Dünya Halleri: 168
07 - 13 Ekim 2024 tarihleri arasındaki kayda değer gelişmeler.
Podcast yayınım “Haddini Aşan Yaşam Rehberi”nde bu hafta “Kişisel Gelişim” meselesine baktım. Beş-altı bölüm yapasım vardı da kendimi tuttum.
Gelişmemiş bir toplumda kişisel gelişmek kar eder mi? Gelişmiş bir toplum, gelişmemiş tek bir kişiyle altüst olabilir mi? Dolunaya çevirdiğimiz kalçamızı hoplatarak gelişebilir miyiz?
Tekmili birden bu bölümde!
Oksijen gazetesindeki sayfamda bu hafta siber güvenliğini ve daha pek çok şeyini yazılım ve donanım olarak Çin, İsrail ve ABD menşeli markalara emanet etmiş Türkiye’nin kırılganlığına değindim. Blogumda ise siber güvenlik alanında Şeytan’ın dahi aklına gelmeyecek operasyonlara imza atan İsrail gizli servisi Mossad ve Shin Bet’in mazisinden bir kesit paylaştım.
Bu hafta uzun ve rengarenk bir bülten sizi bekliyor (E-postada yarım kalırsa lütfen web üzerinden devam edin.)
Genel Gündem
Doğu Afrika ülkesi Ruanda’da yeni bir bulaşıcı hastalığın yayıldığı rapor edildi. Dünya Sağlık Örgütü, Ebola salgınının başladığı bölgede ortaya çıkan ve “Marburg” adı verilen hastalığa bağlı ilk ölümün 8 Eylül 2024’te kayda geçtiğini bildirdi. Yüzde 50 oranında ölümcül virüs, meyve yiyen bir yarasa türünden insana geçiyor.
ABD’nin California eyaleti, “beyin verisini” koruma altına alan yasayı yürürlüğe koydu. Buna göre insanlara yerleştirilecek çip ya da benzer cihazlardan elde edilecek her tür veri “kişisel bilgi” kapsamında değerlendirilecek ve kişinin rızası olmadan geliştirici şirketler tarafından hiçbir amaçla kullanılamayacak.
Dünyanın en büyük elektronik cihaz üretim grubu (Tayvan merkezli) Foxconn üçüncü çeyrekte beklentileri aşarak rekor seviyede gelir açıkladı. Bir önceki yıla kıyasla yüzde 20,2 artarak 57,3 milyar dolara ulaşan cironun sırrı, yapay zeka sektörünün talep artışı.
M4 (ve M4 Pro ve M4 Max) işlemcili yeni nesil Mac bilgisayarların 1 Kasım’da piyasaya sürüleceği iddia ediliyor.
Ek bilgi: Diğer bir söylenti, Apple’ın her sene yeni bir seri tanıtma stratejisinden uzaklaşmayı düşündüğü üzerine. Gerekçesi, ilgi ve heyecanın azalması. Hisse değerine yansıması epey hasarlı olacaktır şüphesiz fakat şahsen katılıyor ve destekliyorum.
Tesla, uzun zamandır dillendirdiği sürücüsüz taksi hizmeti verecek aracını bu haftaki etkinliğinde tanıttı. Direksiyon ve pedalları olmayan ve kanat şeklinde açılan kapılara sahip araç, üretim takvimine yönelik belirsizlik sebebiyle yatırımcı ve analistleri hayalkırıklığına uğrattı.
Suudi Arabistan’ın varlık fonu PIF (Public Investment Fund), Japon oyun devi Nintendo’ya yapacağı ek yatırım ile şirketteki payını artıracağını açıkladı.
Güney Koreli Samsung’un mobil cihazlarında hizmet veren “One UI” adlı arayüz bundan sonra (adına yakışır şekilde) markanın bütün cihazlarında kullanılacak.
New Yorklu sanat simsarı Allen Treibitz’in 50 dolara satın aldığı tablo, Kanada’nın ünlü ressamı Emily Carr’a ait çıkmış. 1912 tarihli eser derhal 147 bin dolardan açık artırmaya girmiş. 200 bin dolara satılması bekleniyormuş. “Hazine avı” diye buna denir.
BU SAYININ DESTEKÇİSİ
Tek yatırımla çifte kazanç Odea’da!
