Dünya Halleri: 66
03 - 09 Ekim 2022 tarihleri arasında gözümün önünden geçenler arasından bir seçki.
Dünya Halleri: 66
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından hazırlanan "Türkiye Elektronik Haberleşme Sektörü 3 Aylık Pazar Verileri Raporu" açıklandı. Sonuçlara göre Türkiye'de mobil abone sayısı 88,5 milyona ulaşmış. Yüzde 82,4'ünün 4G altyapısını kullandığı telefonlarıyla ayda ortalama 560 dakika konuşan Türkiye, bu alanda Avrupa'da ilk sırada.
Avrupa Parlamentosu elektronik cihazlarda USB-C girişinin standartlaşması teklifini onayladı. Buna göre birlik üyesi ülkelerde 2024'ten itibaren şarj girişi USB-C olmayan cihazlar satılamayacak.
Ek Bilgi: Yeni nesil mobil cihazların neredeyse tamamı zaten USB-C standardına dönüşmüş halde. Bu karardan en çok etkilenecek marka, kendine özel "lightning" adlı standardı kullanmayı sürdüren Apple olacak.
Suudi Arabistan'ın "The Savvy Gaming Group" adlı devlet destekli yatırım fonu, ülkesinin oyun sektöründeki yerlerini sağlamlaştırmak için 37,8 milyar dolarlık bütçe ayırdıklarını duyurdu. Yeni kurulacak girişimlerin desteklenmesi için harcanacak bu tutarın yanısıra mevcut şirketlere yönelik "küçük yatırımlar" için 18 milyar dolarlık bir ek bütçe bulunuyor. Savvy Fonu bu hamleyle 39 bin kişilik istihdam yaratacak 250 oyun şirketi hayata geçirmeyi hedefliyor.
Beynin konuşma ve konuşulanı anlama becerisini zayıflatan Afazi hastalığı sebebiyle Mart ayında kariyerini sonlandıran ABD'li Oyuncu Bruce Willis, dijital kopyasının haklarını sattığı iddiasıyla bu hafta yeniden gündeme geldi. İddiaya göre Deepcake adlı şirket ile anlaşarak dijital ikizini yaratan Willis, böylece yapay zeka algoritmalarının desteğiyle istenen her yapımda rol alabilecekti. Ancak oyuncunun temsilcileri ertesi gün söz konusu şirketle hiçbir ilgileri olmadığını açıkladı. Deepcake sözcüsü ise bu tekniği Willis için 2021'de bir reklamda kullandıklarını, isterse yine devam edebileceklerini belirtti.
2022 Nobel Fizik Ödülü'nün sahibi kuantum fiziği alanındaki çalışmalarıyla Alain Aspect (Fransa), John Clauser (ABD) ve Anton Zeilinger (Avustuya) oldu.
Ek Bilgi: Üç bilimci, iki farklı parçacığın birbirinden ayrılması halinde dahi tek bir birim olarak davranmasını inceleyen ve kuantum enformasyonu temelli yeni bir teknolojinin yolunu açan deneyleri sebebiyle bu ödüle layık görüldü.
Dünyayı Saran Ağ
Yönetim karşıtı protestoların devam ettiği İran'da devletin interneti engellemeye yönelik müdahaleleri sebebiyle VPN kullanımı yüzde 3 bin oranında arttı. Birçok şirket ve gönüllü internet eylemcisi bölge halkının erişimini ayakta tutmak için büyük bir çaba yürütüyor.
Facebook'un çatı şirketi Meta, "Make-A-Video" adlı yapay zeka destekli video üretim algoritmasını tanıttı. DALL-E hizmetine benzer şekilde yazarak tarif ettiğiniz şeylerin videosunu oluşturan çözüm şu an en fazla 5 saniye uzunluğunda ve sessiz videolar üretebiliyor.
Google, Çinli kullanıcılara yönelik çeviri aracını (Google Translate) durdurdu. Hizmeti kullanmak isteyenler Hong Kong uzantısına yönlendiriliyor. Google tarafından yapılan açıklamada kararın gerekçesi olarak "az sayıda kişinin kullanması" gösterildi.
