Dünya Halleri: 103

19-25 Haziran 2023 tarihleri arasında gözümün önünden geçenler arasından bir seçki.

Şahsen bayram tatilinin sunduğu uzun boşluğa yönelik iki planım var: Ya bloguma birkaç yeni yazı ekleyeceğim ya da masamda biriken kitapları eriteceğim.

Her şey nasip, kısmet.

Fırsattan istifade sorayım; bültene abone oldunuz mu? Bence olun. 👇

---

Haftanın Tortusu

2009 yılında kurulan ve 15 Nisan 1912'de bir buzdağına çarparak sulara gömülen Titanic gemisinin batığına kişi başı 250 bin dolar karşılığında seferler düzenleyen "OceanGate" adlı girişimin "Titan" adlı özel denizaltısı, yüksek basınçtan ezilerek yolcularına mezar oldu. Kurucusu Stockton Rush, 2022'de katıldığı bir yayında kendisine yapılan uyarılar için "Güvenlik önlemleri tamamen israftır. Güvende olmak istiyorsanız yataktan çıkmayın, arabaya binmeyin, hiçbir şey yapmayın." demişti.

Titanic bahsinde eski bir keşfim aklıma geldi. Mutlaka göz atın derim.

111 yıllık İsviçre Meyve Sendikası'na 6 yıl önce gelen bir uyarı mektubu, bilişim devi Apple'ın en ilginç çabalarından birini ortaya çıkardı. Bayrağında elma logosu yer alan sendikadan bu sembolü silmesini isteyen Apple avukatları sayesinde şirketin 2009 yılında "elma sembolünü" sadece kelime olarak değil; resim, fotoğraf ve sembol olarak  da tescil ettirdiği anlaşıldı. Firmanın bu doğrultuda Türkiye, Ermenistan, Japonya ve İsrail'de taraflarla uzlaştığı belirtiliyor.

Ek bilgi: Tech Transparency başlıklı araştırmaya göre 2009 - 2021 yılları arasında Apple tek başına Microsoft, Amazon, Google ve Facebook'un toplamından fazla patent hakkı davası açmış.

2000 yılında rekabetçilik liginde ilk sırada yer alan ABD, 2023 itibariyle dokuzuncu sıraya geriledi. (En rekabetçi ekonomiler liginde DE sıralama kuzey Avrupa'da yoğunlaşıyor.)

Geçtiğimiz hafta 4,6 milyar dolar yatırımla Polonya'da bir yarıiletken fabrikası kuracağını açıklayan Intel, bu hafta da Almanya'daki mevcut çip üretim tesisini 30 milyar euro ek bütçeyle büyüteceğini duyurdu. Bu tutar Almanya tarihindeki en büyük dış yatırım. Şirket aynı program kapsamında İsrail'de 25 milyar dolarlık yeni bir fabrika daha kuracak. Bu tutar da İsrail'in dış yatırım rekoru olarak kayda geçti.

Ek bilgi: Intel diğer yandan Avusturyalı çip şirketi IMS Nenofabrication'daki yüzde 20 hissesini 4,3 milyar dolara Bain Capital'a sattı.

Dünya çip üretiminde aslan payının sahibi Tayvan Avrupa ile ilişkilerini geliştirmeye çalışıyor. Bölgeyi ziyaret eden Tayvan Dışişleri Bakanı Joseph Wu, Avrupa'da kuracakları üretim tesislerinin AB ile aralarındaki bağları güçlendireceğine inandığını belirtti.

Litvanya, 100 milyon euro bütçeyle 5 bin "dijital işçi" barındıracak 55 bin metrekarelik bir "teknoloji kampüsü" inşa ediyor. Vilnius şehrinde kurulacak yapı tamamlandığında "Avrupa'nın en büyük teknoloji merkezi" unvanını Fransa / Paris'teki “Station F”ten alacak.

Fena da görünmüyor hani.

Amazon, 2030 yılına kadar Hindistan'a yapacağı yatırım miktarını 26 milyar dolara yükseltti.

Dünyanın en büyük oyun fuarı E3 kapılarını sonsuza dek kapattı (gibi görünüyor).

Dünyayı Saran Ağ

Fahiş oranda yükselttiği tarifesiyle altyapısını paylaştığı site ve hizmetleri mağdur eden meşhur forum sitesi Reddit, internet tarihinin en büyük protestolarından birine sahne oluyor. Hacker grubu "BlackCat", API ücret politikasını normalleştirmediği taktirde Reddit'in gizli belgelerini içeren 80GB boyutundaki dosyayı paylaşıma koyacağını açıkladı.

Ek bilgi: Reddit'i terk eden grupların yeni adreslerini subRehab sitesinden takip edebilirsiniz.

