Dünya Halleri: 67
10 - 16 Ekim 2022 tarihleri arasında gözümün önünden geçenler arasından bir seçki.
Dünya Halleri: 67
Panama açıklarında inşa edilen "SeaPods" adlı "yüzen evler" 295 bin dolardan başlayan fiyatlarla satışa sunuldu. Özelliklerine göre maliyeti 1,5 milyon dolara kadar ulaşan ve toplam bin adet konut içeren yaşam alanı Hollandalı Mimar Koen Olthuis tarafından tasarlanmış. Akıllı teknolojilerle donatılmış konutların her ayrıntısı evsahiplerinin taktığı elektronik yüzük ile kontrol edilebiliyor.
Gartner verilerine göre kişisel bilgisayar satışları yüzde 19,5'a varan gerilemeyle küresel çapta son 20 yılın en büyük düşüşüne sahne oldu.
ABD Başkanı Joe Biden, Çin'e yönelik teknoloji ihracatına yeni kısıtlamalar getirdi. Yarıiletkenlerden süperbilgisayarlara, takip sistemlerinden silahlara kadar birçok alanı kapsayan düzenleme iki ülke arasındaki ticari ve siyasi savaşın yeni bir kilometre taşını oluşturuyor. Kararın ardından Çinli teknoloji şirketlerinin hisselerinde yüzde 25'e varan kayıplar yaşandı.
Aralarında Boston Dynamics'in de bulunduğu bir grup üretici, sattıkları robotlarının silahlandırılmasını engellemek adına anlaşmaya vardı.
Suudi Arabistan henüz inşa etmediği "Trojena" adlı şehirle 2029 Kış Oyunları'na evsahipliği yapma hakkı kazandı. 500 milyar dolar bütçeyle "çölde" kurulacak yaşam alanında yapay göller, şaleler, villalar ve oteller yer alacak.
Slayton lakaplı 18 yaşındaki bir Minecraft kullanıcısı, 2 aylık çalışmayla gözlemlenebilen evrenin tamamını oyun içinde yarattı.
Dünyayı Saran Ağ
"Esnet" adıyla ABD'de (sadece bazı bilimsel çalışmalar için) hizmet veren dünyanın en hızlı internet ağ bağlantısı bu hafta biraz daha hızlanarak saniyede 46 terabit aktarım seviyesine ulaştı.
Google, Apple, Microsoft ve FIDO Birliği öncülüğünde geliştirilen "passkey" standardı, web sitelerine kayıt olmak ve girmek için kullanıcı adı ve şifreleri (kullanıcı adına) ortadan kaldırmayı hedefliyor. Passkey protokolünü destekleyen sitelerde kullanıcı adı ve şifreleri merkezi bir sistem güvenli uzunluk ve karmaşıklıkta oluşturuyor. Sonrasında sitelere girmek için bu şifreleri hatırlamak zorunda kalmıyorsunuz. Cep telefonunuzda yüzünüzü ya da parmakizinizi onaylattığınızda bu bilgiler siteye otomatik olarak yollanıyor ve işlem tamamlanıyor. Apple'ın iOS 16 ile desteklemeye başladığı standart bu haftadan itibaren Chrome web tarayıcılarında ve Android işletim sisteminde de kullanıma sunuldu.
Facebook Ekim 2021'de "metaverse" kavramını gündeme taşımış; hatta bu uğurda kendi adını dahi "Meta" olarak değiştirmişti. Ne var ki The Verge sitesinin ulaştığı iç yazışmalara göre şirketin bu strateji kapsamında geliştirdiği "Horizon Worlds" adlı platform kendi geliştiricileri tarafından dahi kullanmıyor. Meta cephesindeki sorunlar bununla kısıtlı da değil.
Ek bilgi: Meta bu hafta metaverse platformuna açılan kapı görevini üstlenecek "Meta Quest Pro" adlı sanal gerçeklik başlığını da tanıttı. Fiyatı bin 500 dolar.
2021'de duyurduğu mahremiyet odaklı güncellemesini gelen yoğun tepkiler sebebiyle erteleyen WhatsApp, Türkiye Rekabet Kurulu'na savunma verdi. Şirket avukatı niyetlerinin farklı anlaşıldığını, bunun kullanıcı yararına bir uygulama olacağını ve Türkiye'de 5 yıldır pazar payı kaybettiklerini belirtti. Duruşma Facebook avukatlarının talebiyle halka kapalı olarak devam etti.
Son dönemde sosyal medyanın temel belirleyicisi konumuna gelen TikTok, ilk defa bir başka platformu taklit ederek Instagram'ın çoklu fotoğraf paylaşım işlevini "Photo Mode" adıyla kullanıma sundu.
Bloomberg, hızlı teslimat girişimi Getir'in Avrupa'daki en büyük rakiplerinden Almanya merkezli Gorillas'ı satın almak için görüşmeler yürüttüğünü iddia etti.