Ek Bilgi: Google 2006 yılında girdiği Çin pazarında aynı kararı arama hizmeti ve Youtube için de almıştı.
Google'ın kapısına kilit vurma kararı aldığı bir diğer girişimiyse 3 sene önce duyurduğu Stadia oldu. Herhangi bir dosya yüklemeden ve pahalı donanıma gerek duymadan oyunları internet üstünden (bulut altyapısından) oynayabilmenizi sağlayan Stadia, şirketin CEO'su Phil Harrison'ın blog yazısına göre (yine) "yeterli kullanıcıya ulaşamadığı için" 18 Ocak 2023 tarihinde kapanacak.
Ek Bilgi: Yeni girişimlerin ipini çekme konusundaki kararlılığıyla tanınan Google'ın mezarlığı şimdiden 274 cenazeye sahip. Bu tutumun kullanıcıların şirketin sıradaki hizmetlerine yönelik güvenini sarstığı ve kredisini harcadığını savunanlar çoğunlukta.
İnternetin en çok tercih edilen web tarayıcısı Google Chrome önümüzdeki yıl "Manifest V3" adıyla yepyeni bir sürüme kavuşacak. Bu kapsamdaki en büyük değişiklik eklentilerde yaşanacak. Google'ın ana gelir kalemi olan dijital reklamları engelleyen her tür eklenti yeni sürümde kullanım dışı kalacak. Google bu kararı güvenlik, performans ve mahremiyet gerekçesiyle aldıklarını iddia ediyor. Mahremiyet savunucularıysa mevcut eklentileri daha iyi denetlemenin çok daha verimli olacağı görüşünde.
Keşif, İcat ve İnovasyonlar
Amazon "Halo Rise" adlı bir "uyku asistanı" tanıttı. Yatağınıza uzandığınız andan itibaren radar dalgalarıyla sizi gözlemeye başlayan cihaz, uyku sürenizi ve kalitesini ölçüyor. Ayrıca uykunuz boyunca odanızın ısı, nem ve ışık seviyesini kaydediyor. Uyanmak istediğiniz saate ayarladığınızda, kalkma vaktine doğru mekanı kademeli olarak aydınlatıyor ve sizi uykunuzun en hafiflediği anda uyandırıyor. Cihaz öncelikli olarak ABD'de (140 dolar etiketle) satışa sunulacak.
Tesla CEO'su Elon Musk'ın Twitter paylaşımlarıyla adından söz ettiren ve merakla beklenen "Optimus" adlı robot, şirketin yıllık toplantısı "Tesla AI Day" kapsamında ilk kez sahne aldı. 20 bin dolar fiyata sahip olması beklenen 73 kg ağırlığındaki Optimus (henüz yürüme zorluğu çekse de) Tesla'nın otonom sürüş algoritmasını kullanacak.
Arkasında ABD merkezli havacılık devi Boeing'in bulunduğu "Wisk Aero" firması 4 kişilik otonom hava taksisini tanıttı. 2019'dan bu yana geliştirilen araç, Havacılık Dairesi onayını alabildiği taktirde hizmete başlayacak.
Dünyanın en büyük karbon gazı üreticilerinden Çin, 2060 yılında bu oranı sıfırlamayı hedefliyor. Bunun için odaklandığı sektörlerden biri de otomotiv. Bu doğrultuda (sıfır karbonlu) elektrikli araçlara seçenek oluşturmak isteyen yönetimin en yeni çözümü "metanol" yakıtı oldu. Endüstri Bakanlığı, Enerji Bakanlığı ve Enformasyon Teknolojileri Bakanlığı'nın ortak açıklamasında metanolun birçok farklı kaynaktan elde edilebilmesinin yanısıra daha az ısıyla daha fazla enerji sunmasının avantajlarına dikkat çekildi.