Odea’da seçili fonlara yatırım yapanlar, hem yüksek getirili fonlarla yatırımlarını büyütme hem de hediye fon kazanma fırsatına sahip oluyor!
Nasıl mı? Odea’nın düşük risk seviyesine sahip ve son 1 yılda %58,61’e (*) varan getirileriyle öne çıkan seçili fonlarına 10.000 TL yatırım yapmanız yeterli. Odea’da bu fonlara 10.000 TL ve üzeri yatırım yaparak gerekli koşulları yerine getirenler, 1.000 TL değerinde hediye fon kazanabiliyor.
Özetle Odea, size yüksek getirili fon fırsatları sunarken, aldığınız fonlara ek çeşitli avantajlarla kazançlarınızı artırmaya da yardımcı oluyor. Size de bu fırsatları değerlendirmek kalıyor!
Hemen Odealı olarak yatırımın merkezinde yerinizi almak için buraya tıklayabilirsiniz.
* Hediye fon kampanyasına dahil olup, TEFAS’ta risk değeri 1 olan maksimum yatırım fonunun 10.10.2024 tarihi itibari ile son 1 yıllık getiri oranıdır. Kampanya koşulları hakkında detaylı bilgiye www.odeabank.com.tr'den ulaşabilirsiniz.
Dünyayı Saran Ağ
Google aleyhinde yürütülen ve önceki sayılarda ayrıntılarına yer verdiğim tekelleşme karşıtı kamu davası devam ediyor. Bir grup analist, ABD Adalet Bakanlığı’nın Google arama, Android işletim sistemi ve Chrome web tarayıcısı gibi hizmetleri ayrı şirketlere bölme planının yapay zeka alanındaki gelişime ket vuracağını savunuyor. Yatırımcılar ise böyle bir ihtimalin gerçekleşmeyeceğini düşünüyor.
“Chagos Takımadaları” adlı ülkeyi hiç duydunuz mu bilmiyorum. Fakat ona ait “.io” şeklindeki web adres uzantısına yabancı olmadığınızı düşünüyorum. Birçok dijital hizmetin kullandığı bu adres, bugünlerde büyük bir kaosa sahne oluyor. Sebebi (Bizim İngiltere dediğimiz) Birleşik Krallık’ın Hint Okyanusu’ndaki bu küçük devlet üzerindeki egemenlik hakkından hakkından vazgeçmesi. Bu yapıyı düzenleyen IANA kurumunun kuralları gereği statüsü değişen ülkelerin adres uzantıları 5 yıl içinde kapatılmak zorunda.
Ek bilgi: Benzer bir kargaşa, iç savaş sürecinde Libya’nın “.ly” uzantılı web adreslerinde yaşanmış ve birçok girişim bu uzantıyı terk etmek zorunda kalmıştı.
Google arama sonuçlarında listelediği web sitelerinde sosyal ağlarda “mavi tik” olarak da bilinen bir “onay ibaresi” kullanmaya hazırlanıyor. Kullanıcıları sahte sitelerden korumayı amaçlayan özellik şimdilik sadece Apple, Amazon, Microsoft gibi teknoloji siteleri için vurgulanıyor. Web sitelerinin Google’dan bu onayı nasıl alacağına yönelik resmi bir açıklama henüz yapılmadı.
Milyarlarca kişiyi “sosyal ağ” ile tanıştıran Facebook, üstündeki yaşlı toprağını silkelemek için en büyük hamlesini yapmaya hazırlanıyor. Bu hafta gerçekleştirilen etkinlikte platformun özellikle Z kuşağında popülerleşen Pinterest, TikTok ve türevi hizmetlerle rekabet için yenilenecek tasarımı paylaşıldı. Dikkat çekici ayrıntılar arasında yakın çevredeki etkinlikleri ve satılık ürünleri listeleyecek “Yerel” (Local) , kişiselleştirilmiş paylaşımlara özel “Keşfet” (Explore) ve Tinder benzeri eşleştirmeler için “Matchmaker” sekmeleri yer alıyor. Etkinlikler ve Gruplar da yeni işlevlerle geliştirilmiş.
Meta grubu (Facebook, Instagram, WhatsApp) Moldova’daki seçimlere yönelik dezenformasyon faaliyeti yürüten Rusya merkezli sayfa ve hesapları kapattığını açıkladı.
