Dünya Halleri: 130
15-21 Ocak 2024 tarihleri arasındaki kayda değer gelişmeler.
Öğrenciler için yarıyıl tatili başlayınca okul yıllarımı düşündüm. Hiçbir zaman parlak bir talebe olmadım çünkü kitaplarda, dergilerde çok daha ilginç, eğlenceli şeyler buluyordum. O dönemde internet var olsaydı diye düşünmeden edemiyorum. Eğitimim adına çok olumlu sonuçlar doğmazdı sanmıyorum.
O zaman da aklıma şu geliyor: Eğitim adına olumsuz sonuçlar doğuran bir tercih, kişinin hayatına yönelik olumlu sonuçlar doğuruyorsa hata nerede?
Bülteni okuduktan sonra yarıyıl ödeviniz bunu düşünmek olsun.
Haftanın Tortusu
İklim gözlemleri yapan 5 farklı kuruluşun ortak raporuna göre 2023, tarihin en sıcak yılı olarak kayıtlara geçti. Bir önceki rekor 2016 senesine aitti.
Grönland merkezli “Arctic Ice” şirketi buzullardan topladığı kutup karlarını pazarlıyor. Şirketi araştıran The Guardian gazetesi en büyük müşterisinin 9 bin deniz mili uzaklıktaki Dubai olduğunu ortaya çıkardı! İthal edilen buzlar lüks barlarda sunulan içeceklerlerde kullanılıyor.
Şili / Diego Portales Üniversitesi’ne bağlı bir gözlem grubu, ülkenin kuzeyinde yer alan Atacama Çölü’nde satılamamış ya da iade edilmiş 59 bin ton kıyafet ve aksesuarın yakılarak imhasını belgeledi. El Pais gazetesinde yayımlanan görüntülerde Nautica, Adidas, Wrangler, H&M, Ralph Lauren, Tommy Hilfiger, Zara ve Banana Republic gibi markala ait ürünlerin Japonya, ABD ve Avrupa ülkelerine ait etiketlere sahip olduğu tespit edildi. Şili kanunlarına göre tekstil ürünlerinin çevreye zarar veren bu tip yöntemlerle imha edilmesi suç teşkil ediyor.
Araştırma şirketi IDC’nin raporuna göre Apple 2023 yılında iPhone satış rekoru kırdı. Dahası, lider Samsung’u tahtından indirerek zirveye oturdu.
Apple Watch’un ABD’deki satışı kandaki oksijen seviyesini “Masimo” şirketinin patentli teknolojisini izinsiz kullanarak ölçtüğü gerekçesiyle durdurulmuştu. Masimo tarafından ifşa edilen anlaşmaya göre Apple, davayı kaybetme halinde satışlara devam edebilmek için yazılım güncellemesiyle bu işlevi kaldırmayı planlıyordu. Dava Apple aleyhinde sonuçlanınca tam olarak öyle oldu.
Ek bilgi: En büyük pazarlarından biri olan Çin’de satışları yüzde 30 gerileyen Apple, iPhone 15 fiyatında yüzde 5 indirim yaptı.
Samsung, yeni ürünlerini tanıttığı yıllık geleneksel etkinliği “Unpacked” kapsamında “Galaxy S24” serisi akıllı telefonlarını sergiledi.
IFR’ın son raporuna göre endüstriyel robot kullanımında liderlik Güney Kore’de. Onu Singapur, Almanya, Japonya ve Çin takip ediyor.
Son dönemde toplu işten çıkarmalarla gündeme gelen Google’ın CEO’su Sundar Pichai, “Hırslı hedeflerimize ulaşmak için daha da fazla kişi çıkaracağız” dedi. Hırsın böylesi...
Dünyayı Saran Ağ
2005 yılında kurulan ve internetin en popüler sosyal platformlarının başında gelen Reddit, Mart ayında ABD’de halka arza hazırlanıyor. Tahmini değerlemesi 10 milyar dolar.
Not tutma başta olmak üzere verimlilik odaklı bir dizi çözüm sunan Notion, bu hafta (Notion ile entegre çalışan) bağımsız takvim uygulamasını tanıttı.
YouTube bir süredir reklam engelleyen yazılımları engelleme savaşı yürütüyor. Kullanıcıların Reddit platformunda paylaştığı bulgulara göre site artık bunu başaramadığı durumda görüntülenmek istenen videonun kalitesini ve yükleme hızını düşürüyor.
Mark Zuckerberg ile anlaşamayarak şirketten ayrılan Instagram’ın kurucuları, geçtiğimiz sene Atrifact adlı bir haber takip uygulaması hayata geçirmişti. Bu hafta Kevin Systrom imzasıyla paylaşılan bir blog yazısıyla, yeterince ilgi görmediği için uygulamanın ay sonunda kapanacağı açıklandı.
