adlı casus yazılımı aracılığıyla sızıldığı anlaşıldı. Araştırma, iPhone kullanan AB Adalet Komiseri Didier Reynerds'ın 2021 yılında Apple tarafından bilgilendirmesiyle başlamıştı.
Geçtiğimiz hafta Amazon'un kendi üretimi akıllı ev cihazlarına emniyet kurumlarının mahkeme izni olmadan erişmesine izin verdiği ortaya çıkmıştı. Benzer şekilde Google'ın da Nest serisi başta olmak üzere benzer bütün cihazlarında aynı tutumu sergilediği anlaşıldı.
Avrupa'nın en büyük iki uydu internet şirketi OneWeb ve Eutelsat, ABD'li Starlink ile rekabet edebilmek için birleşme kararı aldı. 2023'ün ortalarında tamamlanması beklenen ortaklıkta OneWeb hisseleri için Eutelsat 3,4 milyar dolar ödeme yapacak. Böylece yeni yapı 648 uyduyla erişim hizmeti sunar hale gelecek.
Starlink, 2GHz frekansından hizmet verebilmek için ABD'nin ilgili düzenleyici kurumu FCC'ye başvurdu. 2 bin 500 uyduya sahip şirket bu lisansı alabilirse kuracağı uydu bağlantılı baz istasyonları üzerinden cep telefonu kullanıcılarına da erişim hizmeti sunabilecek.
Yunanistan'a bir ziyaret gerçekleştiren Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, Asya ve Avrupa arasında veri trafiğini taşıyacak denizaltı kablo bağlantısı için anlaşmaya vardı.
Önce 44 milyar dolar karşılığında Twitter'ı satın almak için teklif yapan, sonra (iddialara göre bedelini denkleştiremediği için) vazgeçen Elon Musk, Twitter tarafından mahkemeye verilmişti. Bu hafta Musk'ın da Twitter'a karşı benzer bir dava açtığı açığa çıktı. İlginç bir ayrıntı olarak Elon Musk davaya konu iddiaların gizli kalmasını talep etmiş.
Yapay Zeka Gelişmeleri
Google'ın çatısı altında hizmet veren yapay zeka girişimi DeepMind, 2020 yılında AlphaFold adlı algoritmasıyla özellikle sağlık alanında kilit rol oynayan protein yapılarını araştırmaya başlamıştı. Şirket bu yöntemle çözdüğü 200 milyondan fazla proteinin yapısını açık kaynak halinde kamuya açtı.
ESP (Earth Species Project) adlı kar amacı gütmeyen girişim, insan dışı canlıların iletişim için kullandıkları yöntemleri (dilleri) yapay zeka yardımıyla öğrenip, açık kaynaklı olarak paylaşmayı hedefliyor. Bu çalışmanın hem hayvanları daha iyi anlayabilme hem de insanların onlarla iletişim kurabilmesini sağlama gibi etkileri olması hedefleniyor.
Çin, ulusal elektrik şebekesini yönetmek için özel bir yapay zeka sistemi geliştirdi. Normalde tespiti ve onarması 6 ile 10 saat süren arızalar yeni altyapıyla 3 saniye gibi kısa bir sürede giderilebiliyor. Sistemin temelini her biri bağımsız bir "beyin" gibi çalışan ve otomatik olarak kendini onarabilen algılayıcılar (sensörler) oluşturuyor.
Keşif, İcat ve İnovasyonlar
Britanya Doğal Tarih Müzesi bilimcileri Pasifik Okyanusu tabanında yürüttüğü çalışmada 30 yeni tür keşfetti. Bunlardan 6 tanesi 4 bin 800 metre derinlikte yaşıyor.
ABD / MIT Üniversitesi, cilde yapıştırıldığında iç organları ultrason benzeri görüntülenmesini sağlayan bir çıkartma geliştirdi. EKG bantlarına benzeyen yüzey, ses dalgalarını görüntüye çevirebilen özelliğe sahip.
Kripto Gündemi
2013 yılında eskiyen bilgisayarını çöpe atan James Howells, içindeki sabit diskinde 8 bin Bitcoin kaldığını hatırladı. Kayıp hazinenin peşine düşen Howells, bilgisayarının son durağı olan elektronik çöplüğe ulaştı ancak defalarca başvurduğu belediyeden 10 yıldır kazı için izin alamadı. Mağdurun son planı 11 milyon dolarlık bir projeyle 2 adet Boston Dynamics/ Spot robotuyla çalışarak kazıyı tamamlamak.