ABD istihbarat uzmanları, Çin’in yaklaşan ABD seçimlerine yönelik Twitter’da yürüttüğü örtülü dezenformasyon faaliyetini The Washington Post gazetesiyle paylaştı. “Spamouflage” adı verilen troll ağının tweet’leri haftalık 300 bin görüntülenmeye ulaşmış. Taktiğin temelinde Yahudi karşıtı söylemler ve komplo teorileri var.
Rusya, Ukrayna’daki askeri birliklerinin koordinasyon ve iletişim amacıyla yoğun şekilde kullandığı Discord platformunu yasakladı. (”Ordunun Discord üzerinden sevk ve idare edildiği nerde görülmüş?” diyen olursa anlatırsınız.)
İtalya hükümeti 2025 bütçesinde dijital hizmetlerden elde ettiği vergi gelirinde 400 milyon euro artış hedefliyor. Bunun bir diğer anlamı yeni vergi ve tarifeler. Karardan etkilenecek şirketlerin çoğunun anavatanı ABD’nin Ticaret Bakanı Gina Raimondo, bu hafta Roma’da düzenlenen G7 Bakanlar Zirvesi’nde konuyu İtalyan Başbakanı Giorgia Meloni ile görüştü.
Brezilya hükümeti ise (çoğunluğu ABD merkezli) teknoloji devlerine yönelik anti-tekel yaptırımlarını sıkılaştırma kararı aldı.
Yapay Zeka Gündemi
Nöral ağları mümkün kılan “makine öğrenimi” (machine learning) tekniği ile bugünkü yapay zekanın temellerini atan Kanada / Toronto Üniversitesi’nden Geoffrey Hinton ve ABD / Princeton Üniversitesi’nden John Hopfield, fizik dalında Nobel Ödülü’nün sahibi oldu.
Ek bilgi: Hinton 2023 yılında yapay zekanın potansiyel tehlikelerine yönelik endişelerini dile getirerek Google’daki görevinden istifa etmişti.
Çin, kendi ürettiği donanım ve yazılımlar üzerinde çalışan 100 milyar değişkenli bir yapay zeka modeli geliştirdi. China Telecom’un ARGE bölümünün imzasını taşıyan ve hem Çinçe hem de İngilizce desteğine sahip “TeleChat2” adlı model, açık kaynaklı olarak GitHub platformunda paylaşıldı.
ABD’li tasarım stüdyosu Fuseproject, “Kind Humanoid” adlı yapay zeka destekli ve “arkadaş canlısı” insansı robotunu tanıttı. Yves Behar tarafından tasarlanan robot, endüstriyel örneklerden farklı olarak insanlara “yarenlik” yapmak için geliştirilmiş.
Apple’ın yapay zeka destekli mobil işletim sistemi iOS 18.1’i 28 Ekim tarihinde kullanıma sunması bekleniyor. Ağırlıklı olarak fotoğraflar, bildirimler, not alma uygulaması ve Siri’de kendini hissettirecek yeni sürüm (donanım gereksinimleri sebebiyle) sadece iPhone 15 ve iPhone 16’da çalışacak.
Microsoft’un bulut bilişim altyapısı Azure’un yöneticisi Mark Russinovich, yapay zeka hizmetlerinin artan ihtiyaçları sebebiyle çok yakında ABD’deki veri merkezlerinin enerji ihtiyaçlarının karşılanamaz seviyeye geleceğine dikkat çekti. (Şirketin BlackRock ve Brookfield ile 40 milyar dolarlık nükleer enerji yatırımları olduğunu hatırlayalım.)
Keşif, İcat ve İnovasyonlar
“Sun-Ways” (Güneş Yolları) adlı İsviçreli girişim, enerji üretimi amacıyla kullanılan güneş panelleri için enteresan bir yer keşfetmiş: tren rayları! İsviçre’de gerçekleştirilen ilk kurulum, ülkedeki 5 bin kilometrelik ray ağının tamamına yayıldığında yıllık 1 teravatsaatlik enerji üretecek. Bir başka deyişle yıllık 200 bin ton karbon salımı engellenecek. Sistemin sıradaki durakları Fransa, İspanya, Romanya ve Güney Kore.
Renault 2024 Paris Otomotiv Fuarı’nda 1992 yılında piyasaya sürdüğü Twingo’nun yeni tasarımlı ve elektrik motorlu sürümünü tanıtacak. “Twingo E-Tech” adlı aracın şu an bilinen tek ayrıntısı 17 bin euro’luk fiyatı. (KDV, ÖTV, MTV falan ekleyip yok yere huzurunuzu kaçırmayın.)
