Dünya Halleri: 161

19-25 Ağustos 2024 tarihleri arasındaki kayda değer gelişmeler.

Futbol oynamayı beceremeyip futboldan hoşlananlar misali, kullanmayı sevmesem de genel anlamıyla arabaları (evet “ARABA”) seviyorum. Gelişimi, teknolojisi, ve tarihçesiyle gayet bereketli bir alan üstelik.

Hakkında her şeyi öğrenmeye çalıştığım markalardan biri de lüks ve prestij ile özdeş Rolls-Royce. Bu hafta Phantom serisine ait Scintilla adlı modeli tanıttılar. Uzun bir listeden tek bir ayrıntı paylaşayım: İç panel ve döşemelerinde görünen dalgalı desenler -elbette- tamamen el işçiliği. Bunun için 850 bin dikiş atılmış. (Evet, benim de aklıma o mesele geldi.)

İncelerken düşündüm: Bu arabaya KİM ve NEREDE binecek? Muhtemelen görgüsüz bir Çinli / Rus oligark, bir Ortadoğu şeyhi ya da beyaz çorapla terlik giyen, 5 yıl sonra adını kimsenin anmayacağı Amerikalı bir rap şarkıcısı. Sahibinin şehrinin, işyerinin hatta evinin bu araca denkliği imkansız gibi.

Şu fani dünyada Phantom Scintilla’ya sadece 10 kişi sahip olabilecek. Bana içinde sakil durmayacak 10 isim sayabilir misiniz? Ben beceremedim.

Yaşamın tezatlıkları giderek daha düşündürücü ve boşverdiren bir hal alıyor.

---

Genel Gündem

2030 yılında Portekiz ve İspanya ile birlikte FIFA Dünya Kupası karşılaşmalarına evsahipliği yapacak Fas, dünyanın en büyük futbol stadyumunu inşa ediyor. Casablanca şehrindeki “Hassan II” adlı stat 115 bin taraftar kapasitesine sahip olacak. En ilginç ayrıntısı ise çadır benzeri tentelerle bezeli dış cephesi.

115 bin kişilik bir stadın çevresel ve tamamlayıcı (tuvalet gibi) bileşenlerini düşünmek bile dudak uçuklatıcı.

Ticari Soğuk Savaş gündemine birkaç maddeyle bakalım:

• Avrupa Birliği, Tayvanlı çip üreticisi TSMC’nin Almanya’nın Dresden şehrinde kuracağı fabrika için Alman hükümetinden alacağı 5 milyar euroluk desteği onayladı. 10 milyar euro maliyetli tesis TSMC’nin Avrupa’daki ilk yatırımı olacak. (ABD’li çip üreticisi Intel de Almanya’da kuracağı fabrika için onay bekliyor.)

• Trilyon dolarlık şirketler ligine giren çip şirketi NVIDIA’nın en büyük rakiplerinden AMD, yapay zeka alanındaki rekabeti sürdürebilmek için bu alanda altyapı çözümleri geliştiren “ZT Systems” şirketini 4,9 milyar dolara satın aldı.

• İtalya Sanayi Bakanlığı, birçok otomotiv markasının çatı şirketi Stellantis’i kurmayı vaat ettiği pil üretim tesisinin inşaatına başlaması için uyardı. Şirket vaadini gerçekleştirmediği durumda ayrılan kamu fonu başka projelere kaydırılacak.

• Avrupa Komisyonu, Çin’den ithal edilecek otomobillere uygulanacak yüzde 36,3’e varan ek gümrük vergisi düzenlemesini tamamlayarak değerlendirmeye sundu. Araçlara yönelik teklifte Çin’de üretim yapan Tesla’nın ek vergisi yüzde 9, BMW’nin elektrikli Mini modeli ise yüzde 21,3 olarak belirlendi. (Komisyon ayrıca Çin yönetimini Avrupa’ya ihraç edilen teknoloji ürünlerinde haksız rekabete yol açacak teşvikler sunmakla suçluyor.)

Otomotiv devi General Motors, yapay zeka odaklı sürüş çözümlerine odaklanma stratejisi kapsamında dünya genelinde çalıştığı 1.000 yazılımcıyla yollarını ayırdı.

CBRE Group raporuna göre Kuzey Amerika’da inşa edilen veri merkezleri yüzde 70 arttı. 3,9 gigavata ulaşan tesisler yapay zeka ve bulut bilişim alanında hizmet verecek.

“Titrerim mücrim gibi baktıkça istikbalime.”