Geçtiğimiz yıl ABD / Purdue Üniversitesi'nden bir ekip "dünyanın en beyaz boyasını" geliştirmişti. Baryum-sülfat tabanlı bu boya, Güneş ışınlarını yüzde 98,1 oranında yansıtarak bina ve araçların ısısını ortama kıyasla 4,5 derece santigrat düşürüyor ve böylece klima ihtiyacını azaltıyor. Aynı ekibin bu yılki çalışması, boyanın yüzeyini 150 mikron seviyesine inceltti. Böylece aynı işlevi yüzde 80 daha hafif malzemeyle sunmak mümkün hale geldi. Kara ve hava araçlarının yanısıra binaları da dönüştürecek ürün yakında piyasaya sürülecek.
Kripto Gündemi
SEC (ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu) sosyal medya şöhreti Kim Kardashian'a 1,26 milyon dolar ceza kesti. Kararın gerekçesi, Kardashian'ın Instagram hesabında "Ethereum Max" (EMAX) adlı kripto paranın reklamını yapmak için 250 bin dolar aldığı halde bunu takipçilerine belirtmemiş olması. SEC Başkanı Gary Gensler Twitter paylaşımında "Bu davanın şöhretlerin tanıttığı her yatırım fırsatının yatırımcılar için her zaman doğru olmayabileceğini hatırlatmasını diliyorum." dedi.
Ek Bilgi: Kim Kardashian'ın Instagram'da 331 milyon takipçisi bulunuyor.
Sağlık Olsun
1969 yılında yayımlanan bir rapor diyabet ile "Coxsackie B" adlı enterovirüs arasında bağlantı olduğunu iddia ederek epey tartışma yaratmıştı. Bu konuda yürütülen yeni bir çalışma tip 1 diyabet ile enterovirüs bulaşı arasındaki ilişkiyi daha da belirgin hale getirdi. 12 bin denek üstünde gerçekleştirilen 60 gözlemde tip 1 diyabet hastalarının söz konusu virüslerin izlerini 8 kat fazla taşıdığı görüldü.
Ek Bilgi: İnsana bulaştığında el-ayak hastalığı ve çocuk felci gibi rahatsızlıklara sebep olan 80 farklı enterovirüs bulunuyor.
ABD / Ulusal Akıl Sağlığı Enstitüsü (NIH), BRAIN adını verdiği proje kapsamında insan beyninin bugüne kadarki en ayrıntılı haritasını çıkartmak için 500 milyon dolar bütçeli bir çalışma başlattı. ABD, Avrupa ve Japonya'daki 17 emsal kurum ile ortaklaşa yürütülecek çalışmada, 5 yıl içinde 200 milyar nöronun ve nöron dışı hücrenin yapısı incelenerek görselleştirilecek.
Ek Bilgi: İnsan beyninin çalışma prensibini anlamaya çalışan BRAIN inisiyatifi, 2014 yılında dönemin ABD Başkanı Barack Obama'nın teşvikiyle kurulmuştu.
Kapanış Notları
Bu hafta Oksijen gazetesindeki sayfamda son dönemde Türkiye'nin gündemini meşgul eden (bence daha da fazla etmesi gereken) ve kamuoyunda "Sansür / Dezenformasyon Yasası" olarak bilinen konuya yönelik görüşlerimi özetledim. Daha da önemlisi Türkiye'de bilişim hukuku konusunda yetkin 3 avukattan; Başak Purut, Gökhan Ahi ve Volkan Dülger'den görüşler aldım. İdari bakışı temsilen de T.C. Cumhurbaşkanlığı'na bağlı İletişim Başkanlığı bünyesinde kurulan "Dezenformasyonla Mücadele Merkezi" Koordinatörü İdris Kardaş sorularımı yanıtladı.
Son hatırlatmalar
(Eğer abone değilseniz ve) Bu özetleri her Pazar saat 10:00'da bir e-posta bildirimi eşliğinde almak isterseniz sayfadaki forma e-posta adresinizi yazmanız yeterli.
Destek olmak isteyenler için bir Patreon sayfası, arşiv taraması yapacaklar içinse basit fakat işe yarar bir arama motorumu olduğunu da hatırlatmış olayım.
Bu bültenden faydalanacağını düşündüğünüz arkadaşlarınız varsa lütfen https://bulten.mserdark.com/ adresini onlarla da paylaşın.
Haftaya Pazar günü saat tam 10:00'da yeniden görüşebilmek ümidiyle. 🙋♂️