Ek bilgi: Facebook’un kurulduğu dönemden beri grupta çalışan ve neredeyse adı şirketle anılan Sheryl Sandberg (54) bu hafta ayrılma kararı verdi.
Snap(chat)’in kurucusu Evan Spiegel, sosyal medyanın öldüğünü, Snap’in ise akıllı telefonları geliştirerek varlığını koruyacak tek örnek olacağını savundu.
Ukrayna işgalinin ardından dezenformasyona sebep olduğu gerekçesiyle 2022’de Wikipedia’ya erişim engeli getiren Rusya, önümüzdeki hafta “yerli ve milli” emsalini hizmete sunacağını açıkladı.
Avrupa Birliği çevrimiçi müzik platformlarının sanatçılar ile daha adil bir gelir paylaşım modeli ile çalışması için yeni bir düzenleme hazırlığında.
Yapay Zeka Gündemi
Meta’nın CEO’su Mark Zuckerberg sürpriz bir Instagram yayınıyla “Yapay Genel Zeka” (Artificial General Intelligence / AGI) üstünde çalıştıklarını duyurdu. Bu terim tam anlamıyla insan beyni gibi çalışabilen sentetik zekayı temsil ediyor. En büyük ayrıntı bunun açık kaynaklı olup olmayacağı. (Bu vesileyle Meta’da odağın Metaverse’ten yapay zekaya kaydığını söylemek yanlış olmaz.)
Elon Musk, Tesla yönetim kurulunu “payımı yüzde 25’e çıkarmazsanız yapay zeka girişimlerimi başka bir şirket altında sürdürürüm” diyerek tehdit etti. İstediği payın karşılığı 80 milyar dolara denk. Ayrılmasının hasarının daha büyük olacağına şüphe yok fakat bu hamle tam anlamıyla bir kurumsal rus ruleti.
OpenAI, geliştirdikleri yapay zeka araçlarının demokrasileri tehdit etmemesi (bir başka deyişle “siyasi propagandalarda dezenformasyon için kullanılmaması”) için şirket içinde özel bir birim kurduklarını açıkladı.
Google’ın yapay zeka girişimi DeepMind’ın “AlphaGeometry” adlı algoritması geçmiş matematik olimpiyatları sorularının hepsini çözerek eski şampiyonların hepsinden daha yüksek puanlara ulaştı.
“The Tokyo Tower of Sympathy” adlı romanıyla Japonya’nın en prestijli edebiyat ödülünü alan Yazar Rie Kudan, eserin yüzde 5’ini ChatGPT kullanarak yazdığını itiraf etti.
IMF’nin raporuna göre mevcut mesleklerin yüzde 40’ı bir şekilde yapay zekadan olumsuz yönde etkilenecek. Hatta kısa vadede bazı meslekler tamamen ortadan kalkacak. Rapordaki en düşündürücü öngörü ise az gelişmiş ülkelerin bu süreçten daha fazla etkilenmesi sebebiyle ülkeler arası eşitsizliklerin daha da derinleşecek olması.
Microsoft, Office setindeki uygulamalar ile entegre çalışacak “Copilot Pro” adlı yapay zeka çözümünü aylık 20 dolar bedel ile kullanıma sundu. (Henüz Türkiye’de aktif değil)
Microsoft diğer yandan okuma becerisini geliştirmeyi vaat eden yapay zeka destekli “Reading Coach” uygulamasını kullanıma sundu. Tamamen ücretsiz hizmet için bir Microsoft hesabı edinmek yeterli.
Bu kategoriyi, ilgili iki yayın tavsiyesi ile bitireyim. İlki, Bill Gates’in “Unconfuse Me” adlı podcast serisinde OpenAI CEO’su Sam Altman ile söyleşisi (Spotify / YouTube). İkincisiyse bu hafta Dünya Ekonomik Forumu’nda gerçekleştirilen yapay zeka temalı panel.
Keşif, İcat ve İnovasyonlar
NASA ve Lockheed Martin ortaklığında geliştirilen süpersonik (sesten hızlı) “X-59” uçağı kamuoyuna tanıtıldı. Çalışmalarına 2016 yılında başlanan hava aracı 29 metre uzunluğa ve 9 metre kanat genişliğine sahip. 55 bin fit yükseklikte seyredebilen X-59’in en büyük farkı, ses hızını aşarken oluşan patlama sesini engelleyen özel tasarımı.
Hollanda merkezli havacılık girişimi “Elysian”, 2033 yılında hizmete sokmayı hedeflediği 8 pervaneli yolcu uçağının prototipini tanıttı. “E9X” kodlu aracın benzerlerinden en büyük farkı tamamen elektrikle çalışması. 90 yolcu kapasiteli uçak 1.100 km menziliyle mevcut ticari hatların yarısında hizmet verebilecek.
