Dünya Halleri: 63
15 - 21 Ağustos 2022 tarihleri arasında gözümün önünden geçenler arasından bir seçki.
Dünya Halleri: 63
ABD / Oakland Halk Kütüphanesi'nin bir çalışanı, okunup iade edilen kitapların arasında unutulan şeyleri dijitalleştirip halka açmış. Bazıları ilginç, bazıları hüzün verici.
Güney Koreli Samsung'un kurucusunun torunu Lee Jae-yong (Jay Y. Lee), ülkesinin Cumhurbaşkanına 38 milyon dolar rüşvet vermekten dolayı 2017 yılında 12 yıl hapis istemiyle yargılanmış ve 2,5 yıl ceza almıştı. 1 yıl sonra serbest bırakılmasının ardından üst mahkeme davayı yeniden açmıştı. Ne var ki Lee, sürpriz bir Cumhurbaşkanlığı kararıyla bu hafta affedildi. Samsung'da başkan yardımcılığı görevini koruyan Lee'nin şirketin muhasebe kayıtlarındaki yolsuzluklarıyla ilgili diğer davası sürüyor.
Hindistan, Çin kökenli akıllı telefon üreticilerine karşı ticari savaş başlattı. Bu kapsamda Vivo'nun ülkedeki banka hesapları donduruldu. Oppo şirketiyse 551 milyon dolarlık vergiden kaçınma ithamıyla incelemeye alındı.
Apple konusundaki isabetli analizleriyle tanınan Ming-Chi Kuo, bu yıl içinde satışa sunulması beklenen iPhone 14'ün bir önceki seriden yüzde 15 daha pahalı olacağını öne sürdü. İddia gerçekleşirse iPhone 14'ün ABD satış fiyatı 1.000 dolar seviyesinden başlayacak.
Ek Bilgi: Apple'a yönelik bir diğer iddia, önümüzdeki dönem kendi cihaz ve platformları üzerinde doğrudan reklam satışına odaklanacağı üzerine. Bu hamle doğrudan Google ve Facebook ile rekabet anlamına geliyor.
İklim krizi sebebiyle buzulların hızla erimeye başladığı Grönland, ultra-zenginlerin yeni ilgi alanına dönüştü. Aralarında Jeff Bezos ve Bill Gates gibi isimlerin de yer aldığı bir grup girişimci, açığa çıkan nadir elementlerin madencilik haklarının peşine düştü. Bölge, özellikle elektrikli araçlarda ihtiyaç duyulan nikel ve kobaltın yanısıra çinko, bakır ve altın gibi elementler açısından da dünyanın en zengin yataklarından biri.
Bill Gates'in küçük ölçekli nükleer reaktör üreten girişimi TerraPower, 250 milyon doları Güney Koreli "SK Group"tan olmak üzere 750 milyon dolar yatırım topladı. Enerji sektörünü dönüştürmeyi hedefleyen şirket ilk reaktörünü 2028 yılında hayata geçirmeyi planlıyor.
Microsoft, rakibi Sony Playstation4'ün yarısından daha az Xbox One sattığını açıkladı. Şirketin basın bülteninden ortaya çıkan tabloya göre Sony 117,2 milyon PS4 satarken, Xbox 58,5 milyon adette kalmış.
SpaceX'ten ayrılan bir grup mühendis, 45 saniyede pizza yapacak bir otomasyon sistemi geliştirmek üzere "Stellar Pizza" adlı bir şirket kurdu.
Dünyayı Saran Ağ
ABD'nin ticareti düzenleme komisyonu FTC, teknoloji devlerinin kullanıcı verilerini toplama ve kullanmasına yönelik regülasyon niyetini kamuoyunun değerlendirmesine sundu. Düzenleme hem siber güvenlik hem de mahremiyet başlıklarını kapsayacak.
Çin'in internet düzenleme kurumu, ülkenin en büyük dijital şirketleri Tencent Holdings ve Alibaba Group'un uygulamalarında kullandıkları algoritmaları kendileriyle paylaştığını duyurdu. Kamuoyuna da açılan algoritmalar kullanıcı istismarını önlemek adına talep edilmişti.
Youtube kendi platformu üzerinden (Netflix ve Disney+ gibi) farklı video hizmetlere üye olmayı sağlayacak "Channel Store" adlı bir işlev üzerinde çalışıyor.
Google, arama motorundan bulut (cloud) altyapısında çalışabilen oyunlara erişimi kolaylaştıracak bir özelliği deniyor. Kısıtlı bir kullanıcı grubuna tanımlanan özellik kapsamında yapılan Google aramasında Google Stadia, Amazon Luna ve Xbox Cloud Gaming destekli oyunlar için tıklayıp doğrudan oynamaya başlayabileceğiniz bir bağlantı yer alıyor.
Facebook, Messenger uygulamasında uçtan uca kriptolu iletişime geçeceğini açıkladı. Aynı çatı altındaki WhatsApp hizmetinde varolan bu özellik, üçüncü kişilerin iletişimi takip etmesini imkansız hale getiriyor.