20 milyon kullanıcıya ulaştığını açıklayan ve toplam 200 milyon dolar yatırım alan “IRL” adlı sosyal ağ, kullanıcılarının yüzde 95'inin sahte olduğu ortaya çıkınca kapandı.

Yapay Zeka Gündemi

FIFA'nın futbolda şiddet ve ayrımcılığı engelleme adına yürüttüğü çalışma kapsamında kullanılan bir yapay zeka algoritması, 2022 Dünya Kupası'nda oyuncuları sosyal medyadan taciz eden 300 kişinin kimliğini tespit ederek mahkemeye verdi.

Meta (Facebook), 50 bin saatlik sesli kitap arşivini kullanarak eğittiği "Voicebox" adlı ses odaklı yapay zeka aracını tanıttı. Sadece 2 saniyelik örnekle konuşma karakteristiğini algılayan çözüm, istenen yazılı metni aynen sesin sahibi gibi okuyabiliyor. Ayrıca mevcut kayıtlarının arka planındaki istenmeyen sesleri de temizleyebiliyor.

YouTube, mevcut videolara yapay zeka desteğiyle dublaj desteğini kullanıma sundu. "Aloud" adlı çözüm sayesinde her videoyu (zamanla) her dilde izleyebilmek mümkün olacak.

Müzik dünyasının en prestijli ödüllerinden Grammy, tamamen yapay zeka ile üretilen şarkıların değerlendirme dışı tutulacağını açıkladı.

Keşif, İcat ve İnovasyonlar

Britanya'da piyasaya sürülen "Ark Zero" adlı elektrikli araç, 6 bin sterlin fiyatıyla ülkenin en ucuz otomobili oldu.

Otomobil dedikleri de bu. Ayağımızı yerden kessin de…

Finlandiya merkezli "Coolbrook" adlı girişim, ağır sanayinin ihtiyaç duyduğu yüksek sıcaklıkları kendi geliştirdiği "RotoDynamic" adlı sistem sayesinde sadece elektrik kullanarak üretmeyi başardı.

Britanya merkezli "Pirta", morötesi güneş ışınlarını yüzde 99,82 oranında yansıtarak binaların ısınmasını engelleyen (dolayısıyla serinletme maliyetini düşüren) bir dış cephe boyası icat etti.

ABD / MIT Üniversitesi, çöl koşullarında dahi havadaki nemi toplayabilen bir hidrojel üretti. Su kıtlığına karşı kullanılacak buluş, içerdiği lityum klorür tabanlı tuz sayesinde kendi hacminin 10 katına kadar su topluyor ve sızdırmadan saklayabiliyor.

"Good Meat" tarafından laboratuvar ortamında üretilen tavuk eti ABD'de satış izni aldı.

Kripto Gündemi

Güney Kore vatandaşı Do Kwon, kendi ürettiği TerraUSD adlı kripto para ile gerçekleştirdiği yolsuzluk sonucu 2022 yılında binlerce kişiyi, milyarlarca dolarlık zarara uğratmıştı. Olayın ardından sırra kadem basan Kwon, 2022'de sahte bir Costa Rica pasaportuyla girdiği Montenegro'dan Dubai'ye kaçmak üzereyken yakalanmıştı. O günden beri ülkede tutuklu bulunan Do Kwon, bu hafta Montenegro mahkemesi tarafından (sahte pasaport kullanmaktan) 4 ay hapse mahkum edildi. ABD'de 8 ayrı suçtan gıyaben yargılanan Kwon'un bu ülkeye iade edilip edilmeyeceği henüz belirsiz.

Do Kwon, bir zamanlar ülkesinin gözde girişimcisiydi.

Sağlık Olsun

ABD / San Diego Üniversitesi tarafından geliştirilen "BPClip" adlı akıllı telefon aksesuarı, son derece düşük maliyetle tutarlı tansiyon ölçümü yapmaya olanak sağlıyor. Ölçüm için damardan geçen kan, flaş ışığı yardımıyla kameraya yansıtılılıyor. Araştırma ekibi projeyi "Billion Labs" adlı girişim bünyesinde sürdürecek.

Kapanış Notları

Bu hafta Oksijen gazetesindeki sayfamda devletlerden, finans kuruluşlarından ve benzeri bütün düzenleyici / aracı kurumlardan bağımsız bir sistem olarak doğan kripto paraların nasıl bizzat aynı sistemler tarafından nasıl köşeye sıkıştırılıp ele geçirilmek üzere olduğunu ele aldım.

Son hatırlatmalar

Dilerseniz Patreon sayfam üzerinden bu çabamı maddi katkılarınızla destekleyebilirsiniz.

Haftaya yeniden görüşebilmek ümidiyle. 🙋‍♂️