2016'da kurulan ve finans teknolojileri (fintek / fintech) alanında 10 binden fazla şirkete hizmet veren İstanbul merkezli Figopara, 50 milyon dolar değerleme üzerinden 11 milyon dolar yatırım aldı. Bu tutar Türkiye fintek ekosisteminde bir rekor.
E-ticaret devi Amazon, Avrupa'nın "sıfır karbon" stratejisine uymak için 1 milyar euro yatırımla 5 yıl içinde lojistik filosunu tamamen elektrikli araçlara dönüştüreceğini duyurdu.
ABD mahkemesi, Twitter'ı satın alma girişimi yılan hikayesine dönen Elon Musk'a sözünü tutarak işlemi tamamlaması için 28 Ekim tarihine kadar süre verdi. Aksi taktirde konu Kasım ayında yargıya taşınacak.
Elon Musk, Financial Times gazetesiyle yaptığı söyleşide uydu tabanlı internet hizmeti Starlink'i Çin'de kullanıma sunMAması için Çinli devlet yetkilileri tarafından uyarıldığını belirtti.
Ek Bilgi: Çin'de Tesla fabrikası bulunan Musk sadece geçen yıl ülkede 80 binden fazla Tesla sattı.
Yapay Zeka
Türkiye Yapay Zeka İnisiyatifi verilerine göre Türkiye'de bu alanda hizmet gösteren girişim sayısı 275'e ulaştı. Bu sayı geçtiğimiz senenin aynı döneminde 208'di. En çok girişimin yer aldığı ilk üç kategori görüntü işleme, makine öğrenimi ve veri analitiği oldu.
Ses sentezleme üzerine çözümler geliştiren Dubai merkezli Play.ht şirketi, podcast.ai adını verdiği podcast serisinde yapay zeka tarafından üretilen seslerle oluşturulan hayali söyleşiler yayınlamaya başladı. İlk bölümün konuğu 2011 yılında aramızdan ayrılan Apple'ın Kurucusu Steve Jobs.
Ek bilgi: Desteklenen diller arasında Türkçe de var ve şaşırtıcı derecede başarılı.
Google'ın AudioLM adlı algoritması dinletilen bir ses kesitini analiz ederek devamını kendi başına getirebiliyor. Melodiler kadar konuşmaları da işleyebilen algoritma, konuşan kişinin ses tonu ve vurgularını aynen taklit edebiliyor.
Google diğer yandan metinleri videoya çeviren iki yeni yapay zeka sistemini tanıttı. "Imagen Video" adlı ilk çözüm şirketin aynı isimle uzun süredir üstünde çalıştığı bir algoritma. Geçtiğimiz hafta Facebook'un tanıttığı aynı odaklı "Make-A-Video" hizmetine kıyasla daha uzun ve kaliteli içerik üretebilmesiyle dikkat çekiyor. "Phenaki" adlı ikinci yapay zeka sistemiyse çok daha ayrıntılı metinler ışığında daha karmaşık ve daha yüksek kaliteli videolar üretebiliyor.
Microsoft, OpenAI şirketinin metni görselleştiren yapay zeka çözümü DALL-E ile geliştirdiği "Microsoft Designer" adlı tasarım aracını tanıttı.
Britanyalı bir grup araştırmacı göz retinasının fotoğrafından felç ve kalp krizi riskini tespit eden bir yapay zeka algoritması üretti. Sistemin temelinde göz damarlarının kalp-damar sistemine yönelik sunduğu ipuçları yatıyor. Çözümün bir akıllı telefon uygulaması olarak ürünleştirilmesi hedefleniyor.
Keşif, İcat ve İnovasyonlar
Avustralya merkezli UniWave adlı girişim geliştirdiği deniz platformuyla okyanus dalgalarından enerji üretiyor. Kendi iddiasına göre bu santral mevcut seçenekler arasında en ucuz yenilenebilir enerji kaynağını temsil ediyor. Avustralya'da 1 yıldır faaliyet gösteren santralin üretim maliyeti kilovat saat başına 0,032 sent.
İskoçya hükümeti kapalı alanda tarımı bir adım öteye taşıyarak kapalı alanda "ağaç" üretmek için kolları sıvadı. Toprak, iklim ve sudan bağımsız bu teknik sayesinde doğal ortamda 18 ayda ulaşılan büyüme oranına 90 günde erişmek mümkün hale geliyor. 350 metrekare alan ve 9 metre yükseklikteki kulelerden oluşan "ağaç üretim modülleri"nin 2024 yılına kadar 30 bin hektar alana ulaşması ve milyonlarca ağaç üretmesi hedefleniyor.
