Dünya Halleri: 68
17 - 23 Ekim 2022 tarihleri arasında gözümün önünden geçenler arasından bir seçki.
Dünya Halleri: 68
Apple'ın Kurucusu Steve Jobs'a ait Macintosh SE serisi bir bilgisayar 25 Ekim'de açık artırmayla satışa sunulacak. Jobs'un 1988'de Apple'dan uzaklaştırılmasından sonra kurduğu NeXT şirketinde kullandığı bilgisayarın 200 ile 300 bin dolar arasında fiyata ulaşması bekleniyor.
2007 yılında piyasaya sunulan (ambalajı açılmamış) birinci nesil bir iPhone açık artırmada 39 bin 500 dolara satıldı. 8 GB kapasiteli ve 2 megapiksel kameralı cihazın orijinal satış fiyatı 600 dolardı.
Bu hafta tanıtılan yeni nesil iPad'ler ile Apple'ın iPhone dışındaki tüm cihazları USB-C arayüzünü kullanır hale geldi. 10. kuşağı temsil eden standart iPad'ler A14 işlemciye, Pro sürümüyse M2 işlemciye sahip.
Uluslararası e-atık verilerine göre sadece bu yıl içinde 5,3 milyar adet cep telefonu çöp olacak. 2026 yılında kullanılamaz hale gelecek kulaklık sayısının 750 milyonu bulması bekleniyor. En büyük sorun, bu elektronik çöpün çoğu çevreye zararlı yöntemlerle dönüşüme girecek olması.
Ek bilgi: WEEE Forum'un 6 Avrupa ülkesinde yürüttüğü araştırmaya göre her hanede tost makinesinden cep telefonuna kadar genişleyen bir yelpazede ortalama 74 cihaz kullanılıyor. Ev başına kullanılmayan cihaz sayısı 9, bozuk cihaz sayısı ise 4.
İsviçre'de hizmet veren ETH Zurich Enstitüsü'nün raporuna göre 2022 yazında dünya genelinde yaşanan kuraklıkların ana sebebi iklim değişimi. Araştırma, normal şartlarda kuzey yarımkürede 400 yılda bir yaşanması beklenen zirai kuraklığın artık 20 yılda bir kendini gösterdiğini ortaya koyuyor. Sıcaklık sebebiyle bu yıl sadece Avrupa'da 24 bin kişinin hayatını kaybettiği sürecin önümüzdeki dönemde gıda krizini derinleştirmesinden endişe ediliyor.
Dünyayı Saran Ağ
Mahremiyet odaklı arama motoru DuckDuckGo'nun yine mahremiyet odaklı web tarayıcısı beta sürümüyle genel kullanıma açıldı. Şimdilik sadece Mac kullanıcıları deneyebiliyor. (uygulama Apple'ın web tarayıcısı Safari'nin açık kaynaklı motoru WebKit'i kullanıyor.)
ABD'li Şarkıcı Kanye West (yeni adıyla "Ye") "ifade özgürlüğü platformu" sloganıyla hizmet veren Parler adlı sosyal ağı satın almaya hazırlanıyor. West, geçtiğimiz hafta Meta (Facebook / Instagram) ve Twitter'ın kendisine sansür uyguladığına yönelik şikayetleriyle gündeme gelmişti.
Ek bilgi: İşlev ve tasarım adına Twitter'a oldukça benzeyen Parler'ın aylık 250 bin aktif kullanıcısı bulunuyor.
Artan rekabet ile yaşadığı abone kaybının yaralarını sarmaya çalışan Netflix, bir süre önce gündemine taşıdığı "reklam içeren ucuz tarife" modelini ayda 7 dolardan sunacak. ABD dahil 12 ülkede yürürlüğe girecek bu seçeneği tercih eden kullanıcılar 1 saatlik izleme sürecinde 5 dakika reklama maruz kalacak. Öte yandan şirket yılın üçüncü çeyreğinde 2,4 milyon yeni abone kazandıklarını ve toplamda 223 milyon aboneye ulaştıklarını açıkladı.
Youtube 4K çözünürlüğündeki videoları izlemek için Premium üyelik istemekten tamamen vazgeçtiğini açıkladı. Kararda test süreci boyunca kullanıcılardan gelen tepkiler gerekçe gösterildi.