Microsoft, Hindistan’ın güneyindeki Mekaguda köyünde inşa ettiği veri merkezinde arazi işgali ve endüstriyel atıkları içme suyu kaynağına boşaltmakla itham ediliyor. Yüzde 70’i tamamlanan yapının 2025 yılında hizmete geçmesi hedefleniyor.

---

BU SAYININ DESTEKÇİSİ

Odea’dan Odealılara Özel Şaşırtan Fon!

Birikimlerinizi değerlendirmek için sıradan yolların ötesine geçmeye ne dersiniz? Sadece Odealılara özel sunulan İŞ Portföy Odeabank Para Piyasası (TL) Fonu (IOP) ile bu mümkün.

%52.65 (*) mevduat eşleniği ile birikimlerinizi değerlendirmede mevduatın ötesinde fırsatlar sunabilen bu fona sahip olmak için Odealı olmak yeter.

Yatırım seçeneklerinizi çeşitlendirmek için şimdi bir adım atın ve bu fırsatı değerlendirmek için tıklayın.

^{(*) 23.08.24 tarihi ile 3 aylık mevduat eşleniği hesaplanmıştır.}

---

Dünyayı Saran Ağ

The Wall Street Journal gazetesi Elon Musk’ın Twitter’ı satın alma sürecini 2008 ABD Bankacılık Krizi’nden bu yana yaşanan en kötü finansal anlaşma olarak niteledi. Haberin ayrıntılarına göre Musk’a 13 milyar dolar kredi veren bankalar, yüzde 75 değer kaybeden Twitter kaynaklı zararlarını farklı kuruluşlara satarak bilançolarından çıkarmak için uğraşıyor. Musk ise elindeki Tesla hisselerini satarak Twitter’ın nafakasını çıkarmaya çalışıyor. (Ayrıntılar ilginç fakat özetlenemeyecek kadar uzun. Meraklısı baksın derim.)

Elon Musk döneminde Twitter’ın hisse değeri de derin dalgalanmalar yaşıyor.

Twitter “sansür emri” olarak nitelediği yayından kaldırma taleplerinden dolayı Brezilya’daki temsilciliğini kapattı. Kararları alan Yargıç Alexandre de Moraes’in şirketin Brezilya temsilcisi Rachel Nova Conceicao’yu içerikleri kaldırmadığı taktirde tutuklamakla tehdit ettiği de iddialar arasında.

Şaibeli başkanlık seçimlerinin ardından Brezilya yoğun halk hareketlerine sahne olmuştu.

Endonezya yönetimi, yerli üretici ve satıcıları koruma amacıyla Çin merkezli e-ticaret platformlarına yönelik gümrük vergisi tarifesini güncelledi. Geçtiğimiz yıl tavanı 100 dolar olarak belirlenen gümrüksüz sipariş tutarı, yeni düzenlemede 3 dolar seviyesine indi.

Yapay Zeka Gündemi

Arize AI şirketi tarafından Fortune 500 şirketleriyle yapılan ankette yapay zekayı tehdit olarak algılama oranı yüzde 473 artış gösterdi. Teknoloji şirketlerinin yüzde 86’sı, telekom şirketlerinin yüzde 70’i, finans şirketlerinin ise yüzde 60’ı süreçlerinin olumsuz etkileneceğini belirtiyor.

OpenAI, ABD başkanlık seçimlerine yönelik dezenformasyon kampanyası yürüttüğünü tespit ettiği İranlı bir içerik grubunun ChatGPT hesabını kapattığını açıkladı.

Ek bilgi: ABD emniyet teşkilatı FBI, Donald Trump ve Kamala Harris’in kampanyalarına sızan hackerların arkasında da İran olduğunu iddia ediyor. İran’ın Birleşmiş Milletler Misyonu suçlamayı “dayanaksız” olarak nitelendirerek reddetti.

Keşif, İcat ve İnovasyonlar

İnsan uygarlığının temelinde hatırı sayılır bir yeri olan tekerleğin hala yeniden icat edilecek yanları olması heyecanlandırıcı. Bu alandaki son yeniliklerden biri Güney Kore’den geldi. Geliştirilen (havasız) tekerleğin formu, yüzeyin değişken şekillerine uyum sağlama kabiliyetiyle dikkat çekiyor. İzleyerek anlamak daha kolay olacak sanıyorum.

Çinli “Unitree Robotics” şirketi “G1” kodlu yeni robotunu tanıttı. 16 bin dolar etiketli insansı robot bu alandaki en düşük maliyetli seçenek olarak dikkat çekiyor. Darbelere direnerek dengede durma, zıplama, koşma gibi pek çok hareketi başarıyla gerçekleştiren G1, kullanılmadığı zaman katlanarak küçük bir dolaba sığdırılabiliyor. 1,32 metre boyundaki robot sadece 35 kilogram ağırlığında.