Elon Musk Nisan ayında 44 milyar dolarlık bir teklifle Twitter'ı satın almak için girişimde bulunmuş ancak son anda kullanıcı sayısı hakkındaki verilerin tutarsızlığını bahane ederek anlaşmadan caymıştı. Musk'ın bu süreçte parayı denkleştirebilmek için sahip olduğu 7 milyar dolar tutarındaki Tesla hissesini sattığı ortaya çıktı. Mahkemeye taşınan süreç devam ederken Musk, Twitter hesabındaki bir yazışmada X.com adresi altında kendi sosyal ağını kuracağının ipucunu verdi.
Keşif, İcat ve İnovasyonlar
Japonya Bilim ve Teknoloji Bakanlığı'nın raporu Çin'in, bilimsel araştırma sonuçları ve yüksek etkili çalışmalar liginde ABD ve Almanya'yı geride bırakarak dünya lideri konumuna yükseldiğini gösterdi. 2018-2020 yılları arasındaki verileri kapsayan araştırmaya göre Çin yılda ortalama 407 bin 181, ABD ise 293 bin 434 bilimsel makale yayımlıyor.
ABD / Stanford Üniversitesi'nden bir araştırma grubu, Nvidia şirketiyle birlikte sanal gerçeklik (VR) başlıklarını geleneksel bir gözlük boyutuna indirgemeyi başardı. 2,5 mm kalınlığındaki yüzeyde holografik görüntü üretebilen sistem şimdilik sadece 2 boyutu destekliyor.
Xiaomi, CyberOne adlı insansı (humanoid) robotunu tanıttı. Yazılımı ve donanımıyla şirketin iç kaynaklarınca geliştirilen robot, 45 farklı insani duygu ve davranışı anlayabiliyor ve bulunduğu ortamı algılayabiliyor. CyberOne'ın sahne aldığı etkinlikte Xiaomi CEO'su Lei Jun ayrıca 490 milyon dolarlık bütçe ve 500 mühendis ile geliştirdikleri 140 test aracıyla Çin'de otonom sürüş denemeleri gerçekleştirdiklerini de duyurdu.
ABD / North Carolina State Üniversitesi, mürekkebi atık sudan ayrıştırarak suyu yeniden kullanılabilir hale getiren bir polimer geliştirdi. Buluşun su israfından sabıkalı tekstil sektöründe büyük bir dönüşümü tetiklemesi bekleniyor.
Ek Bilgi: Mevcut tekniklerle sadece 1 tişört üretimi için ortalama 3,2 ton su tüketiliyor. Üretimindeki suyun yüzde 85'i boyama sırasında harcanıyor ve arıtılamadığı için ayrıca kirliliğe yol açıyor.
2020 yılında ABD kökenli ünlü robot şirketi Boston Dynamics'i satın alan Güney Koreli Hyundai, 400 milyon dolar bütçeye sahip ortak bir "robotik yapay zeka araştırmaları enstitüsü" hayata geçirdi. ABD'1nin Cambridge şehrinde faaliyet gösterecek merkez yeni nesil üretim robotları üstüne yoğunlaşacak.
Motosiklet üreticisi Lightning, "Tachyon Nb" adlı yeni elektrikli spor modelini tanıttı. Saatte 400 km hıza ulaşan araç ismini ışıktan hızlı hareket eden "takyon" parçacığından alıyor. Geliştirme ekibinin başında 1974 yılında bir elektrikli motosikletle saatte 323 km yaparak hız rekorunu kıran ve bunu 38 sene elinde tutan Mike Corbin yer alıyor.
Güney Çin'de dünyanın sabit mıknatıslı ilk maglev (manyetik yükselimli) treni deneme seferlerine başladı. Yarattığı manyetik alan ile raydan yükselerek sürtünmesiz ortamda ilerlemeyi temel alan "maglev" tekniğinde normalde anlık etki üreten elektromanyetikler kullanılıyor. 800 metrelik parkurda denenen bu yeni tren ise sabit "süpermıknatıslar" yardımıyla ekstra enerjiye ihtiyaç duymadan sürekli havada durabiliyor.
Ek Bilgi: Dünyadaki nadir element kaynaklarının yüzde 40'ı Çin sınırları içinde. Devlete bağlı 6 şirket dünyadaki üretimin yüzde 85'ini gerçekleştiriyor. Dolayısıyla böyle bir aracın başka bir ülkede üretilmesi bir hayli zor.
Avustralya / RMIT Üniversitesi çıkma araç lastiklerinden çimento üretti. Benzer yöntemlerdeki üretimde su kabarcıkları kuruduktan sonra beton yapısında boşluklar oluşturarak direnci zayıflatıyor. RMIT'in tekniği beton kalıpların çelik presle sıkıştırılarak suyunun süzülmesini, dolayısıyla mukavemetinin artmasını sağlıyor.