Titanium Blockchain şirketinin CEO'su Michael Alan Stollery 21 milyon dolarlık kripto dolandırıcılığı yapmaktan suçlu bulundu. Stollery mahkemede BAR adlı kripto para hakkında yanıltıcı bilgi verdiğini ve yasal yükümlülüklerini yerine getirmediğini kabul etti.
ABD'nin en büyük kripto para borsası Coinbase, kayıtdışı varlıklar üzerinden işlem yaptığı gerekçesiyle düzenleyici kurum SEC tarafından soruşturulmaya başlandı. Bu gelişmenin ardından şirketin hisse senedi yüzde 21 oranında düştü.
ABD merkezli bir diğer kripto para borsası Kraken, ülkenin ekonomik yaptırımlarını ihlal etmekle suçlanıyor. 2019'da başlatılan soruşturmada şirket İranlı kullanıcıların dijital varlıklar alıp-satmasına bilerek izin vermekle itham ediliyor.
Göklerden Gelen Haberler
Rusya, ortağı olduğu Uluslararası Uzay İstasyonu girişiminden 2024 yılında çekileceğini açıkladı. Rus Uzay Ajansı yöneticisi Vladimir Solovyov açıklamasında ROSS (Russian Orbital Service Station) adlı kendi tesislerinin 2030 yılında hizmete gireceğini belirtti.
"Long March 5B" adlı roketinin dünyaya dönüşünde emniyet protokollerini ihmal etmekle suçlanan Çin uzay çalışmalarında yeni bir tartışma alanı yarattı. 24 Temmuz tarihinde uzaya yollanan ve bilimsel deneylerde kullanılacak bir laboratuvar modülü taşıyan 23 tonluk roketin büyük bölümü dönüşte atmosfere girdiğinde eridi ancak otomobil büyüklüğündeki itici modülleri Filipinler'in açığına düştü. Çin Ekim ayında benzer bir sefer daha düzenlemeyi planlıyor.
Sağlık Olsun
1998 yılında AIDS teşhisi konulan ve HIV ile en uzun süre yaşayan kişi olarak kayda geçen 66 yaşındaki bir hasta ABD'de gerçekleştirilen kök hücre nakliyle virüsten tamamen arındırıldı. (Ek Bilgi: Bu yöntem ilk olarak 2007'de Timothy Ray Brown adlı bir başka AIDS hastasında başarıyla kullanılmıştı.)
Britanya / Oxford Üniversitesi'nin 245 bin kişi üzerinde yürüttüğü bir çalışmanın sonuçları alkol kullanımının yaşlanmayı hızlandırmada doğrudan etkili olduğu ortaya çıktı. Bu etki hücre bölünmesini tanımlayan telomerlerin boyunun kısalmasıyla ortaya çıkıyor. Çalışmaya göre haftada 11 kadehten fazla şarap tüketimi, telomerlerde 3 yıl yaşlanmaya denk kısalmaya sebep oluyor.
Britanya'nın Newcastle ve Leeds üniversitelerinin bin kanser hastası üstünde 20 yıldır yürüttüğü ortak çalışması, gündelik yiyeceklerde bulunan sindirime dirençli bir molekülün genetik miras kaynaklı kanserleri önlemede son derece etkili olduğunu gösterdi. Muz, yulaf, fasulye, bezelye, pirinç ve makarna gibi besinlerde bulunan molekülden üretilen hap özellikle kolon kanserine karşı yüzde 60 koruma sağladı.
Kapanış Notları
Bu hafta Oksijen gazetesinde sosyal medyanın imtiyazlı tabakası "influencer camiası"ndan bahsettim. Pek bahsedilmediğini düşündüğüm kısımlarıyla.
Son hatırlatmalar
(Eğer abone değilseniz ve) Bu özetleri her Pazar saat 10:00'da bir e-posta bildirimi eşliğinde almak isterseniz sayfadaki forma e-posta adresinizi yazmanız yeterli.
Destek olmak isteyenler için bir Patreon sayfası, arşiv taraması yapacaklar içinse basit fakat işe yarar bir arama motorumu olduğunu da hatırlatmış olayım.
Bu bültenden faydalanacağını düşündüğünüz arkadaşlarınız varsa lütfen https://bulten.mserdark.com/ adresini onlarla da paylaşın.
Haftaya Pazar günü saat tam 10:00'da yeniden görüşebilmek ümidiyle. 🙋♂️