Bileşenlerinin atıkları sebebiyle çevreyi son derece olumsuz etkileyen tek kullanımlık elektronik cihazlara yönelik kağıt tabanlı bir alternatif üretildi. ABD / New York State Üniversitesi'nin imzasını taşıyan buluş, kağıt yaprağının fırında ısıtılarak devreye dönüşmesini sağlıyor. Gümüş alaşımlı bir mürekkep ve iletken metallerin jel tabanlı elektrokitlerle birleşiminden oluşan devre, böylece direnç, kapasitör ve transistör gibi bütün bileşenlere çok daha düşük maliyetle sahip olabiliyor. Kağıt yakıldığında geri dönüşüm de tamamlanıyor.
Gıda otomasyonu konusunda çözümler geliştiren "Miso Robotics" şirketi "Flippy 2" adlı robotunu tanıttı. Yapay zekaya bağlı kameralarla yönetilen ve aynı anda birkaç yemeği hazırlayabilen çözümün araçlara servis yapan restoranlarda kullanılması öngörülüyor.
Fransa merkezli JetCycle, pedal çevirerek yönetilen yenilikçi bir deniz aracı tasarladı. Kanoya benzer formuna karşılık su üzerinde çok küçük bir yüzey kaplayan 3,4 metre uzunluğundaki araç saatte 9 km hıza ulaşabiliyor. Fiyatı 12 bin euro.
Kripto Gündemi
Kripto para camiasının en büyük borsalarından Binance'in blokzincirindeki bir güvenlik açığı 570 milyon dolarlık soyguna sebep oldu. Yaşanan kaybın Binance tarafından tazmin edileceği açıklandı.
Göklerden Gelen Haberler
Rusya / Moskova'daki Skoltech Enstitüsü, yörüngeye oturtacağı uydu filosuyla atmosferi reklam panosuna çevirmeyi hedefliyor. Yoğun nüfuslu bölgelerde konuşlanacak uydular Güneş ışınlarını yansıtarak reklam içeriğini (piksel-art benzeri) bir formda oluşturacak. Bu yönetemi kullanacak her kampanya en az 65 milyon dolara malolacak. Uzmanlar ise bu hevesin yer gözlemlerini aksatmanın yanısıra uydu iletişimini de sekteye uğratacağına dikkat çekiyor.
Ek Bilgi: 2019'da yine Rusya merkezli StartRocket adlı bir girişim benzer bir hedefle ortaya çıkmış ancak hayata geçirememişti.
Sağlık Olsun
Britanya'da yoğun bakıma kaldırılan bir bebeğin kan nakline olumsuz tepki vermesiyle başlayan araştırma "Er" adı verilen yeni bir kan grubunun keşfine vesile oldu.
Modern çağın en büyük sorunlarından biri haline gelen mikroplastik atıklar tarihte ilk defa anne rahmindeki bebeklerde gözlemlendi. Plasenta üzerinden fetüsün iç organlarına kadar nüfuz eden siyah karbon parçacıkları Belçika / Aberdeen Üniversitesi tarafından kaydedildi.
ABD / Pennsylvania Üniversitesi'nde yürütülen bir çalışma, tükürük sıvısındaki bir mantar (Candida albicans) ve diş çürümesine sebep olan bakterinin (Streptococcus mutans) ağızda birleşerek bir süperorganizmaya dönüştüğünü ve dişten dişe hareket ederek çürümeyi yaydığını ortaya çıkardı. Çalışma bu birleşimini engelleyerek özellikle çocukluk çağındaki diş çürümelerini engellemeyi hedefliyor.
Britanya / Kings College London ve Hollanda / Maastricht Üniversitelerinin ortak çalışmasıyla hayata geçen "Echoes" adlı mobil uygulama, herhangi bir aksesuara ihtiyaç duymadan akıllı telefonunuzu stetoskopa çeviriyor. Bunun için telefonu sessiz bir ortamda cildinize dokundurmak yeterli. Şimdiye dek yapılan 7 bin 500 deneyde uygulamanın geleneksel steteskop kadar tutarlı olduğu kayda geçti.
Kapanış Notları
Bu hafta Oksijen gazetesindeki sayfamda bültenin girişinde yer verdiğim "su uygarlıklarına" değindim. Teknoloji (ve sermaye) destekli yapılar küçük bir grup için sular üstünde bir cennet vaat ediyor. Esas mesele içme suyuna bile muhtaç hale gelmesi kaçınılmaz görünen yüz milyonların akıbeti.
Son hatırlatmalar
(Eğer abone değilseniz ve) Bu özetleri her Pazar saat 10:00'da bir e-posta bildirimi eşliğinde almak isterseniz sayfadaki forma e-posta adresinizi yazmanız yeterli.
Destek olmak isteyenler için bir Patreon sayfası, arşiv taraması yapacaklar içinse basit fakat işe yarar bir arama motorumu olduğunu da hatırlatmış olayım.
Bu bültenden faydalanacağını düşündüğünüz arkadaşlarınız varsa lütfen https://bulten.mserdark.com/ adresini onlarla da paylaşın.
Haftaya Pazar günü saat tam 10:00'da yeniden görüşebilmek ümidiyle. 🙋♂️