Google’ın kendi hizmetlerine erişimi kolaylaştıran sanal klavyesi Gboard’u kullananlarınız vardır. Google Japonya ekibi, aynı isimle bir fiziki klavye geliştirmiş. “Möbius Şeridi” olarak bilinen formdan ilham alan tasarımı epey kafa karıştırıcı görünüyor. Tanıtım videosunu izleyerek dahi anlayamadım. İlla vardır bir hikmeti, kerameti.
İlgimi çeken bir diğer konsept ise birbirinden yaratıcı tasarımlara evsahipliği yapan “Yanko Design”ın sitesinde denk geldiğim “Pilet 5” oldu. Raspberry Pi tabanlı, klavyeli ve yıllar öncesinin ruhunu taşıyan, ilginç bir tarz. (Tablet formundaki “Pilet 7” daha da hoşuma gitti.)
Singapur / Nanyang Üniversitesi, içindeki besinlerin bozulması durumunda renk değiştiren bir ambalaj filmi geliştirdi. Avokado tohumlarından üretilen alaşımdaki diğer üç doğal bileşen zararlı bakterileri öldürme özelliğine de sahip.
Kripto Gündemi
ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu SEC’in Başkanı Gary Gensler, kriptoparaların bir para birimi olmasını ihtimal dahilinde görmediğini; ancak bir kıymet saklama (yatırım) aracı olarak varlığını sürdüreceğini iddia etti. Şu ana kadarki gidişat da kendisini destekler gibi görünüyor.
Bitcoin’in “Satoshi Nakamoto” kod adlı gizemli yaratıcısının gerçek kimliği 2009 yılından beri binbir iddia ve teoriye can verdi. Son örneği ise HBO kanalında yayımlanan belgesel oldu. “Money Electric” adlı yapıma göre bu gizemli şahıs Kanadalı kripto uzmanı “Peter Todd”. (Todd iddiaları reddetti.)
Ek bilgi: Satoshi Nakamoto’ya ait ve (birkaç istisna dışında) şimdiye kadar hiçbir işlem görmeyen e-cüzdanda yatan Bitcoin’lerin bugünkü değeri 69 milyar dolar.
ABD emniyet teşkilatı FBI, kriptopara borsalarındaki manipülasyonları tespit ve takip için Ethereum tabanlı “NexFundAI” adlı bir kriptopara üretip piyasaya sürdüğünü açıkladı. Menkul Kıymetler Komisyonu denetiminde yürütülen operasyonda bu faaliyeti yürüttüğü belirlenen 18 kişi ve kurum mahkemeye verildi. Oluşan 25 milyon dolarlık manipülasyon kaybı mağdurlara iade edilecek.
Sağlık Olsun
ABD / Stanford Üniversitesi son derece basit bir yöntem ile kemoterapi bileşenleri dahil her tür ilacı hap şeklinde kullanılabilir hale getirdi. Normalde haplar suda eriyebilir yapısıyla midede çözülerek kana karışıyor. Yeni çözüm suda eriyip kana karıştıktan sonra yağ ile çözülen ikinci bir katmana sahip. Meme, akciğer, prostat, rahim, mesane ve pankreas kanseri fareler üzerindeki deneylerin hepsi başarıyla sonuçlandı.
Britanya / Oxford Üniversitesi kadınlara yönelik dünyanın ilk yumurtalık kanseri aşısını geliştirdi. “OvarianVax” adlı ürün aynen HPV aşısı gibi uygulanıyor ve hastalığa karşı direnç oluşturuyor.
Aşağıdaki forma e-posta adresinizi yazarak (ücretsiz) abone olabilirsiniz.
Dilerseniz Patreon sayfam üzerinden bu çabamı maddi katkılarınızla destekleyebilirsiniz.
Haftaya yeniden görüşebilmek ümidiyle. 🙋♂️
Sizi okuyunca dünyadan bihaber olduğumuzu anladım. Elinize ve emeğinize sağlık.
7-8 haftadır düzenli takip ediyorum, hiç şaşırtmıyor: Her haftanın en çarpıcı gelişmesi sağlıkta yaşanıyor. Klavyenize sağlık amirim 🙏