İnsansı robot alanında çalışan bir diğer şirket Tesla ise “Optimus” kodlu ürününü eğitmek için “Veri Toplama Operatörü” unvanlı yeni bir iş ilanı yayımladı. Saatlik 48 dolar alacak operatörlerin günde 7 saatten fazla yürümek, 14 kg yük taşımak ve çok uzun süre sanal gerçeklik başlığı takmak gibi yükümlülükleri olacak.

Çinli tüketici elektroniği markası “Realme” dünyanın en hızlı şarj cihazını üretti. "320W SuperSonic Charge" adlı ürün akıllı telefonları 4 dakika 55 saniyede tamamen şarj edebiliyor.

ABD / Buffalo Üniversitesi’ne bağlı RENEW Enstitüsü sadece 0,2 mikron kalınlığında yeni bir süperiletken kablo geliştirdi. Sözkonusu kablo mevcut seçeneklerden yüzde 50 daha verimli. Maliyeti ve üretim şekli de emsalleriyle eşdeğer. Buluşun özellikle yeni nesil manyetik rezonans (MR) görüntüleme cihazlarında rol oynaması bekleniyor.

“Form Energy” adlı girişim ABD’de dünyanın en büyük pilini inşa ediyor. 2028 yılında tamamlanacak ve 389 milyon dolara malolacak yapı, pil teknolojisinde lityum-iyon yerine kendi patentli demir-hava (oksijen) yapısını kullanıyor. 100 saat boyunca 85 megavat enerji sunabilecek piller lityum-iyon pillere kıyasla çok daha büyük hacimli ancak maliyet avantajıyla bu kriteri ikinci plana atıyor. Vaadi ise acil durum, doğal afet ve olası kesintilerde enerji sağlamak.

Bu boyutta bir pilden bahsediyoruz.

Göklerden Gelen Haberler

2020 yılında Çin Uzay Ajansı’na bağlı bir görev kapsamında Ay’dan getirilen örnekler üzerinde çalışan Çinli bilimciler Ay toprağından su üretebilecek yepyeni bir teknik geliştirdi.  Bu yöntemle 1 ton topraktan 76 kilo su üretilebiliyor.

Sağlık Olsun

Solunum yolu ve kalp-damar hastalıklarında önemli bir paya sahip mikroplastikleri sudan arıtmaya yönelik ilginç bir yöntem geliştirilmiş. Zeytinyağı ile suyun ayrışması benzeri mantığa sahip. Suya karıştırılan özel bir çözelti zamanla yukarı doğru çıkıyor. Bu sırada sudaki mikroplastik parçaları da beraberinde (süzgeç gibi) yukarı taşıyor. Dahası, bu basit yöntemin arıtma oranı yüzde 98.

Üste çıkan tortu içinde mikroplastik parçaları da barındırıyor.

Ek bilgi: Mikroplastiklerin ana rahmindeki ceninlerde; hatta erkeklerin testislerinde dahi biriktiği vakaları önceki sayılarda aktarmıştım. Bu hafta, dehşet verici bir ayrıntı olarak bu parçacıkların beyinde de biriktiği ortaya çıktı. Araştırma kapsamında otopsi yapılan 91 beynin hepsinde mikroplastik bulundu. Üstelik oransal olarak karaciğer ve böbreklerdekinden 20 kat fazla.

İnsanlık maymun çiçeği virüsüyle uğraşıyor fakat doğanın kalanı da pek huzurlu değil. 1950 yılında birçok muz türünün tamamen yok olmasına sebep olan “Foc TR4” hastalığının son yıllarda yeniden hortladığı bildiriliyor. Yayılımın dünya genelindeki bütün muz üretimini bitirme riski var. Neyse ki biyologlar bir şifa keşfetmiş.

Ek bilgi: Her yerde kulağımıza çalınan “Muz Cumhuriyeti” teriminin kökenini biliyor muydunuz? Elbette ki muz ile alakalı. Ama tam olarak değil.

Son hatırlatmalar

Aşağıdaki forma e-posta adresinizi yazarak (ücretsiz) abone olabilirsiniz.

Dilerseniz Patreon sayfam üzerinden bu çabamı maddi katkılarınızla destekleyebilirsiniz.

Haftaya yeniden görüşebilmek ümidiyle. 🙋‍♂️