Şimdiye dek daha çok kamera destekli dronlarıyla tanınan DJI, “Flycart 30” kod adlı bir “kargo taşıma dronu” piyasaya sürdü. -20 ile 45 derece santigrat arasında hizmet verebilen hava aracı 30 kilo yük taşıyabiliyor. 42 bin dolar gibi iddialı bir bedel karşılığında.
Çinli pil teknolojileri girişimi Betavolt, 50 yıl boyunca durmaksızın hizmet verebilen minyatür bir nükleer pil geliştirdiğini iddia etti. Buluş cep telefonlarından dronlara kadar geniş bir alanda her şeyi değiştirme potansiyeline sahip.
ABD / Columbia İklim Okulu, küçük boy pet şişelerde satılan sularda yaptığı araştırmada litre başına ortalama 240 bin mikroplastik (plastik parçacığı) gözlemledi. Raporda bu parçacıkların önemli bir bölümünün suyun doğal kaynağında bulunduğuna dikkat çekildi.
Kripto Gündemi
Chainalysis şirketinin raporuna göre sadece 2023 yılında terör finansmanı, kara para aklama ve ekonomik yaptırımların etrafından dolanma gibi amaçlarla yasadışı kripto cüzdanlarına 24,2 milyar dolar para aktarıldı.
GameStop, NFT pazaryerini kapatma kararı aldı.
Göklerden Gelen Haberler
Uluslararası Uzay İstasyonu’nda 14 gün kalarak 13 deney gerçekleştirecek 4 kişilik ekibi “Axiom Space” şirketinin “AX-3” görevi adına taşıyan SpaceX roketi hedefine ulaştı. Grubun içinde “Uzaya Çıkan İlk Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşı” unvanı kazanan Alper Gezeravcı da yer alıyor. (“İlk Türk” unvanı, uzayda 541 gün geçiren Azerbaycanlı Kozmonot Musa Manarov’a ait.)
ABD’yi 52 sene sonra Ay yüzeyine yeniden indirme iddiasındaki “Peregrine Moon Lander” aracı, fırlatma sonrasında meydana gelen bir arıza sebebiyle başarı ihtimalini ortadan kaldırmıştı. Görevi iptal edilen araç bu hafta döndürüldüğü Dünya atmosferinde eriyerek tarihe karıştı.
Japonya Uzay Ajansı indirdiği sonda aracıyla Ay yüzeyine inmeyi başaran 5. ülke oldu.
Kapanış Notları
Bu hafta Oksijen gazetesindeki sayfamda Dünya Ekonomik Forumu’nun “Küresel Riskler Raporu'“nu ele alarak bizleri yakın ve orta vadede bekleyen tehlikelere yer verdim.
Son hatırlatmalar
Aşağıdaki forma e-posta adresinizi yazarak (ücretsiz) abone olabilirsiniz.
Dilerseniz Patreon sayfam üzerinden bu çabamı maddi katkılarınızla destekleyebilirsiniz.
Haftaya yeniden görüşebilmek ümidiyle. 🙋♂️
MUAZZAM OLMUŞ SERDAR BEY TEŞŞ ŞEK KÜR LER <3
Cok degerli Serdar bey;
ODEV'e dair:
Eğitim sistemi genellikle standart bir müfredat ve sınavlar üzerine kuruludur. Ancak, her öğrenci farklı öğrenme tarzlarına, hızlarına ve ilgi alanlarına sahiptir. Bu nedenle, bir öğrencinin parlak bir talebe olup olmadığını belirlemek için sadece geleneksel ölçütlere bakmak eksik bir değerlendirmeye neden olabilir.
Eğer bir birey, kendi ilgi alanlarına odaklanarak kendi başına öğrenme yolunu seçerse ve bu süreçte kendisini geliştirip başarılı olursa, o zaman geleneksel eğitim sisteminin bu birey için uygun olmaması, onun hayatına olumlu katkılar sağlamış olabilir. Bu durumda, hata eğitim sisteminde değil, bireyin farklı bir öğrenme yaklaşımını benimsemesini ve kendi yolunu bulmasını cesaretlendirmeyen sistemde olabilir.
Eğitimde bireyselleştirilmiş ve esnek yöntemlere odaklanan modern eğitim modelleri, öğrencilerin farklı ihtiyaçlarına daha iyi cevap verebilir. Her öğrencinin kendi öğrenme tarzına uygun bir şekilde desteklenmesi, daha başarılı ve mutlu bireylerin yetişmesine katkı sağlayabilir.