Kripto Gündemi
ABD'nin ekonomik yaptırımlarını ihlal etmekle suçlanan kripto varlık hizmeti Tornado Cash'in geliştiricisi (29), Hollanda'nın finansal suçları araştırma kurumu tarafından yürütülen operasyon kapsamında Amsterdam şehrinde tutuklandı. Tornado Cash'in hayata geçtiği 2019 yılından bu yana 7 milyar dolar paranın aklanmasına olanak sağladığı iddia ediliyor. Bu gelişme kripto camiasının hızla uzaklaştığı anonimliği yeniden gündeme taşıdı.
Kripto para camiasının en büyük ikinci oyuncusu Ether başta olmak üzere pek çok sistemin altyapısını oluşturan Ethereum blokzinciri, 7 yıldır üstünde çalıştığı güncellemeyi hayata geçirmek için son viraja girdi. 15 Eylül'de kullanıma sunulacak yeni altyapının düşük enerji ihtiyacı sayesinde karbon ayakizini yüzde 99 oranında azaltması hedefleniyor.
Göklerden Gelen Haberler
ABD / Carnegie Mellon Üniversitesi kalabalık hava sahasında dahi otonom uçuş gerçekleştirebilecek bir yapay zeka algoritması geliştirdi. Menzilindeki uçakların hareketlerini takip ederek çarpışmayı önleyen sistem ayrıca diğer uçak pilotlarıyla ve hava kontrol merkezleriyle sesli iletişim de kurabiliyor.
ABD'nin iletişim düzenleme kurumu FCC, SpaceX şirketinin Starlink girişimi için talep ettiği 885 milyon dolar tutarındaki sübvansiyon paketini reddetti. Söz konusu bütçe kırsal bölgelerin uydu internet ağına dahil olmasını sağlayacaktı. FCC, gerekçe olarak Starlink'in vaat ettiği hizmeti sunma yeterliliğine sahip olmamasını gösterdi.
ABD ve Avrupa uzay ajansları NASA ve ESA, galaksimizin en genç gezegenini keşfetti. "AS 209" adı verilen ve halen bir gaz bulutu ile kaplı oluşumun 1,5 milyon yıl yaşında olduğu tespit edildi.
Ek Bilgi: Dünyamız yaklaşık 4,5 milyar yıl yaşında.
Sağlık Olsun
İngiltere'nin başkenti Londra'da yaşayan 10 yaş altı herkese "çocuk felci" aşısı yapılacak. Kararda hastalığa yol açan virüsün kanalizasyon suyu analizlerinde yüksek oranda çıkması rol oynadı. Ülkede son çocuk felci vakası 1948 yılında görülmüştü.
İsveç / Linköping Üniversitesi domuz derisinden toplanan kollajen ile kornea implantı üretmeyi başardı. 14'ü tamamen kör 20 gönüllü hastaya aktarılan kornealar 2 sene içinde hepsine görme yeteneği kazandırdı. Hiçbir yan etkinin gözlenmediği yöntemde hastanın mevcut kornea dokusu çıkarılmadan uygulama yapılabiliyor.
Ek Bilgi: Her yıl 1 milyondan fazla kişi hasar gören ya da işlevini yitiren kornea dokusu yüzünden görme yetisini kaybediyor.
Kıkırdak dokusunun işlevini yitirmesi sonucu gelişen eklem ağrıları milyonlarca kişinin hayat kalitesini olumsuz etkiliyor. Bu alana yoğunlaşan ABD / Duke Üniversitesi'nden bir grup, insan bedenindeki dokudan daha iyi performans sunan bir hidrojel geliştirdi. Selüloz liflerinden mamul malzeme biyolojik dokuya kıyasla gerilmelere yüzde 26, sıkışmaya yüzde 66 daha dirençli. İnsan üzerindeki klinik deneylere 2023 yılının Nisan ayında başlanacak.
Kapanış Notları
Bu hafta Oksijen gazetesindeki sayfamda artık bir "hastalık" olarak tanımlanan yaşlanmaya karşı yürütülen ve hepimizin malumu olduğu üzere "kazanılması mümkün olmayan" savaşın yansımalarına baktım.
Not: Oksijen gazetesindeki yazılarıma da 16 Eylül'e kadar ara veriyorum.
Son hatırlatmalar
(Eğer abone değilseniz ve) Bu özetleri her Pazar saat 10:00'da bir e-posta bildirimi eşliğinde almak isterseniz sayfadaki forma e-posta adresinizi yazmanız yeterli.
Destek olmak isteyenler için bir Patreon sayfası, arşiv taraması yapacaklar içinse basit fakat işe yarar bir arama motorumu olduğunu da hatırlatmış olayım.
Bu bültenden faydalanacağını düşündüğünüz arkadaşlarınız varsa lütfen https://bulten.mserdark.com/ adresini onlarla da paylaşın.
18 Eylül'de saat tam 10:00'da yeniden görüşebilmek ümidiyle. 🙋♂️