Ek bilgi: Diğer yandan Youtube dünya genelinde Premium abonelik bedellerine zam yaptı. En yüksek fiyat artışlarından biri, yüzde 131'e varan oranla Türkiye'de. (Yeni tarifeyle bireysel abonelik 30 liraya, aile aboneliği 60 liraya yükseldi.)
Çatı şirketi Comcast, oyunseverlerin en köklü video içerik merkezlerinden G4 TV'yi (IGN) kapatma kararı aldı. Kanal 20 yıldır yayındaydı.
Elon Musk, geçtiğimiz hafta işletme maliyetini karşılayamadığı gerekçesiyle Ukrayna'ya ücretsiz sunduğu uydu tabanlı internet hizmetini sonlandıracağını açıklamıştı. Ancak bu hafta yaptığı duyuruyla desteği savaş süresince sürdüreceklerini bildirdi.
Yapay Zeka Gelişmeleri
Instagram, yeni üye olacakların yaşını tespit etmek yapay zeka algoritması kullanacak. Brezilya ve Hindistan'da denenmeye başlanacak sistemde kayıt sırasında kişinin yaşının siteye üye olmaya uygun olup olmadığı çekeceği video ile tespit edilecek. Yöntem sene sonunda Avrupa genelinde de yürürlüğe girecek.
"Stable Diffusion" yapay zeka modelini kullanan bir görsel üretim aracı, mevcut selfie fotoğraflarından yola çıkarak yeni ve "estetik açıdan kusursuzlaştırılmış" kareler üretiyor. Stability.AI ve Astria gibi çözümler kişinin mevcut fotoğraflarından yola çıkarak onların istenen açıda, mekanda ve çevre koşullarında yeni fotoğraf karelerini oluşturabiliyor.
Keşif, İcat ve İnovasyonlar
Bloomberg'in iddiasına göre Apple, iPad tabletleri akıllı asistana çevirecek bir aksesuar üstünde çalışıyor. Önümüzdeki yıl piyasaya sürülmesi beklenen bileşen bir şarj ünitesi olmanın yanısıra Amazon Echo benzeri cihazlara has işlevleri de yerine getirecek.
Siemens Gamesa tarafından geliştirilen bir rüzgar türbin prototipi 24 saat içinde 359 megawatt saat enerji üreterek bu alandaki rekoru kırdı. 15 MW kapasiteli ve 108 metrelik 3 adet kanada sahip türbinin 2024 yılında satışa sunulması hedefleniyor.
Aeromine şirketinin haneler için geliştirdiği kanatsız rüzgar türbini hem boyutu hem de teknolojisiyle yeni bir kategorinin habercisi oldu. Kanatsız tasarımıyla dikkat çeken sistem topladığı havayı iç-alt kısmındaki görünmeyen pervaneye aktararak elektrik üretiyor. Küçük ölçeğiyle ev ve apartman çatılarına kolaylıkla yerleştirilebilen çözümün her bir ünitesi 4 kilovat elektrik üretebiliyor.
Avustralya / New South Wales Üniversitesi tarafından geliştirilen bir sistem, mevcut dizel araç motorlarını yüzde 90 oranında hidrojen ile çalışabilir hale getirmeyi başardı. Karbon salımını yüzde 85 düşüren çözüm, motorun verimliliğinde de yüzde 26 artış sağlıyor.
ABD / Pennsylvania State Üniversitesi, büyük ölçekli ve yüksek kapasiteli pilleri çok kısa sürede şarj edebilen bir çözüm üretti. Bu sayede elektrikli araçlar 10 dakikalık şarj ile 480 km yol alabiliyor. 2016 yılından bu yana üstünde çalışılan sistem pilin çok yüksek ısıda ve kayıpsız şarj edilmesi temeline dayanıyor.
Sürücüsüz araçların gündelik hayatta pek konuşulmayan sorunlarından biri, "yayalar ile etkileşimi". Normalde sürücü ile yaya arasındaki göz temasıyla sağlanan iletişimin otonom araçlarda da yürütülebilmesi için Japonya / Tokyo Üniversitesi ilginç bir çözüm geliştirdi. Farların bulunduğu noktaya yerleştirilen göz şeklindeki hareketli aksesuar, etrafındaki yayalar ile etkileşime geçerek "niyetini" belli ediyor ve olası tehlikeleri önlüyor.
ABD / Stanford Üniversitesi'ne bağlı Biyomekatronik Laboratuvarı'nda geliştirilen "robotik ayaklık" yürüme zorluğu çekenlerin normalleşmesini sağlıyor. Makine öğrenimi sayesinde giyen kişinin hareket tarzını öğrenen cihaz, böylece kullanıldıkça daha da verimli hale geliyor. Herhangi bir engeli bulunmayan kişilerdeyse yüzde 17 daha az enerji harcayarak yüzde 9 daha hızlı yürümeyi mümkün kılıyor.
2009 yılında İsveç'te kurulan Exeger, patentini aldığı güneş enerjisi toplayan yüzeyler ile elektronik cihazların şarj mecburiyetini (bir bakıma) ortadan kaldırmayı hedefliyor. "Powerfoyle" adlı esnek ve ince paneller mevcut cihazların yüzeyine yapıştırılarak kulaklıktan cep telefonlarına kadar pek çok cihazı enerji ihtiyacından kurtarıyor.
Göklerden Gelen Haberler
Avrupa Uzay Kurumu ESA, 2024 yılında uzaya fırlatacağı kuantum kriptolama uydusuyla yüksek güvenlikli iletişim altyapısını devreye sokmayı planlıyor. "Eagle-1" adı verilen uydu Avrupa Birliği üye ülkeleri arasında kırılması mümkün olmayan seviyede güvenli bir telekomünikasyon ağı oluşturacak.
Sağlık Olsun
Covid-19 sürecinde dünya gündemine oturan Almanya merkezli Biontech şirketinin kurucuları Özlem Türeci ve Uğur Şahin, 2030 yılında kanseri tedavi edecek aşıyı piyasaya süreceklerini iddia etti. Covid-19 aşısındaki gibi mRNA temelli olacak aşı virüs yerine tümörü oluşturduğu tespit edilen antijen ve proteinleri tanımlayacak. Avının eşkalini öğrenen bağışıklık sistemi bu sayede hedefini nokta atışıyla bularak kanserli oluşumu yok edecek.
Kamuoyunda "iltihaplı romatizma" olarak da anılan "romatoid artrit" hastalığına yönelik bir ilacın obezite ve diyabet hastalığının tedavisinde çok daha fazla işe yaradığı tespit edildi. ABD / Baylor Tıp Fakültesi'nde insülin direnci ile yağ dokusu ve iltihaplanma (inflamasyon) arasındaki ilişki incelenirken Auranofin adlı ilacın obez deneklerde leptin seviyesini düşürdüğü ve yağ yakımını hızlandırdığı anlaşıldı.
Britanya / Queen Mary Üniversitesi tarafından yürütülen bir çalışmada insanın boyunu etkileyen faktörler belirlendi. 20 yıl süren ve 5 milyon 400 bin kişinin DNA örneği üzerinde yürütülen araştırmada boyu tanımlayan 12 bin varyant tespit edildi. Araştırmada ayrıca depresyon ve şizofreni gibi hastalıkların da boy gelişiminde pay sahibi olduğu ortaya çıktı.
Kapanış Notları
Bu hafta Oksijen gazetesinde Freedom House kuruluşunun birkaç gün önce yayınladığı 2022 İnternet Özgürlükleri Raporu'nu ele aldım. Şekle şemale odaklanırken hep gözden kaçan öz, önünde sonunda faturada kendini hatırlatıveriyor. Özgürlük ve adalet, tanımının çok ötesinde bir temsiliyete sahip. Ve nasihatini musibetsiz şekilde alabilmiş kimse yok gibi.
Son hatırlatmalar
(Eğer abone değilseniz ve) Bu özetleri her Pazar saat 10:00'da bir e-posta bildirimi eşliğinde almak isterseniz sayfadaki forma e-posta adresinizi yazmanız yeterli.
Destek olmak isteyenler için bir Patreon sayfası, arşiv taraması yapacaklar içinse basit fakat işe yarar bir arama motorumu olduğunu da hatırlatmış olayım.
Bu bültenden faydalanacağını düşündüğünüz arkadaşlarınız varsa lütfen https://bulten.mserdark.com/ adresini onlarla da paylaşın.
Haftaya Pazar günü saat tam 10:00'da yeniden görüşebilmek ümidiyle. 🙋♂️